Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) vừa có báo cáo gửi đến các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, về tình hình triển khai Luật Đất đai 2024, sau hai tháng Luật này có hiệu lực (từ 1-8-2024).
Bộ này cho hay các chính sách mới của Luật Đất đai 2024 đã mang lại hiệu quả, tuy nhiên, cũng có một số vướng mắc nổi lên, trong đó có vấn đề điều chỉnh bảng giá đất, công tác đấu giá đất…
Vướng mắc điều chỉnh bảng giá đất
Theo Bộ TN&MT, vướng mắc liên quan đến điều chỉnh bảng giá đất hiện hành theo quy định tại khoản 1 Điều 257, Luật Đất đai 2024. Đây là quy định chuyển tiếp, nhằm giúp các địa phương thực hiện lộ trình từng bước xây dựng bảng giá đất mới theo quy định của luật, để áp dụng từ ngày 1-1-2026, tránh cú sốc tăng giá đột biến trong bảng giá đất, ảnh hưởng đến quyền và nghĩa vụ của một số đối tượng sử dụng đất.
Tuy nhiên, khi tiến hành điều chỉnh bảng giá đất hiện hành, nếu các địa phương không xem xét thận trọng, kỹ lưỡng, đánh giá tác động một cách đầy đủ thì sẽ xảy ra trường hợp giá đất trong bảng giá đất sau khi điều chỉnh có chênh lệch lớn so với giá đất trong bảng giá đất hiện hành.
Đặc biệt là các địa phương trong suốt giai đoạn 2021-2024 không điều chỉnh hoặc không thường xuyên điều chỉnh bảng giá đất theo quy định của Luật Đất đai 2013, nay thực hiện điều chỉnh thì có biên độ chênh lệch lớn, khiến người dân, doanh nghiệp phản ứng vì số tiền thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất đai tăng cao so với khi áp dụng giá đất trong bảng giá đất trước khi điều chỉnh.
Bộ TN&MT dẫn chứng việc điều chỉnh bảng giá đất tại TP.HCM khi đưa ra lấy ý kiến lần đầu đã gặp phản ứng của người dân và doanh nghiệp do giá đất tại một số khu vực có thay đổi lớn, tăng đột biến so với giá đất trong bảng giá đất hiện hành.
Sau đó, Thủ tướng đã có chỉ đạo Bộ TN&MT chủ trì cùng các bộ, ngành, đơn vị liên quan và UBND TP.HCM họp thống nhất phương án giải quyết. Sau đó, UBND TP.HCM đã có phương án điều chỉnh bảng giá với lộ trình phù hợp với thực tế ở địa phương…
Bộ TN&MT khẳng định việc điều chỉnh bảng giá đất là nhiệm vụ thường xuyên, được quy định xuyên suốt từ Luật Đất đai 2013 đến nay. Thực tế, cho thấy có nhiều địa phương thực hiện tốt điều này thì khi thực hiện quy định khoản 1 Điều 257 Luật Đất đai 2024 không có vướng mắc.
Về vướng mắc xây dựng định mức kinh tế - kỹ thuật để lập dự toán xây dựng, điều chỉnh, bổ sung bảng giá đất mà nhiều địa phương phản ánh, Bộ TN&MT cho hay nội dung này đã được quy định tại Nghị định số 32/2019 của Chính phủ, cũng như các văn bản hướng dẫn của Bộ Tài chính, Văn phòng Chính phủ, Bộ TN&MT…
Gần đây, ngày 14-10, Bộ TN&MT cũng đã làm việc với 21 tỉnh, thành sau đó đã có thông báo chi tiết để tháo gỡ vấn đề này.
Như vậy, việc một số địa phương phản ánh có khó khăn, vướng mắc khi thực hiện khoản 1 Điều 257 Luật Đất đai liên quan đến bảng giá đất là xuất phát từ khâu thực hiện chưa tốt, chưa chủ động, thiếu linh hoạt, bao gồm việc không thường xuyên rà soát, điều chỉnh, bổ sung bảng giá đất theo quy định của Luật Đất đai 2013 trong giai đoạn trước đây, không phải do vướng mắc từ chính sách hoặc quy định của Luật Đất đai 2024 và văn bản hướng dẫn thi hành.
Có hiện tượng thao túng, thổi giá trong đấu giá đất
Bộ TN&MT cho hay sau khi Luật Đất đai 2024 có hiệu lực thi hành, tại một số địa phương triển khai công tác đấu giá quyền sử dụng đất có tình trạng chênh lệch rất lớn giữa giá khởi điểm và giá trúng đấu giá, tạo dư luận không tốt, ảnh hưởng đến sự phát triển lành mạnh của thị trường bất động sản.
Bộ TN&MT cho hay qua kiểm tra, rà soát cho thấy một số nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là do việc lập, công khai quy hoạch các khu vực phát triển nhà ở chưa bài bản, công khai, minh bạch tạo cơ hội để các đối tượng lợi dụng đầu cơ đất đai.
Một số đối tượng tham gia đấu giá không thực sự có nhu cầu về đất ở, nhà ở mà chủ yếu vì mục đích đầu cơ, thao túng giá thông qua việc đẩy giá cao, thổi giá và bán lại ngay đất vừa trúng đấu giá để thu lợi, hoặc tạo mặt bằng giá ảo đối với các khu vực xung quanh.
“Trong đó, sau khi đấu giá một số người trúng đấu giá chưa nộp tiền sử dụng đất đúng thời hạn theo quy chế đấu giá, có dấu hiệu bỏ cọc gây ra dư luận không tốt tại một số địa phương” – Bộ TN&MT nêu rõ.
Cụ thể, theo Bộ TN&MT qua kiểm tra công tác đấu giá đất ở các huyện Thanh Oai, Hoài Đức (Hà Nội), thời gian qua, cho thấy tại Thanh Oai có 56/68 thửa đất trúng đấu giá chưa được người trúng đấu giá nộp tiền, còn ở Hoài Đức có 8/19 thửa đất trúng đấu giá chưa được người trúng đấu giá nộp tiền.
Cũng theo Bộ TN&MT, các địa phương thiếu sự chủ động trong việc tạo quỹ đất để đấu giá dẫn đến nhu cầu đất ở, nhà ở của người dân không được đáp ứng đầy đủ trong thời gian dài.
Bên cạnh đó, có trường hợp địa phương sử dụng giá đất trong bảng giá đất hiện hành chưa được điều chỉnh kịp thời, thấp hơn nhiều so với mặt bằng giá đất thực tế để làm giá khởi điểm, dẫn đến trúng đấu giá và khởi điểm có sự chênh lệch lớn cũng thu hút nhiều đối tượng tham gia đấu giá để kiếm lời.
“Qua nắm bắt tình hình nêu trên cho thấy những vấn đề nổi lên trong thời gian qua chủ yếu xuất phát từ khâu tổ chức thực hiện chưa tốt ở một số địa phương. Vì vậy, cần tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo trong công tác tổ chức thực hiện để hạn chế bất cập, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện Luật Đất đai 2024” – Bộ TN&MT nêu.
Nhiều địa phương chậm trễ, lúng túng trong triển khai luật
Về công tác xây dựng các Nghị định, Thông tư quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật Đất đai, Bộ TN&MT cho biết đến nay đã có 10 Nghị định của Chính phủ, 1 quyết định của Thủ tướng Chính phủ, 7 Thông tư của Bộ trưởng các Bộ (TN&MT 5, Tài chính 1 và Nội vụ 1).
Cùng với đó, ngày 1-8-2024, Bộ TN&MT cũng có quyết định công bố thủ tục hành chính trong lĩnh vực đất đai thuộc phạm vi chức năng quản lý của Bộ.
Đối với địa phương, đến nay đã có 63/63 tỉnh, thành ban hành các văn bản quy định chi tiết thi hành luật theo thẩm quyền, trong đó các tỉnh Hải Dương, An Giang đã ban hành đầy đủ 20/20 nội dung, nhiều địa phương khác ban hành từ 17-19 nội dung.
Tuy nhiên, Bộ TN&MT cũng chỉ rõ còn một số tỉnh tiến độ ban hành còn rất chậm, từ 3 đến 5/20 nội dung. Các tỉnh này gồm: Hải Phòng, Lạng Sơn, Khánh Hoà, Đắk Lắk, Bến Tre, Sóc Trăng.
“Mặc dù đã rất tích cực, chủ động nhưng đa số địa phương còn khó khăn, lúng túng, nên chưa ban hành kịp thời, đầy đủ các văn bản quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai (bao gồm các định mức kinh tế - kỹ thuật) thuộc thẩm quyền và bảo đảm các điều kiện cần thiết khác để triển khai thi hành Luật” – Bộ TN&MT nhận định và chỉ rõ đây là một trong những vấn đề nổi lên sau 2 tháng triển khai thi hành Luật Đất đai.
Theo Bộ TN&MT việc chậm trễ này khiến hành lang pháp lý để thi hành luật chưa được đầy đủ, đồng bộ, nên các quy định mới của luật chưa được phát huy tối đa hiệu lực, hiệu quả; chưa giải quyết kịp thời yêu cầu của người dân, doanh nghiệp trong tiếp cận đất đai.
