Bộ LĐ-TB&XH đang đưa ra dự thảo trình Chính phủ đề xuất phương án bảo vệ quyền lợi về bảo hiểm xã hội (BHXH) của người lao động trong các doanh nghiệp giải thể, phá sản, nợ tiền đóng BHXH.
Theo Bộ LĐ-TB&XH, quy định hiện hành đã cho phép các doanh nghiệp đang còn hoạt động nợ tiền đóng BHXH có thể giải quyết quyền lợi cho những người lao động đủ điều kiện hưởng BHXH hoặc thôi việc chuyển đơn vị, doanh nghiệp khác.
Tuy nhiên, đối với các doanh nghiệp giải thể, phá sản hoặc chủ bỏ trốn thì chưa có quy định giải quyết quyền lợi về BHXH đối với người lao động trong các đơn vị, doanh nghiệp này.
Trên cơ sở đó, Bộ LĐ-TB&XH đưa ra ba phương án giải quyết quyền lợi cho người lao động. Phương án thứ nhất, là cơ quan BHXH xác nhận thời gian đóng BHXH đối với người lao động đến thời điểm người lao động nghỉ việc để làm cơ sở giải quyết các chế độ BHXH hoặc chốt sổ BHXH để người lao động chuyển đơn vị khác.
Ngân sách nhà nước đảm bảo khoản tiền nợ BHXH của các doanh nghiệp giải thể, phá sản mà sau khi thực hiện xử lý tài sản của doanh nghiệp không đủ trả tiền nợ đóng BHXH.
Đối với phương án này, quyền lợi về BHXH của người lao động được đảm bảo và đúng nguyên tắc đóng-hưởng theo quy định của Luật BHXH. Tuy nhiên, ngân sách Nhà nước phải bố trí một khoản kinh phí đảm bảo tiền nợ đóng BHXH của các doanh nghiệp đã giải thể, phá sản (tính đến hết 31-12-2015 là 220,5 tỉ đồng).
Nếu chỉ thực hiện đối với các doanh nghiệp đã giải thể, phá sản từ 31-12-2015 trở về trước thì sẽ không công bằng cho người lao động ở các doanh nghiệp giải thể, phá sản sau 31-12-2015. Nhưng nếu thực hiện cả những doanh nghiệp giải thể, phá sản sau 31-12-2015 thì sẽ khuyến khích các doanh nghiệp cố tình chây ỳ, trốn đóng, nợ đóng BHXH.
Tình trạng các doanh nghiệp phá sản rất khó thu hồi nên Bộ LĐ-TB&XH đã trình ra ba phương án để giải quyết những vướng mắc này. Ảnh: VL
Để thực hiện được phương án này, Chính phủ cần trình Quốc hội thông qua khoản ngân sách đảm bảo tiền đóng BHXH của các doanh nghiệp đã giải thể, phá sản mà còn nợ tiền đóng bảo hiểm xã hội, tính lũy kế đến 31-12-2015 là 220,5 tỉ đồng.
Phương án hai, cơ quan BHXH xác nhận thời gian đóng BHXH đối với người lao động đến thời điểm người lao động nghỉ việc để làm cơ sở giải quyết các chế độ BHXH hoặc chốt sổ BHXH để người lao động chuyển đơn vị khác. Sau khi thực hiện xử lý tài sản của doanh nghiệp giải thể, phá sản mà không đủ trả tiền nợ đóng BHXH thì quỹ BHXH chịu khoản tiền nợ BHXH không thu hồi được.
Phương án này, ngoài quyền lợi về BHXH của người lao động được đảm bảo, còn ưu điểm hơn phương án một là ngân sách Nhà nước không phải bố trí một khoản kinh phí đảm bảo tiền nợ đóng BHXH của các doanh nghiệp đã giải thể, phá sản. Tuy nhiên, không đảm bảo đúng nguyên tắc đóng-hưởng theo quy định của Luật BHXH (về bản chất thời gian nợ đóng BHXH không đóng vào quỹ BHXH nhưng vẫn được hưởng quyền lợi về BHXH).
Tương tự phương án một, phương án này cũng sẽ khuyến khích các doanh nghiệp cố tình chây ỳ, trốn đóng, nợ đóng BHXH.
Để thực hiện phương án này, Chính phủ phải trình Quốc hội (quy định cá biệt hoặc sửa đổi, bổ sung Luật BHXH), trong đó quy định đối với doanh nghiệp đã giải thể, phá sản mà còn nợ tiền đóng BHXH thì người lao động được ghi nhận thời gian làm việc để giải quyết quyền lợi về BHXH.
Phương án ba, cơ quan BHXH xác nhận thời gian đóng BHXH đối với người lao động đến thời điểm đóng đủ BHXH; sau này nếu thu hồi được khi thực hiện xử lý tài sản của doanh nghiệp thì sẽ xác nhận bổ sung cho người lao động. Sửa đổi một số pháp luật có liên quan theo hướng khi thanh lý tài sản của các doanh nghiệp giải thể, phá sản thì tiền đóng BHXH được ưu tiên trước khi thanh toán các khoản khác.
Đối với phương án này, sẽ đảm bảo đúng nguyên tắc đóng-hưởng theo quy định của Luật BHXH. Ngân sách Nhà nước không phải bố trí một khoản kinh phí đảm bảo tiền nợ đóng BHXH của các doanh nghiệp đã giải thể, phá sản.
Tuy nhiên, quyền lợi về BHXH của người lao động không được đảm bảo; nhiều trường hợp người sử dụng lao động đã trích tiền đóng BHXH của người lao động nhưng không đóng cho cơ quan BHXH.
Đây là phương án hiện hành mà các địa phương đang thực hiện nên không cần sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật về bảo hiểm xã hội. Do vậy, để thực hiện phương án này, BHXH Việt Nam ban hành văn bản chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương thống nhất thực hiện. Sửa đổi một số pháp luật có liên quan như Luật phá sản; Luật thi hành án dân sự…
Trong ba phương án trên Bộ LĐ-TB&XH cho biết, sẽ tổng hợp ý kiến tham gia của các Bộ, ngành liên quan để đề xuất một phương án trình Chính phủ. Trên cơ sở phương án đã lựa chọn, đề xuất Chính phủ sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành văn bản quy phạm pháp luật theo thẩm quyền để thực hiện phương án đề xuất…
| Tổng số nợ BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp đến hết ngày 31-12-2015 là 7.562 tỉ đồng, bằng 3,68% số phải thu. Trong đó, nợ BHXH là 6.001 tỉ đồng; nợ bảo hiểm y tế là 1.340 tỉ đồng; nợ bảo hiểm thất nghiệp là 311 tỉ đồng . Trong tổng số tiền nợ là 7.562 tỉ đồng, có 220,5 tỉ đồng tiền nợ của gần 4.000 doanh nghiệp nghiệp giải thể, phá sản, chủ bỏ trốn. |
