Kiến nghị điều tra nhà máy 325 triệu USD lỗ ngàn tỉ

Thanh tra Chính phủ (TTCP) vừa kết luận thanh tra về việc đầu tư xây dựng Dự án Nhà máy sản xuất Polyester Đình Vũ. Dự án này được thực hiện tại Khu Công nghiệp Đình Vũ, quận Hải An, Hải Phòng.

Kết luận của TTCP đã chỉ ra nhiều sai phạm của dự án này liên quan đến Tập đoàn dệt may VN (Vinatex), Tập đoàn dầu khí Việt Nam (PVN) và Bộ Công Thương trong giai đoạn 2007 đến nay.

Thua lỗ gần 1.500 tỉ đồng

Kết luận TTCP cho biết thực hiện Quyết định 386/2006 về Chiến lược phát triển ngành dầu khí giai đoạn 2006-2015 và định hướng đến năm 2025, vào ngày 15-7-2007, PVN ký thỏa thuận hợp tác Vinatex và thành lập Công ty CP Hóa dầu và Xơ sợi dầu khí (PVTEX) để quản lý, đầu tư xây dựng Dự án sản xuất xơ sợi Polyester Đình Vũ.

Ngày 14-3-2008, PVTEX chính thức hoạt động theo đăng ký kinh doanh với vốn điều lệ 160 tỉ đồng. Qua ba lần tăng vốn điều lệ và thoái vốn cổ đông của một số cổ đông, đến cuối năm 2014 vốn điều lệ của PVTEX là 1.996  tỉ đồng.

Trong quá trình này, PVN đã bỏ tiền ra mua lại cổ phần từ các cổ đông khác để tăng từ tỉ lệ góp vốn từ 39% lên 57%, thậm chí còn bỏ tiền túi ra hơn 311 tỉ đồng cho các cổ đông khác vay để tăng vốn điều lệ cho PVTEX.

Sau đó, theo nghị quyết của PVTEX, dự án Xơ sợi Đình Vũ có tổng mức đầu tư 324,8 triệu USD, tương đương hơn 5.400 tỉ đồng (tại thời điểm năm 2008), trong đó chỉ có 30% số vốn của chủ đầu tư, số tiền còn lại đi vay.

Kết luận của TTCP chỉ rõ PVN và Vinatex đã thỏa thuận hợp tác đầu tư Dự án nhà máy Xơ sợi Đình Vũ có quy mô đầu tư giá trị lớn với giá trị nghiệm thu tại thời điểm thanh tra là 363,5 triệu USD. Sau một thời gian đi vào vận hành, sản xuất và kinh doanh, dự án chưa có hiệu quả, lỗ 1.472 tỉ đồng.

Cụ thể, năm 2012 lỗ hơn 21 tỉ đồng; năm 2013 lỗ 366 tỉ đồng và năm 2014 lỗ 1.085 tỉ đồng. Do lỗ nặng nên nhà máy chạy phập phù và nhiều lần phải đắp chiếu, đến cuối năm 2015 thì dừng hẳn.

Có nhiều vi phạm, khuyết điểm

TTCP chỉ rõ quá trình thực hiện đầu tư, xây dựng dự án PVTEX, PVN, Vinatex, các đơn vị, tổ chức, cá nhân liên quan đã để xảy ra nhiều vi phạm, khuyết điểm.

Theo TTCP, đối với dự án trên trong quá trình thực hiện các đơn vị đã không thực hiện hết trách nhiệm được giao, để dự án có hiệu quả yếu kém.

Nguyên nhân chính khiến dự án Xơ sợi Đình Vũ thua lỗ là do khách quan - thị trường tiêu thụ khó khăn, biến động giá nhiên liệu, lãi suất ngân hàng cao. Về chủ quan do PVN và Vinatex là đại diện sở hữu và PVTEX đã có nhiều thiếu sót, khuyết điểm, chưa thực hiện hết trách nhiệm.

Dự án nhà máy Xơ sợi Đình Vũ ngưng hoạt động vì thua lỗ

TTCP phát hiện trong quá trình triển khai thực hiện dự án, PVTEX đã không tổ chức thẩm định, tính toán kỹ, tăng tổng mức đầu tư không đúng với chi phí, tính sai chi phí, trùng lắp khối lượng, nghiệm thu, thanh toán sai trị giá khoảng 38,7 triệu USD từ đó dẫn đến dự án bị đội vốn lên hơn 363 triệu USD.

Ngoài ra theo TTCP, do chủ đầu tư thiếu kinh nghiệm, buông lỏng quản lý dẫn đến việc lập hồ sơ, mời thầu, thẩm định chưa rõ ràng, những điều khoản còn mâu thuẫn và không được thực hiện trong thực tế.

Với những sai phạm được TTCP chỉ rõ, đến thời điểm kết luận, PVN đang phải gánh chịu toàn bộ khoản công nợ đã vay để thực hiện dự án cũng như khoản lỗ gần 1.500 tỉ đồng của nhà máy.

TTCP chỉ rõ năm 2013, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu PVN phải thoái vốn khỏi PVTEX từ 56% xuống 36%. Tuy nhiên những quyết nghị của Bộ Công Thương và các nghị quyết của PVN đã đẩy tỉ lệ vốn PVN tại PVTex tăng từ 56% lên 75% là trái với chỉ đạo của Thủ tướng. 

Chuyển hồ sơ sang Bộ Công an

Trước những sai phạm tại Dự án nhà máy Xơ sợi Đình Vũ, TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ ngành hữu quan xử lý về kinh tế 54 tỉ đồng và hơn 22.000 USD do nghiệm thu thanh toán sai, trùng lắp. Đồng thời, TTCP yêu cầu PVTEX xử lý dứt điểm các tranh chấp do thay đổi nguồn gốc xuất xứ thiết bị, vật tư (xin xem box).

Về xử lý trách nhiệm hành chính đối với các tổ chức, cá nhân, TTCP kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công Thương thực hiện kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm đối với tổ chức cá nhân tại Bộ Công Thương, PVN, Vinatex thuộc thẩm quyền có liên quan đến các khuyết điểm sai phạm được TTCP nêu trong kết luận. Đối với PVN, Vinatex xử lý trách nhiệm vai trò quản lý Nhà nước, trong việc góp vốn, nhận góp vốn, chuyện nhượng không đúng quy định pháp luật.

TTCP cũng đề nghị xem xét xử lý trách nhiệm hình sự bởi kết quả thanh tra cho thấy quá trình thực hiện đầu tư Dự án nhà máy sản xuất Xơ sợi Đình Vũ đã có dấu hiệu cố ý làm trái hoặc thiếu trách nhiệm trong việc phê duyệt dự án, lựa chọn nhà thầu, ký kết hợp đồng với nhà thầu gây thất thoát, lãng phí lớn vốn đầu tư. TTCP kiến nghị Bộ Công an tiếp nhận hồ sơ để điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật.