Bộ trưởng Tư pháp Lê Thành Long vừa có báo cáo gửi Quốc hội về việc thực hiện nghị quyết giám sát chuyên đề, chất vấn thuộc lĩnh vực tư pháp.
Đáng chú ý, liên quan đến lĩnh vực theo dõi thi hành án (THA) hành chính, Bộ trưởng Lê Thành Long cho hay lãnh đạo Bộ này thường xuyên làm việc trực tiếp, trực tuyến với các cơ quan THADS để đôn đốc, chỉ đạo thực hiện các chỉ tiêu, nhiệm vụ được giao.
Nhiều án hành chính có hiệu lực pháp luật nhưng chưa được thi hành
Theo báo cáo của Bộ trưởng Tư pháp, 6 tháng đầu năm 2024 (từ 1-10-2023 đến hết tháng 3-2024), tòa án các cấp đã chuyển giao cho các cơ quan THADS 1.387 bản án, quyết định hành chính. Các cơ quan thi hành án dân sự thực hiện theo dõi số bản án, quyết định trên, cùng với số cũ chuyển sang 776 việc, số tiếp nhận mới là 611 việc.
Kết quả, các cơ quan hành chính đã thi hành xong 400 việc, tăng 184 bản án so với cùng kỳ năm 2023.
Hiện cơ quan chức năng đang tiếp tục thi hành 979 bản án, trong đó có 374 bản án đã có quyết định buộc THA hành chính của tòa án và 605 bản án chưa có quyết định buộc THA; số tạm đình chỉ thi hành là 8 bản án.
Đánh giá về những tồn tại, hạn chế của công tác THA hành chính, Bộ trưởng Tư pháp nhận định việc tham gia tố tụng của Chủ tịch UBND hoặc người được Chủ tịch UBND ủy quyền theo Luật Tố tụng hành chính chưa nghiêm túc.
Cạnh đó, nhiều vụ việc, người bị kiện là các cơ quan hành chính Nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong các cơ quan hành chính Nhà nước chưa thực hiện nghiêm quy định về việc tham gia đối thoại, tham gia phiên tòa, cung cấp tài liệu, chứng cứ và bảo vệ quyền và lợi ích của Nhà nước trước tòa án.
“Vẫn còn nhiều bản án, quyết định của tòa án về vụ án hành chính đã có hiệu lực pháp luật nhưng chưa được thi hành xong, trong đó có không ít bản án người phải thi hành án là UBND, Chủ tịch UBND cấp tỉnh hoặc đã tồn đọng nhiều năm nhưng chưa được tổ chức thi hành dứt điểm”- theo ông Lê Thành Long.
Tồn tại này tập trung ở các địa phương như TP.HCM, Hà Nội, Đắk Lắk, Kiên Giang, Phú Yên, Bình Thuận, Thanh Hóa, Lâm Đồng, Bà Rịa - Vũng Tàu, Quảng Nam…
Cũng theo người đứng đầu ngành tư pháp, nhiều vụ việc tòa án đã ra quyết định buộc THA, viện kiểm sát kiến nghị, cơ quan THA cũng đôn đốc, kiến nghị xem xét trách nhiệm. Tuy nhiên thực tế chưa có trường hợp nào người phải THA là cơ quan nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước bị xem xét, xử lý trách nhiệm do chậm THA, không chấp hành, chấp hành không đúng hoặc không đầy đủ nội dung bản án, quyết định của tòa án.
Kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp chậm thi hành án hành chính
Nguyên nhân của những tồn tại trên, Bộ trưởng Tư pháp cho rằng việc chấp hành pháp luật tố tụng hành chính và THA hành chính ở một số địa phương vẫn chưa nghiêm túc.
Với những bản án có khó khăn, vướng mắc trong quá trình thi hành, nhiều địa phương chưa có phương án để giải quyết dứt điểm.
“Đặc biệt có những bản án thuộc trách nhiệm thi hành của UBND, Chủ tịch UBND cấp tỉnh nhưng một số địa phương chưa tích cực, chủ động phối hợp với các bộ, ngành để tháo gỡ hoặc báo cáo, xin ý kiến chỉ đạo giải quyết của cấp có thẩm quyền”- Bộ trưởng Tư pháp cho biết.
Cạnh đó, việc tham gia tố tụng của Chủ tịch UBND hoặc người được Chủ tịch UBND ủy quyền chưa thực hiện nghiêm túc. Nguyên nhân một phần do khối lượng công việc quản lý Nhà nước tại một số địa phương rất lớn, dẫn đến khó khăn trong việc ủy quyền và sắp xếp công việc để tham gia tố tụng theo đúng quy định của pháp luật.
Mặt khác, cơ chế THA hành chính theo quy định của pháp luật hiện hành là cơ chế “tự thi hành”. Do vậy, kết quả THA hành chính phụ thuộc rất lớn vào việc tự nguyện thi hành của các cơ quan, người có thẩm quyền phải THA.
Đề cập đến giải pháp, ông Lê Thành Long cho hay bên cạnh thực hiện nghiêm túc, hiệu quả Luật Tố tụng hành chính, Bộ Tư pháp sẽ tham mưu làm việc và kiểm tra liên ngành về công tác chấp hành pháp luật tố tụng hành hành chính và THA hành chính tại các địa phương có số lượng vụ việc THA hành chính lớn, phức tạp, kéo dài.
“Làm rõ nguyên nhân, kiên quyết xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật các trường hợp chậm thi hành hoặc không thi hành bản án, quyết định của tòa án”- Bộ trưởng Tư pháp đề xuất.
Ông Lê Thành Long cũng cho hay Bộ Tư pháp sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với TAND Tối cao, VKSND Tối cao trong đánh giá, đề xuất tháo gỡ các vướng mắc, bất cập có liên quan của các quy định pháp luật về Tố tụng dân sự, Tố tụng hình sự, Tố tụng hành chính; các quy định về quản lý, xử lý vật chứng, tài sản, giám định tư pháp, định giá tài sản... để giải quyết các vướng mắc, bất cập trong thực tiễn THA hành chính.
Án hành chính tồn đọng chủ yếu liên quan đến đất đai
Bộ trưởng Tư pháp Lê Thành Long cho biết các bản án, quyết định của tòa án về vụ án hành chính chưa thi hành xong hầu hết liên quan đến lĩnh vực quản lý nhà nước về đất đai.
Đây là lĩnh vực hết sức phức tạp, các vụ việc tranh chấp, khiếu kiện thường kéo dài nhiều năm, đã qua nhiều cấp, nhiều ngành giải quyết, hiện trạng quản lý, sử dụng đất đã có nhiều biến động. Trong khi đó, hệ thống các quy định của pháp luật đất đai cũng có nhiều thay đổi.
Cũng theo ông Lê Thành Long, các vụ án hành chính tòa án đưa ra xét xử thường có nội dung phức tạp, tại các buổi đối thoại hoặc phiên tòa, người bị kiện và người khởi kiện không thể hòa giải, đối thoại thành do nhiều nguyên nhân, từ đó dẫn đến quá trình tổ chức thi hành các bản án thuộc các vụ việc này cũng gặp nhiều khó khăn, vướng mắc.
Ngoài ra, một số quy định của pháp luật quản lý nhà nước về ngành, lĩnh vực phát sinh tranh chấp hành chính hiện còn có quan điểm khác nhau giữa cơ quan xét xử và cơ quan quản lý Nhà nước cấp trên về ngành, lĩnh vực, dẫn đến quá trình tổ chức THA có những vướng mắc.
