Đề xuất sửa 6 quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự

VKSND Tối cao vừa trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 (BLTTHS).

Bổ sung lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh

Dự thảo đề xuất sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 148 BLTTHS theo hướng bổ sung căn cứ tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh.

Cụ thể, khoản 2 Điều 1 dự thảo luật quy định bổ sung điểm c vào sau điểm b khoản 1 Điều 148 như sau: “c) Vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh mà không thể kết thúc việc kiểm tra, xác minh để quyết định khởi tố hoặc không khởi tố vụ án”.

VKSND Tối cao đề xuất bổ sung lý do bất khả kháng “do thiên tai, dịch bệnh mà không thể kết thúc điều tra nhưng đã hết thời hạn điều tra” vào căn cứ tạm đình chỉ điều tra. Ảnh minh họa: TUYẾN PHAN

Đồng thời, dự thảo đề xuất sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 229 BLTTHS theo hướng bổ sung căn cứ tạm đình chỉ điều tra vì “lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh mà không thể kết thúc điều tra nhưng đã hết thời hạn điều tra”.

Dự thảo còn bổ sung căn cứ tạm đình chỉ vụ án hình sự. Cụ thể, bổ sung điểm d vào sau điểm c khoản 1 Điều 247 BLTTHS như sau:

1. VKS quyết định tạm đình chỉ vụ án trong các trường hợp:

…d) Khi không thể tiến hành các hoạt động tố tụng để quyết định việc truy tố vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh nhưng đã hết thời hạn quyết định việc truy tố”.

Khởi tố mà không cần có yêu cầu của bị hại

Cạnh đó, khoản 3 Điều 1 dự thảo luật đề nghị sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 155 BLTTHS theo hướng bãi bỏ nội dung dẫn chiếu tới Điều 226 BLHS để cho phép cơ quan có thẩm quyền có thể khởi tố vụ án hình sự hành vi xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp đối với cả nhãn hiệu và chỉ dẫn địa lý mà không cần có yêu cầu khởi tố của bị hại.

Để đồng nhất, khoản 4 Điều 1 dự thảo luật cũng đề nghị sửa đổi, bổ sung khoản 8 Điều 157 BLTTHS theo hướng bãi bỏ nội dung dẫn chiếu tới Điều 226 BLHS để bỏ căn cứ không khởi tố vụ án hình sự trong trường hợp tội phạm quy định tại khoản 1 Điều 226 BLHS mà bị hại hoặc người đại diện của bị hại không yêu cầu khởi tố.

Cạnh đó, dự thảo đề xuất sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 146 BLTTHS. Nội dung đề xuất sửa đổi theo hướng bổ sung trách nhiệm kiểm tra, xác minh sơ bộ tố giác, tin báo về tội phạm đối với công an xã (tương đương với trách nhiệm của công an phường/thị trấn, đồn công an). Cụ thể, sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 146 BLTTHS như sau:

“3. Công an xã, phường, thị trấn, đồn công an có trách nhiệm tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, lập biên bản tiếp nhận, tiến hành kiểm tra, xác minh sơ bộ và chuyển ngay tố giác, tin báo về tội phạm kèm theo tài liệu, đồ vật có liên quan cho cơ quan điều tra có thẩm quyền”.

Việc sửa đổi, bổ sung là hợp lý

Nhận xét về các đề xuất trên, luật sư Lê Doãn Tuấn, Đoàn Luật sư TP.HCM, cho rằng việc sửa đổi, bổ sung như nêu trên là cần thiết và hợp lý.

Thiên tai, dịch bệnh có thể khiến việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, điều tra, truy tố bị kéo dài. Do không thể thực hiện được các hoạt động tố tụng cần thiết nên chưa thể xác định được hành vi phạm tội, người phạm tội để quyết định khởi tố; để chứng minh tội phạm khi kết thúc thời hạn điều tra hoặc để quyết định việc truy tố...

Ngay cả việc tống đạt các quyết định tố tụng, chuyển hồ sơ vụ án, các chứng cứ, tài liệu, đồ vật cho VKS hay tòa án… cũng bị trì hoãn. Trong khi đó, luật không có quy định cho phép tạm đình chỉ trong trường hợp “vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh”, dẫn đến việc vụ án, vụ việc bị quá hạn giải quyết.

Tuy nhiên, việc quy định căn cứ tạm đình chỉ trong các trường hợp nêu trên sẽ dẫn đến việc phải xem xét hủy bỏ các biện pháp ngăn chặn đang áp dụng. Vì vậy, các cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải cân nhắc, xem xét và quyết định từng trường hợp theo đúng quy định.