Từ đầu năm đến nay, Thủ tướng Chính phủ đã bốn lần ra văn bản cùng một yêu cầu duy nhất với các cơ quan chức năng là cần nhanh chóng giải quyết các bất cập trên thị trường vàng theo hướng minh bạch, hiệu quả, lành mạnh, đặc biệt giảm chênh lệch giá vàng trong nước và giá vàng thế giới.
Quan sát cho thấy những lần ra văn bản của Thủ tướng thì vàng SJC có lùi bước giá, rồi lại quay đầu niêm yết giá cao. Mức độ chênh lệch giá vàng SJC và giá vàng thế giới luôn trên 10 triệu đồng/lượng.
Ngày 9-4, giá vàng SJC tiếp tục có những mức tăng kỷ lục và đạt mức giá cao nhất mọi thời đại là 84,7 triệu đồng/lượng.
Dù trước đó vài ngày, Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết 44/2024 yêu cầu Ngân hàng Nhà nước phải thực hiện nghiêm túc, đầy đủ, hiệu quả, kịp thời các nhiệm vụ, giải pháp bình ổn thị trường vàng, xử lý tình trạng chênh lệch giá vàng trong nước và quốc tế.
Thực tế, trong một thời gian ngắn, giá vàng thế giới liên tiếp đạt các mức giá cao nhất mọi thời đại vì kỳ vọng lãi suất giảm, đầu cơ vàng và các ngân hàng trung ương toàn cầu mạnh tay mua vàng để dự trữ ngoại hối. Điều này đồng nghĩa giá vàng trong nước cũng sẽ kéo mức giá lên vì Việt Nam là nước nhập khẩu vàng nên chịu chung biến động giá vàng thế giới.
Tuy nhiên, tại thị trường trong nước, giá vàng SJC còn bị đẩy lên bởi thiếu nguồn cung, tính độc quyền, cũng như tỉ giá tăng và môi trường lãi suất thấp cũng như kỳ vọng giá vàng có khả năng tăng tiếp trong tương lai.
Sự chênh lệch giá vàng đang tạo nguy cơ tiềm ẩn buôn lậu vàng vì lợi nhuận quá cao, nhất là khi Nhà nước đã không nhập khẩu vàng suốt hơn một thập niên, nguồn cung vàng ngày càng bị hạn hẹp.
Khi nguồn cung vàng lậu vào trong nước cũng có nghĩa những đồng ngoại tệ quý giá chảy ra nước ngoài. Bối cảnh tỉ giá tăng mạnh hiện nay thì mỗi đồng ngoại tệ mất đi càng gây áp lực lên thị trường ngoại hối, mà ảnh hưởng rất lớn đến xuất nhập khẩu, trả nợ quốc gia, lạm phát và lãi suất.
Cuối cùng chênh lệch giá vàng sẽ gây thiệt thòi cho người dân khi muốn mua vàng để tích lũy tài sản phòng ngừa các biến động rủi ro.
Thương hiệu vàng quốc gia có lẽ đã đến lúc hoàn thành sứ mệnh và cần phải trả lại cho vàng là sản phẩm hàng hóa thông thường.
Có thể thấy rằng khi nền kinh tế đã lớn mạnh, vàng hóa cũng đã lui về quá khứ, đồng nội tệ ngày càng vững mạnh, sự hội nhập sâu rộng của Việt Nam trên trường quốc tế đang đối nghịch với cái áo quá chật của Nghị định 24/2014. Mạnh mẽ đổi mới là việc làm cần thiết để giúp một thị trường vàng phát triển bền vững, chứ không phải tạo ra những cú sốc giá như hiện nay.
Lúc này, thị trường đang mong chờ giảm chênh lệch giá vàng như chỉ đạo của Thủ tướng.
Để làm được điều này trong dài hạn, điểm mấu chốt vẫn là xóa bỏ độc quyền, tính toán cho phép nhập khẩu vàng theo hạn ngạch và nghiên cứu xây dựng sàn vàng vật chất để tránh đầu cơ, làm giá trên thị trường vàng.
Tuy nhiên cũng cần lưu ý việc nhập cung vàng để đáp ứng mọi nhu cầu của người tiêu dùng chắc chắn là không thể vì ngoại tệ có hạn và phá vỡ an toàn tài chính quốc gia nhưng để SJC tiếp tục độc quyền, nguồn cung thắt chặt lại tạo ra chênh lệch giá vàng.
Sự cân bằng của các yếu tố này nằm trong tầm tay của cơ quan quản lý với thông tin và dữ liệu lớn đủ để thiết lập một chính sách tối ưu nhằm đem đến sự hài hòa lợi ích trên thị trường.
Nhưng câu chuyện lúc này là cần phải hành động ngay chứ đừng để Thủ tướng liên tục ra văn bản nhắc nhở suốt từ đầu năm đến nay. Và người đứng đầu Chính phủ cũng đã hai lần nêu các mốc phải ra hướng sửa đổi Nghị định 24/2012 vào cuối tháng 1 và tháng 3-2024.
Điều cần lúc này của thị trường là chính sách được thực thi bằng văn bản pháp luật với những giải pháp cụ thể và thiết thực. Đây là cách giúp thị trường vàng đi vào sự ổn định và bền vững cũng như đem lại nguồn lực cho phát triển kinh tế đất nước.
