Đề xuất cấp ‘giấy chứng nhận hành nghề’ cho thương lái

Ngày 2-5, tại TP Cần Thơ, Hiệp hội ngành hàng lúa gạo Việt Nam phối hợp Văn phòng điều phối nông nghiệp và phát triển nông thôn (NN&PTNT) đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), Trường chính sách công & Phát triển nông thôn tổ chức hội thảo phát triển liên kết bền vững trong chuỗi giá trị lúa gạo.

Tại hội thảo, nhiều ý kiến nói về vai trò của thương lái trong chuỗi thu mua lúa gạo hiện nay ở ĐBSCL.

Kỹ sư Võ Quốc Trung – cán bộ kỹ thuật, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Sóc Trăng cho biết, thương lái đóng vai trò không thể thiếu trong chuỗi liên kết tiêu thụ lúa từ người sản xuất đến thị trường. Họ chính là mắt xích quan trọng giải quyết nhiều vấn đề phức tạp, đa dạng trong chuỗi liên kết một cách linh hoạt.

“Trong quá khứ, khi dịch bệnh COVID-19 làm gián đoạn mọi thứ thì sự tham gia của thương lái và môi giới đã giúp sản phẩm lúa gạo của nông dân trong tỉnh không bị hư hao, thất thoát, tất cả đều được thu hoạch và tiêu thụ thuận lợi.

Thương lái cũng không vì thế mà ép giá lúa nông dân. Cho đến thời điểm này, chúng ta có thể thấy có một số nông sản phải cần đến sự “giải cứu” trong tiêu thụ, nhưng lúa gạo thì không. Sự đóng góp đó của thương lái là rất đáng được xã hội nhìn nhận và trân trọng” – ông Trung nêu ý kiến.

TS Trần Minh Hải – Phó hiệu trưởng Trường Chính sách công & phát triển nông thôn đã chia sẻ về vai trò của thương lái trong chuỗi ngành hàng lúa gạo dựa theo khảo sát của Trường.

Theo đó, TS Hải cho biết, qua khảo sát, lực lượng thương lái trong chuỗi rất am hiểu thông tin nên họ tồn tại bền vững và hoạt động rất mạnh. Lực lượng thương lái nếu biết phối hợp thì họ là cầu nối giúp chính quyền địa phương điều hành quản lý nhà nước một cách mềm dẻo hơn, hiệu quả hơn trong chuỗi. Cạnh đó, thương lái có nguồn lực mạnh về ghe, máy cắt, tài chính và làm dịch vụ cho doanh nghiệp rất tốt…

Tuy nhiên, cũng qua khảo sát cho thấy nếu quản lý không tốt sẽ có sáu đặc điểm mà những thương lái chưa tốt thường áp dụng và gây tác động không tốt trong chuỗi, đáng chú ý như hợp đồng do thương lái soạn sẵn có hai điểm bất lợi như quy định về phạt cọc và giá; cắt lúa trễ hẹn hơn giao ước để có lúa khô hơn; vị thế thương lượng của thương lái luôn lớn hơn nông dân…

Từ các phân tích, TS Hải đề xuất thương lái cần có “giấy chứng nhận hành nghề”, được đăng ký hành nghề, để giúp phân biệt thương lái tốt và thương lái chưa tốt.

“Có thể từ ngữ chưa chính xác nhưng tôi nghĩ cần phải có một chứng nhận gì đó để những thương lái tốt được gom lại” – ông Hải nêu ý kiến.

Cạnh đó, TS Hải cho rằng, vì thương lái có vai trò quan trọng nên nếu mời được thương lái tham gia vào chuỗi liên kết thì chuỗi sẽ có nhiều lợi ích. Đồng thời, ông cũng đề xuất cần xem thương lái như một đối tác đồng hành với nông dân, doanh nghiệp trong chuỗi. Và như vậy thì cần phải có cách để xác nhận được thương lái nào tốt, chưa tốt.

Ông cũng đề nghị khuyến khích tập hợp thương lái vào các nhóm, câu lạc bộ, để cùng trao đổi kinh nghiệm, tập huấn về kỹ thuật, bảo quản, vận chuyển, chế biến, bảo đảm chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm… Qua đó cấp giấy chứng nhận cho các thương lái.

"Việc này nhằm giảm bẻ kèo, tự đánh giá thương lái tốt/chưa tốt, nói không với những hành vi thiếu lành mạnh như mua bán nông sản kém chất lượng hay trục lợi, cấu kết, gây chia rẽ, tác động tiêu cực đến giá cả…", ông Hải nói.