Chiều 27-9, tại TP.HCM, Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương phối hợp cùng Trung tâm Hỗ trợ Hội nhập quốc tế TP.HCM đã tổ chức Hội thảo “Chính sách và quy định về xuất xứ và chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại”.
Ông Phạm Bình An, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Hội nhập Quốc tế TP.HCM, cho biết đã nhận nhiều phản ánh của doanh nghiệp về nguy cơ bị “vạ lây” khi doanh nghiệp Trung Quốc “mượn” xuất xứ Việt Nam. Nếu doanh nghiệp Trung Quốc vào đầu tư, sản xuất tại Việt Nam rồi xuất khẩu đi thì không có gì để nói. Đằng này lại có tình trạng một số doanh nghiệp Trung Quốc chỉ chuyển tải hàng hóa sang Việt Nam, gia công sơ, không đảm bảo xuất xứ vẫn xuất đi với xuất xứ hàng Việt Nam.
Nhưng các nước nhập khẩu như Mỹ, EU chắc chắn sẽ điều tra rất kỹ, họ sẽ xem xét tất cả hàng hóa của Việt Nam xuất sang như thế nào, như vậy rủi ro rất cao.
“Vì vậy, doanh nghiệp Việt Nam không nên hám lợi trước mắt mà hợp tác, tiếp tay cho các doanh nghiệp Trung Quốc gian lận xuất xứ thì hàng hóa Việt Nam xuất khẩu đi sẽ bị vạ lây. Khi đó, hàng Việt Nam sẽ bị các nước điều tra chống lẩn tránh thuế, đánh thuế rất cao, xuất khẩu bị ảnh hưởng rất lớn” - ông Phạm Bình An chia sẻ.
Theo ông An, Bộ Công Thương đã chủ động xây dựng Đề án “Tăng cường quản lý nhà nước về chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại và gian lận xuất xứ” báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Ngay sau khi Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 824/2019 ban hành đề án nêu trên, Bộ Công Thương đã khẩn trương ban hành kế hoạch hành động; thành lập tổ công tác liên ngành về phòng, chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương và gian lận xuất xứ hàng hóa…
Đồng thời, yêu cầu Cục Quản lý thị trường các địa phương tăng cường kiểm tra, giám sát các mặt hàng có nguy cơ lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại và gian lận xuất xứ.
Nhiều hàng hóa trong diện nguy cơ lẩn tránh thuế, bị "mượn" xuất xứ đã được Bộ Công Thương cảnh báo để tăng cường kiểm tra, theo dõi.
"Việc lấy ý kiến góp ý để đưa ra quy chuẩn về xuất xứ "made in Vietnam" sẽ là giải pháp bảo vệ hàng Việt Nam, đồng thời ngăn chặn hàng hóa nước ngoài gian lận "mượn" xuất xứ" - ông An nói.
Theo đại diện Bộ Công Thương, trong giai đoạn 2000-2016, có 15 vụ việc điều tra lẩn tránh thuế phòng vệ thương mại với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam, trung bình 1 vụ/năm. Tuy nhiên, trong mỗi năm 2017 và 2018, đã có 2 vụ việc được điều tra và 1 vụ việc đang trong giai đoạn thụ lý đơn kiện.
Dự kiến xu hướng này sẽ tiếp tục gia tăng do có những dấu hiệu về dịch chuyển đầu tư cũng như phạm vi, số lượng sản phẩm bị áp dụng trong các gói biện pháp tương đối rộng.
Thời gian qua, nhiều hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam như xe đạp điện, sắt thép, pin năng lượng mặt trời, gỗ ván ép,… có kim ngạch xuất khẩu gia tăng đột biến từ 20% đến 50%, khiến nhiều mặt hàng của Việt Nam bị các đối tác nhập khẩu điều tra chống lẩn tránh thuế.
Để ngăn chặn các hành vi lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại, nhất là gian lận xuất xứ hàng hóa, đại diện Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) cho biết Bộ đã xây dựng danh sách hàng hóa trong diện cảnh báo nguy cơ lẩn tránh thuế; phối hợp, gửi thông tin tới các cơ quan liên quan để tăng cường kiểm tra, theo dõi.
Ngay sau khi Mỹ tăng thuế lên 25% với 200 tỉ USD hàng hóa của Trung Quốc, Bộ Công Thương đã có công văn gửi Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam đề nghị tăng cường kiểm tra hồ sơ cấp chứng nhận xuất xứ cho hàng hóa xuất khẩu sang Mỹ với các nhóm sản phẩm như: Gỗ, dệt may, da giày và túi xách, hàng điện tử và linh kiện, điện gia dụng và linh kiện, sắt thép, xe đạp...
Bên cạnh đó, Bộ Công Thương cũng thường xuyên tổ chức các đoàn kiểm tra, xác minh xuất xứ hàng hóa đối với các vụ việc lốp ô tô, thép cán mạ phủ sơn, tôm, pin mặt trời xuất khẩu sang EU...
Trong các vụ việc này, sau khi kiểm tra những trường hợp nghi vấn, làm rõ thông tin, Bộ đã có kiến nghị và chuyển các đơn vị liên quan xử lý; đồng thời tích cực phối hợp với các cơ quan điều tra của Mỹ, EU trong các vụ việc điều tra.
