Thị trấn Tịnh Hà, huyện Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi, là vùng làm giá đậu xanh truyền thống nổi tiếng. Trước đây, khu vực này từng tồn tại khoảng 100 hộ dân chuyên trồng giá bằng cát sông Trà Khúc. Tuy nhiên, do không thể cạnh tranh với giá “công nghiệp” nên nghề làm giá bằng cát sông Trà Khúc dần mai một.
Cứ vào những ngày giáp Tết, gia đình bà Nguyễn Thị Đoàn Viên (61 tuổi, ngụ thị trấn Tịnh Hà) lại tất bật làm việc để đáp ứng nhu cầu giá tăng cao của thị trường.
Gia đình bà Viên đã có hàng chục năm làm giá đỗ truyền thống bằng cát sông Trà Khúc. Mỗi ngày, gia đình bà dùng khoảng 20 kg đậu xanh làm giá. Cận Tết, nhu cầu tăng cao nên công việc cũng bận rộn hơn do sản xuất nhiều giá hơn.
Ở đây, toàn bộ quá trình gieo ươm, ủ giá đến khi thu hoạch đều hoàn toàn tự nhiên, không sử dụng bất kỳ một loại hóa chất nào.
Anh Ngô Duy Đoan (ngụ thị trấn Tịnh Hà) cho hay nhiều năm trước, người làm giá đậu xanh giao đậu trực tiếp xuống các hố được đào ở bãi bồi sông Trà Khúc. Hiện nay, do các bãi bồi bị lẫn nhiều sỏi đá, người dân nơi đây phải ra các bãi bồi trên sông Trà Khúc sàng lọc sỏi rồi mang về nhà cho vào thùng. Cát mịn, không lẫn sỏi đá giúp cây giá phát triển thuận lợi, không biến dạng.
Thùng làm giá được phủ một lớp cát, rồi rải đậu xanh đã ngâm nước lên trên. Mỗi lớp cát sẽ rải một lớp đậu, mỗi thùng rải 6-7 lớp đậu xanh. Sau đó, người dân dùng nước bơm từ giếng khoan tưới giá. Cát ẩm giúp hạt đậu nảy mầm, sau 4 ngày là có thể thu hoạch giá.
“Đậu được ngâm nước, rửa sạch sau đó cho vào thùng làm giá. Để cây giá phát triển cần phải tưới nước giữ ẩm cho cát. Làm giá bằng cát không sử dụng hóa chất nên rất sạch, an toàn cho người sử dụng” - bà Viên nói.
Giá đậu xanh truyền thống được trồng từ cát sông Trà Khúc dài, rễ nhiều, giòn hơn và có vị ngọt, đậm đà hơn không dùng cát. Trung bình 1 kg đậu xanh sẽ cho thu hoạch 7-8 kg giá. Giá được rửa sạch cát trước khi mang ra chợ bán với giá 8.000 đồng/kg.
“Làm giá theo cách truyền thống tốn nhiều thời gian, công sức. Người làm giá phải ra bãi bồi lấy cát về sàng lọc kỹ trước khi gieo đậu. Sau vài lần thu hoạch giá là phải thay cát mới” - anh Đoan chia sẻ.
Hiện có nhiều cơ sở làm giá đậu xanh sử dụng vải, lưới, thùng nhựa để làm giá giúp rút ngắn thời gian thu hoạch, ít tốn công và có giá thành rẻ. Do đó, giá trồng bằng cát khó cạnh tranh. Tuy nhiên, làm giá đậu xanh truyền thống bằng cát an toàn hơn cho người sử dụng, cây giá cũng ngon hơn.
Thị trấn Tịnh Hà (huyện Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi) là nơi có vùng làm giá nổi tiếng. Trước kia, vùng này có khoảng 100 hộ dân chuyên trồng giá bằng cát sông Trà Khúc.
Làm giá bằng cách này khá tốn công, tốn thời gian nên không thể cạnh tranh với cách làm giá không dùng cát nên nghề làm giá bằng cát sông Trà Khúc đã dần mai một. Hiện nơi đây chỉ còn 3 hộ dân bám trụ với nghề làm giá truyền thống.
