Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng vừa trình Chính phủ dự thảo của Chính phủ báo cáo Quốc hội việc thực hiện một số nghị quyết của Quốc hội về giám sát chuyên đề, chất vấn đối với lĩnh vực giao thông. Trong đó, Bộ GTVT giải đáp những khó khăn trong việc thiếu cát khu vực ĐBSCL và việc chậm giải quyết bất cập tại các dự án BOT.
Đang tìm phương án cung ứng nguồn cát
Theo Bộ GTVT, ngành giao thông đang triển khai đồng loạt nhiều dự án đường cao tốc nên cần khối lượng vật liệu xây dựng lớn. Riêng khu vực ĐBSCL, nhu cầu vật liệu cát rất lớn, khoảng 54 triệu m3 và chủ yếu tập trung trong hai năm 2023, 2024. Trong khi công suất mỏ đang khai thác tại các địa phương đều hạn chế, do mỏ trước đây chủ yếu khai thác để phục vụ nhu cầu của địa phương.
Trước khó khăn trên, Thủ tướng giao Bộ TN&MT chủ trì rà soát, đánh giá nguồn cung, phân bổ cho các dự án đáp ứng tiến độ yêu cầu. UBND các tỉnh An Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long ưu tiên bố trí ngay nguồn cát đắp cho dự án cao tốc Cần Thơ - Hậu Giang và Hậu Giang - Cà Mau, với tổng khối lượng của năm 2023 là 9,1 triệu m3. Đối với khối lượng còn lại (khoảng 9 triệu m3) cân đối nguồn để cung cấp phù hợp với tiến độ triển khai các dự án.
Tuy nhiên, Bộ GTVT thừa nhận việc ưu tiên nguồn vật liệu cát cho hai dự án cao tốc này còn chậm. Chính phủ đã chỉ đạo, Bộ GTVT, chủ đầu tư nhiều lần làm việc, có văn bản đề nghị nhưng đến nay các địa phương chưa cung cấp đủ khối lượng vật liệu theo nhu cầu tiến độ của các dự án.
Với hai dự án thành phần cao tốc phía đông đoạn từ Cần Thơ đến Cà Mau, tổng nhu cầu cát đắp khoảng 18,07 triệu m3. Hiện tỉnh Đồng Tháp nâng công suất các mỏ đang khai thác và bố trí được cho dự án 0,371 triệu m3, đã giới thiệu cho dự án hai mỏ mới với trữ lượng khoảng 1,52 triệu m3, bốn mỏ đã hết thời gian khai thác với tổng công suất 5,1 triệu m3. Tỉnh An Giang thống nhất chủ trương nâng công suất bốn mỏ đang khai thác để cung cấp cho dự án 1,1 triệu m3 và đang rà soát để giới thiệu cho dự án 2,2 triệu m3. Tỉnh Vĩnh Long giới thiệu một mỏ với trữ lượng khoảng 0,97 triệu m3.
“Hiện các nhà thầu đang phối hợp với địa phương để triển khai các thủ tục khai thác mỏ, với khối lượng cát đắp còn lại Bộ GTVT sẽ tiếp tục cùng với Bộ TN&MT làm việc với các địa phương để phân bổ, bố trí đủ nguồn vật liệu cát theo tiến độ thi công…” - Bộ GTVT cho hay.
 |
Bộ GTVT thừa nhận việc giải quyết dứt điểm bất cập dự án BOT còn chậm. Ảnh minh họa: V.LONG |
Giải quyết bất cập tám dự án BOT
Bộ GTVT cũng cho biết ngày 27-4, Bộ GTVT có tờ trình Chính phủ đề xuất giải pháp xử lý khó khăn, bất cập đối với tám dự án BOT, với số tiền Nhà nước phải bỏ ra khoảng 10.342 tỉ đồng.
Cụ thể, năm dự án được đề xuất mua lại gồm BOT cầu đường sắt Bình Lợi và cải tạo luồng sông Sài Gòn; BOT vành đai phía tây TP Thanh Hóa; BOT nâng cấp, cải tạo Quốc lộ 91 (TP Cần Thơ); BOT Thái Nguyên - Chợ Mới và cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 3; BOT nâng cấp, mở rộng đường Hồ Chí Minh qua tỉnh Đắk Lắk. Các dự án này sẽ xóa trạm thu phí sau khi Nhà nước bố trí ngân sách mua lại.
Ba dự án được xem xét tiếp tục hợp đồng và kéo dài thời gian hoàn vốn, Nhà nước hỗ trợ không vượt quá 49% tổng vốn đầu tư. Đó là dự án BOT cầu Thái Hà (Thái Bình, Hà Nam) dự án BOT cầu Việt Trì - Ba Vì và dự án BOT hầm đường bộ Đèo Cả.
Bộ GTVT thừa nhận Quốc hội giao nhiệm vụ trong năm 2022 giải quyết dứt điểm những vướng mắc, bất cập về trạm thu phí, dự án BOT nhưng đến nay vẫn chưa xong, dù Bộ GTVT “đã nỗ lực triển khai thực hiện”. Nguyên nhân do việc phối hợp với các địa phương để tổng kết, đánh giá những khó khăn, bất cập của dự án BOT giao thông trong phạm vi cả nước rất khó khăn, thời gian thực hiện kéo dài. Cụ thể, các tỉnh được yêu cầu gửi báo cáo vào cuối năm 2022 nhưng đến ngày 28-2-2023 Bộ GTVT mới nhận được báo cáo của 56/63 tỉnh, thành.
Bộ GTVT cũng đã tổ chức đàm phán đủ cấp độ với nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án và các tổ chức tín dụng nhưng các bên còn có nhiều ý kiến khác nhau. Song song đó, một số nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án thống nhất về giải pháp xử lý Nhà nước hỗ trợ và tiếp tục thu phí nhưng sau đó lại thay đổi quan điểm và đề nghị chấm dứt hợp đồng BOT.
Thêm vào đó, có nhà đầu tư sẵn sàng chia sẻ 50% tỉ suất lợi nhuận (thậm chí chia sẻ cao hơn), một số nhà đầu tư lại chỉ chấp thuận chia sẻ lợi nhuận nếu ngân hàng tín dụng chấp thuận chia sẻ tối đa, giảm thiểu mức lãi suất vốn vay. Trong khi đó, các ngân hàng tín dụng chỉ cam kết theo hướng chia sẻ với Nhà nước, nhà đầu tư nhưng không đưa ra mức chia sẻ cụ thể. Đây là khó khăn lớn nhất, đến thời điểm hiện tại các bên vẫn chưa thể thống nhất.•
Xử lý dứt điểm vướng mắc đối với một số dự án BOT
Tại kỳ họp Quốc hội vào đầu năm, Chủ tịch Quốc hội kết luận trong năm 2023, đề xuất các giải pháp cụ thể, xử lý dứt điểm vướng mắc, bất cập đối với một số dự án BOT. Vì vậy, Bộ GTVT đang phối hợp lấy ý kiến các bộ, ngành về nội dung tờ trình Chính phủ về giải pháp xử lý khó khăn, bất cập các dự án BOT giao thông theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà.
Sau khi có đầy đủ ý kiến tham gia, Bộ GTVT sẽ tiếp thu, hoàn chỉnh hồ sơ, trình Chính phủ, Thủ tướng xem xét thông qua, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến, trên cơ sở đó Chính phủ, Thủ tướng sẽ quyết định giải pháp xử lý theo đúng thẩm quyền.
