Sáng 30-5, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự kiến Chương trình giám sát của Quốc hội năm 2025.
Tại tờ trình, Ủy ban Thường vụ Quốc hội lựa chọn 2 chuyên đề trình Quốc hội xem xét, quyết định chọn 1 chuyên đề để giám sát tối cao. Cụ thể:
Chuyên đề 1: Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành (dự kiến giao Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường chủ trì tham mưu về nội dung).
Chuyên đề 2: Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển và sử dụng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao (dự kiến giao Ủy ban Văn hóa, Giáo dục chủ trì tham mưu về nội dung).
Nêu ý kiến, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương) cho hay bà lựa chọn chuyên đề giám sát 1.
Lý giải, nữ đại biểu Quốc hội cho rằng chuyên đề giám sát về việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành là “vấn đề cần giám sát tối cao trong thời điểm hiện nay”.
Theo bà Nguyễn Thị Việt Nga, tình trạng ô nhiễm môi trường, ô nhiễm không khí, ô nhiễm nguồn nước nói riêng đã được nhiều đại biểu đề cập, đặc biệt là trong các phiên thảo luận.
Trên thực tế, việc thực thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường đang gặp nhiều khó khăn, nhất là khi đến đầu năm 2025 bắt buộc phải triển khai phân loại rác thải theo quy định.
“Thời gian chỉ còn hơn nửa năm”- bà Nguyễn Thị Việt Nga nhấn mạnh.
Phân tích thêm, bà Nga cho rằng thời điểm chính thức áp dụng xử phạt với hành vi không phân loại rác thải bắt đầu từ 1-1-2025. Tuy nhiên hiện tại, nhiều người dân, nhiều chủ nguồn thải chưa biết phải phân loại như thế nào, trả tiền ra sao, tập kết các loại rác thải như thế nào.
“Ngay cả các địa phương cũng chưa thực sự sẵn sàng cho việc này”- bà Nga nói và cho hay nhiều vướng mắc, nhiều vấn đề nan giải đã được đặt ra, như thiếu phương tiện, thiếu nơi tập kết hay các quy định liên quan…
“Tuy đã có thời gian hai năm nhưng đến nay, công tác chuẩn bị của chúng ta chưa được kỹ. Thực trạng này rất cần được giám sát tối cao để làm rõ những khó khăn, vướng mắc nhằm tháo gỡ kịp thời”- theo bà Nguyễn Thị Việt Nga.
Cùng mối quan tâm, đại biểu Quốc hội Lê Thanh Hoàn (Thanh Hoá) cho hay từ phản ánh của cử tri cho thấy địa phương nào có khu xử lý rác thải tập trung thì đều có sự ảnh hưởng nhất định đến tâm tư, nguyện vọng của người dân.
Theo thống kê, cả nước hiện có khoảng 1.700 cơ sở xử lý rác thải, bao gồm 470 lò đốt, hơn 1.200 bãi chôn lấp. Riêng lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh trên cả nước khoảng hơn 67.000 tấn/ngày và chỉ có khoảng 20% lượng chất thải xử lý bằng phương pháp đốt, còn lại là chôn lấp.
Ông Hoàn nói hiện cả nước chỉ có 3 nhà máy điện rác đi vào hoạt động với khoảng 4.600 tấn rác/ngày, điều này cho thấy việc chôn lấp rác thải rắn trực tiếp vẫn còn nhiều.
“Trong khi đó, các nhà khoa học cảnh báo rằng việc thu gom rác thải vào chôn lấp tập trung chủ yếu chỉ để khuất mắt người dân, khi mà người dân có tâm lý đẩy rác ra xa mình nhưng thực tế là di chuyển ô nhiễm riêng lẻ tới một chỗ gây ô nhiễm lớn hơn”- đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hoá cho rằng giải pháp này gây nguy cơ ô nhiễm môi trường, nhất là nguồn nước, ảnh hưởng trực tiếp đến người dân nơi có địa điểm chôn lấp rác thải.
Đại biểu tỉnh Thanh Hoá cho rằng để hạn chế việc chôn lấp rác thải thì việc phân loại rác thải rắn sinh hoạt rất quan trọng trong thời gian tới. Đây là nguồn đầu vào quan trọng cho nhà máy đốt rác phát điện cũng như nguồn tái chế rác thải và hạn chế chôn lấp rác thải trực tiếp.
Đầu 2025 là thời điểm chính thức người dân thực hiện phân loại rác thải rắn sinh hoạt. Ông Hoàn cho rằng nội dung này sẽ là một thách thức rất lớn trong thực tế, từ chi phí rác thải phát sinh cho đến bất cập ở khu nhà chung cư với tiêu chuẩn cũ trong thu hồi rác thải sinh hoạt.
“Việc đổ rác sinh hoạt đúng địa điểm, đúng thời gian sinh hoạt cũng chưa được thực hiện nghiêm. Việc xử phạt hành chính cũng chưa được thực hiện thường xuyên. Vấn đề đổ rác sinh hoạt bừa bãi trên đường phố vừa gây mất vệ sinh môi trường, vừa tạo gánh nặng cho các tổ chức thu gom rác thải…”- ông Hoàn nêu hàng loạt vấn đề.
Từ thực tế trên, đại biểu đề nghị giám sát chuyên đề này cần làm rõ nội dung xử lý rác thải. Trong đó, ông Hoàn lưu ý về những thách thức, khó khăn trong việc triển khai phân loại rác thải rắn sinh hoạt và các giải pháp khắc phục.
Cạnh đó là việc tổ chức thực hiện thực tế, ưu đãi, cơ chế đặc thù, khó khăn, vướng mắc trong việc xây dựng nhà máy điện rác thời gian qua.
“Cần đánh giá toàn diện về thị trường tái chế rác thải, cả chính thức và phi chính thức; sự hỗ trợ thực tế từ Quỹ bảo vệ môi trường đối với hoạt động tái chế rác thải…”- ông Hoàn đề xuất.
