Đầu tiên Tổng thống Obama đưa ra ván bài sẽ tấn công Syria. Nga đã tố lại bằng sáng kiến đặt kho vũ khí hóa học Syria dưới quyền kiểm soát của quốc tế.
Từ Tổng thống Obama đến Tổng thống Pháp François Hollande và Thủ tướng Anh David Cameron đều nhất trí đưa sáng kiến của Nga ra Hội đồng Bảo an LHQ xem xét. Tóm lại, Nga đang chiếm ưu thế hơn, ít nhất là ưu thế tạm thời.
Công bằng mà nói thì sáng kiến của Nga đưa ra hôm 9-9 không hẳn là sáng kiến riêng. Tại cuộc họp báo sáng hôm đó ở London (Anh), một nhà báo hỏi Ngoại trưởng Mỹ John Kerry liệu Syria còn khả năng nào tránh bị tấn công hay không. Ông John Kerry trả lời tổng thống Syria phải trao toàn bộ vũ khí hóa học cho cộng đồng quốc tế nhưng bản thân ông không tin tổng thống Syria sẽ làm như vậy.
Một số báo lập tức giật tít Mỹ đã ra tối hậu thư với Syria. Bộ Ngoại giao Mỹ phải nói lại cho rõ ông John Kerry chỉ nêu giả thiết chứ không phải đưa ra đề nghị này nọ hay tối hậu thư gì hết. Chưa đầy 2 tiếng sau, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã công bố đề nghị Syria chấp thuận cho cộng đồng quốc tế kiểm soát và tiêu hủy kho vũ khí hóa học.
Nhà Trắng không công nhận đây là sáng kiến riêng của Nga. Trả lời phỏng vấn đài truyền hình NBC hôm 9-9, Tổng thống Obama cho biết tại hội nghị G20 ở Los Cabos (Mexico) hồi tháng 6-2012 và hội nghị G20 mới rồi ở Nga, ông đã từng gợi ý với Tổng thống Putin giải pháp đặt kho vũ khí hóa học Syria dưới quyền kiểm soát của quốc tế.
Nói gì thì nói, Nga vẫn ăn điểm ở chỗ biết chộp lấy thời cơ đúng lúc. Như ông Philip Crowley, nguyên người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ, bình luận: “Putin vừa trao cho Obama phao cứu nạn. Đó là một giải pháp ngoại giao thúc đẩy hoãn cuộc bỏ phiếu mà Obama có thể sẽ thua”.
Trong tình thế rất ít nghị sĩ sẵn sàng ủng hộ nghị quyết tấn công Syria, Tổng thống Obama dự cảm sẽ thất bại tại Quốc hội. Thế rồi “vừng ơi mở ra” khi Nga đưa ra sáng kiến. Cánh cửa thoát hiểm danh dự đột ngột mở ra với ông.
Báo chí quốc tế nhận định thành công ngoại giao của Nga xuất phát từ lập trường vững chắc trong giải quyết khủng hoảng Syria. Khi liên tục sử dụng quyền phủ quyết tại Hội đồng Bảo an LHQ, quan điểm của Tổng thống Putin là kiên quyết giữ vững lập trường rõ ràng và kiên định: Không can thiệp vào công việc nội bộ của một quốc gia có chủ quyền và không có chiến dịch quân sự nếu Hội đồng Bảo an không chấp thuận.
Anh quyết định không tham chiến ở Syria. Obama loay hoay như gà mắc tóc với Quốc hội Mỹ. Thế là Putin tung đòn và ăn điểm. Chuyên gia Fiona Hill ở viện nghiên cứu Brookings (Mỹ) nhận định: “Là một tay chơi nhu đạo giỏi, Putin biết dựa vào thế yếu của đối thủ để làm cho đối thủ mất thăng bằng”.
Ngày 11-9 là sinh nhật của Tổng thống Bashar al-Assad. Dù sao chăng nữa, sinh nhật năm nay ông cũng cảm thấy nhẹ nhõm bởi viễn ảnh Mỹ tấn công Syria không còn đè nặng nữa.
HOÀNG DUY
