Từ một gia đình liệt sĩ được hưởng các chế độ chính sách đối với người có công suốt 40 năm, đến năm 2021, gia đình ông Nguyễn Hữu Ích, ngụ Khu 1b, xã Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ bỗng dưng bị “treo” chế độ.
Suốt 4 năm qua, tiền thờ cúng của anh trai ông là liệt sỹ Nguyễn Trọng Quán được Nhà nước cấp về tận xã, nhưng gia đình ông không được nhận một đồng nào.
Danh dự mới là điều thiêng liêng
Lật lại những tập tài liệu được cất kỹ trong ngăn tủ, ông Ích cho biết liệt sĩ Nguyễn Trọng Quán là anh cả trong gia đình có 3 anh em. Từ bé, ông Quán có lòng yêu nước nên lớn lên đi theo cách mạng, thuộc biên chế của Liên khu 10, Trung đoàn 115, Tiểu đoàn 630, Đại đội 512.
Trong một cuộc hành quân chống thực dân Pháp, ông Quán bị thổ phỉ phục kích và bắn tử vong vào ngày 14-4-1949, trên địa phận Trung Quốc.
Nhận được giấy báo tử từ Bộ Quốc phòng, nỗi đau bao trùm cả gia đình: “Mẹ đêm nào cũng ôm chặt tôi nước mắt lã chã vì nhớ thương anh, người con trai mà mẹ rất mực yêu thương đã nằm mãi nơi đất khách quê người mà không để lại một kỷ vật nào dù chỉ một tấm ảnh, đôi dép…”- ông Ích nhớ lại.
Để xoa dịu nỗi đau cho gia đình, tháng 4-1959, Bộ Quốc phòng truy tặng giấy chứng nhận đeo huy chương cho liệt sĩ Nguyễn Trọng Quán. Đến năm 1971, liệt sĩ Nguyễn Trọng Quán được cấp bằng Tổ quốc ghi công (số 122 b), nhưng do lũ lụt nên bằng Tổ quốc ghi công bị thất lạc. Tiếp đó, ngày 1-5-1982, Ty Thương binh và xã Hội tỉnh Vĩnh Phúc cấp giấy chứng nhận gia đình liệt sĩ cho gia đình.
Từ đó, gia đình ông Ích được hưởng các chế độ gia đình liệt sĩ. Sau khi mẹ ông qua đời, ngày 22-5-2005, UBND xã Phú Nham, huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ (cũ - bây giờ là UBND xã Phù Ninh) cấp giấy chứng nhận người hưởng trợ cấp thờ cúng liệt sĩ Nguyễn Trọng Quán cho ông Ích.
Đến năm 2021, ông Ích bỗng dưng không nhận được chế độ thờ cúng liệt sĩ cũng như quà Chủ tịch nước mỗi dịp xuân về như trước. Gia đình đến gặp xã, huyện, tỉnh thì nhận được câu trả lời là do quá trình rà soát hồ sơ không thấy tên liệt sĩ Nguyễn Trọng Quán, sau đó địa phương có văn bản nhờ Cục Người có công tra cứu vẫn không có tên liệt sĩ Nguyễn Trọng Quán…
Ông Ích cho rằng những lý giải trên của cấp thẩm quyền chưa thoả đáng. Bởi lẽ, để thất lạc hồ sơ là trách nhiệm của các đơn vị được giao quản lý chứ không phải do gia đình. Trường hợp nhà nước muốn ông cung cấp các giấy tờ để hoàn thiện thủ tục cấp Bằng Tổ quốc ghi công cho liệt sĩ Nguyễn Trọng Quán do cơ quan nhà nước làm thất lạc hay bổ sung các thủ tục gì, việc chi trả chế độ không được “treo” suốt nhiều năm trời như vậy.
Ông cho biết thêm, Sở Nội vụ tỉnh Phú Thọ không hề có một quyết định nào dừng trợ cấp tiền thờ cúng cho gia đình, tiền vẫn trả về địa phương nhưng chỉ nhận tượng trưng bằng việc thông báo cho ông biết có khoản tiền đó…
“Số tiền không lớn nhưng đây là danh dự của gia đình, là cống hiến máu xương của anh trai tôi cho Tổ quốc. Nhưng bao năm qua số tiền động viên tinh thần ấy lại không đến tay gia đình tôi, quà Chủ tịch nước trao tặng hàng năm cũng không còn…”- ông Ích cho hay.
Gần đây, chính quyền xã Phù Ninh đến gặp và yêu cầu ông cung cấp biên lai nhận tiền chế độ gia đình liệt sĩ từ 31-12-1994 trở về trước, nhưng các giấy tờ này không có. Bởi lẽ, thời điểm đó mẹ ông là người trực tiếp nhận và hiện bà đã mất, hơn nữa khi đi nhận tiền các gia đình người có công đều ký vào cuốn sổ của xã, có khi nhờ người nhận thay chứ không hề có giấy biên nhận tiền.
“Tôi thấy yêu cầu trên là vô lý, vì xã phải có đầy đủ giấy tờ này, chi một đồng tiền ngân sách cho người dân địa phương phải biết ai nhận chứ, sao bắt người dân chứng minh”- ông Ích nói.
Còn các giấy tờ hồ sơ chứng minh ông Nguyễn Trọng Quán là liệt sĩ, ông Ích khẳng định gia đình vẫn giữ đầy đủ từ giấy báo tử, số cấp Bằng Tổ quốc ghi công, giấy chứng nhận gia đình liệt sĩ…
Cơ quan chức năng nói gì?
Liên quan đến các vấn đề trên, đại diện Sở Nội vụ tỉnh Phú Thọ, xác nhận gia đình liệt sĩ Nguyễn Trọng Quán được hưởng các chế độ ưu đãi người có công từ 1982. Tuy nhiên, quá trình rà soát hồ sơ, cơ quan chức năng thấy gia đình ông Ích chưa được Thủ tướng cấp Bằng Tổ quốc ghi công.
Về số Bằng Tổ quốc ghi công mà gia đình cung cấp và cho rằng khả năng các cấp để thất lạc hồ sơ, Sở Nội vụ tỉnh Phú Thọ khẳng định đã có văn bản hỏi Cục Người có công (Bộ Nội vụ). Trong đó, Cục cũng trả lời “không có hồ sơ liệt sĩ Nguyễn Trọng Quán lưu ở Cục”.
Trên cơ sở đó, địa phương đề nghị gia đình liệt sĩ cung cấp các tài liệu để Nhà nước cấp Bằng Tổ quốc ghi công cho gia đình ông. Trong quá trình này, Sở Nội vụ tỉnh Phú Thọ vẫn chi tiền trợ cấp thờ cúng về xã nhưng không cho gia đình nhận.
“Căn cứ các giấy tờ gia đình cung cấp đến nay, chúng tôi không phủ nhận sự hi sinh của liệt sĩ Nguyễn Trọng Quán, nhưng sự việc đang trong quá trình xem xét cấp bằng nên địa phương vẫn... giữ lại tiền để phòng khó truy thu”, đại diện Sở Nội vụ cho biết và thừa nhận chưa có quyết định nào dừng chi trả chế độ trên cho gia đình ông.
Về thủ tục cấp Bằng Tổ quốc ghi công, Sở Nội vụ tỉnh Phú Thọ cho biết quy định Nghị định 131/2021 về hướng dẫn thi hành pháp lệnh ưu đãi người có công với cách mạng, gia đình phải cung cấp giấy nhận trợ cấp ký nhận của người hưởng từ 31-12-1994 trở về trước, nhưng đến nay gia đình chưa cung cấp được.
Nhưng hiện mẹ của ông Ích - người nhận trợ cấp mất từ lâu và việc hưởng tiền trước đây đều thông qua xã, không có giấy biên nhận tiền, yêu cầu như vậy có phù hợp? Phóng viên PLO hỏi nhưng Sở Nội vụ không trả lời thẳng vấn đề này mà cho biết sẽ trao đổi ngay với xã, để hướng dẫn người nhà hoàn thành các thủ tục cấp Bằng Tổ quốc ghi công và tiếp tục chi trả chế độ cho gia đình ông Ích.
Trao đổi với PLO, đại diện Cục Người có công cho biết đã tiếp nhận được phản ánh trên của người dân và đang chỉ đạo các phòng chuyên môn tiến hành kiểm tra, xác minh: “Về nguyên tắc nếu có số Bằng Tổ quốc ghi công thì cục sẽ tiến hành cấp lại bằng Tổ quốc ghi công cho gia đình…”- đại diện Cục Người có công cho hay.
3 anh em đều vào quân ngũ
Ông Nguyễn Hữu Ích cho biết sau khi anh cả mất, ông và em trai tiếp tục chọn con đường vào quân ngũ: “Bởi chỉ có đánh đuổi giặc ngoại xâm lúc đó gia đình, quê hương, đất nước mới được yên bình”- ông Ích nói.
Chiến tranh đi qua, điều may mắn là ông Ích và em trai đều trở về, trong đó người em trai bị thương và hiện đang hưởng chế độ thương binh.
