Thay đổi lớn nhất là hai bên đạt được Hướng dẫn về hợp tác quốc phòng Mỹ-Nhật sửa đổi cho phép lực lượng phòng vệ Nhật chiến đấu bên cạnh binh sĩ Mỹ ở bất cứ nơi đâu.
Tạp chí The Diplomat(Nhật) phân tích bề ngoài diễn biến mới này có thể giúp bảo đảm an ninh cho Nhật, đặc biệt trong bối cảnh Trung Quốc trỗi dậy ở châu Á. Tuy nhiên, liên minh an ninh Mỹ-Nhật mới đạt được thực sự tiềm ẩn nhiều rủi ro cho chính nước Nhật.
PGS Trần Định Định thuộc Viện Chính sách cộng đồng toàn cầuBerlin (Đức) ghi nhận khi lực lượng phòng vệ Nhật hiện diện ngoài Nhật, Nhật sẽ bị lôi kéo vào các cuộc xung đột không cần thiết.
Mỹ là siêu cường với lợi ích an ninh ở khắp nơi nhưng Nhật lại không phải như vậy. Trong 15 năm qua Mỹ đã tham gia hai cuộc chiến không cần thiết ở Iraq và Afghanistan và bây giờ có thể sẽ bước vào cuộc chiến mới ở Trung Đông và Ukraine. Nếu Mỹ quyết định đưa quân đánh Nhà nước Hồi giáo (tự xưng) hoặc giúp Ukraine đánh Nga và cần lực lượng phòng vệ Nhật giúp đỡ thì sao?
Tất nhiên Nhật có thể hỗ trợ về mặt hậu cần nhưng đưa quân đến chiến trường là quyết định có độ rủi ro cao. Điển hình là vụ hai công dân Nhật đã bị Nhà nước Hồi giáo cắt cổ. Do đó sự tham gia của Nhật trong các cuộc xung đột của Mỹ (nếu có) chắc chắn sẽ mang đến đau khổ nhiều hơn cho người Nhật. PGS Trần Định Định nhận định Nhật trở thành một cỗ máy quân sự gắn bó chặt chẽ với Mỹ là điều không phải hoàn toàn có lợi cho Nhật. Vấn đề quan trọng nhất là đích đến của Nhật ở châu Á.
Mọi người đều biết mục tiêu thực sự của liên minh an ninh Mỹ-Nhật chính là Trung Quốc. Hiện đã có nguy cơ cao về các vụ đụng độ giữa tàu Trung Quốc với tàu Nhật trong vùng biển Hoa Đông. Nếu Nhật-Mỹ bắt đầu tuần tra hàng hải chung tại biển Đông, Nhật sẽ dây vào rắc rối với Trung Quốc.
Giới chuyên môn cho rằng liên minh an ninh Mỹ-Nhật hình thành có lẽ do sức ép từ Mỹ và có lẽ Nhật nhìn thấy cơ hội tốt trong việc tập hợp các nước Đông Nam Á để cân bằng lực lượng với Trung Quốc. Dù với bất kỳ động cơ nào, liên minh này sẽ mang tới nhiều rủi ro cao và sẽ làm tăng thêm căng thẳng Nhật-Trung mà thôi. PGS Trần Định Định dự đoán chắc chắn Trung Quốc sẽ không khoanh tay đứng nhìn. Rất có thể Trung Quốc sẽ chống lại liên minh an ninh Mỹ-Nhật bằng liên minh Trung-Nga. Thực vậy, vì những sai lầm chiến lược của Mỹ ở châu Âu, Nga đang nhanh chóng tiếp cận Trung Quốc cả về kinh tế và chính trị. Trong tương lai gần, liên minh Trung-Nga có thể hình thành và sẽ có nguy cơ bùng nổ một chiến tranh lạnh mới ở châu Á.
