Đáng chú ý, theo Luật vừa được thông qua, vé máy bay, sách giáo khoa tiếp tục được Nhà nước áp giá trần để có công cụ quản lý để đảm bảo quyền tiếp cận dịch vụ của người dân, nhất là người thu nhập thấp.
Lý giải việc chưa bỏ khung giá và để mặt hàng này theo cơ chế thị trường, ông Lê Quang Mạnh, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính- Ngân sách cho hay hiện thị trường hàng không còn mang tính cạnh tranh hạn chế.
 |
Ông Lê Quang Mạnh, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính- Ngân sách |
Trong khi đó, việc thúc đẩy các loại hình vận tải phát triển đồng bộ, hiện đại còn phải phấn đấu, đặc biệt là khi đường sắt Bắc - Nam tốc độ cao chưa được triển khai, vận hành.
Theo ông Mạnh, khi chưa đánh giá được tác động và hệ quả của việc bỏ quy định về giá trần, một mặt đảm bảo quyền chủ động của các hãng hàng không, mặt khác vẫn bảo vệ quyền lợi của người dân, Nhà nước vẫn cần giữ quy định giá trần đối với dịch vụ vận chuyển hành khách hàng không nội địa.
Việc này mang tính chất là công cụ quản lý nhà nước về giá nhằm bảo đảm trách nhiệm của Nhà nước trong ổn định thị trường, giữ được cạnh tranh lành mạnh, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
“Trên cơ sở căn cứ bối cảnh thực tế, nghiên cứu thận trọng các luồng ý kiến khác nhau, dựa trên nguyên tắc quyết định theo đa số, tại thời điểm hiện nay, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin Quốc hội cho phép quy định giá trần đối với dịch vụ vận chuyển hành khách bằng đường hàng không nội địa” - ông Lê Quang Mạnh nói.
Với sách giáo khoa, ông cho rằng theo Luật Giá hiện hành, đây không phải là mặt hàng do Nhà nước định giá. Tuy nhiên, từ Quốc hội khóa 14 đến nay, nhiều ý kiến ĐBQH đề nghị Nhà nước cần kiểm soát giá mặt hàng này nhằm bảo vệ lợi ích người dân, tránh tác động tăng giá từ các nhà xuất bản.
Tiếp thu ý kiến ĐBQH, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo quy định giá trần và không quy định giá sàn đối với mặt hàng này. Lý do sách giáo khoa là mặt hàng thiết yếu, đối tượng tiêu dùng rất lớn, có phạm vi ảnh hưởng rất rộng.
“Giá mặt hàng này tác động trực tiếp đến số đông người dân, trong đó có người thu nhập thấp” - ông nói.
 |
Các đại biểu quyết thông qua Luật Giá (sửa đổi) |
Tuy nhiên, trong phương pháp tính giá sách giáo khoa, hiện các nhà xuất bản cộng cả chi phí phát hành sách, mức chiết khấu rất cao dẫn đến đẩy giá sách lên cao so với thu nhập của nhiều người dân. Ông Thanh dẫn chứng năm học 2022-2023, mức chiết khấu đối với sách giáo khoa là 28,5% giá bìa, sách bài tập là 35% giá bìa.
“Cần thiết phải có công cụ kiểm soát để bảo đảm không tác động tiêu cực người dân”, ông mạnh nhận định.
Lý giải việc không quy định giá sàn với sách giáo khoa, ông Lê Quang Mạnh cho hay đây là mặt hàng có tính đặc thù, đối tượng tiêu dùng mang tính bắt buộc, trong đó có cả đối tượng yếu thế.
Nếu quy định giá sàn, các đơn vị phát hành sách không thể bán cho người dân với giá thấp hơn giá sàn, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người dân, nhất là người có thu nhập thấp.
Mặt khác, Chính phủ không đề xuất quy định giá sàn nên chưa đánh giá tác động nếu quy định giá sàn đối với sách giáo khoa. Cùng với đó, sách giáo khoa là mặt hàng đa dạng về chủng loại, tiêu dùng trên phạm vi cả nước, việc tính toán mức giá sàn phù hợp với từng cho từng loại sách và phải phù hợp với mọi khu vực khác nhau là khó khả thi…
Luật Giá (sửa đổi) được thông qua cũng bỏ thịt heo, sữa cho người cao tuổi khỏi danh mục hàng hóa bình ổn giá sau khi tiếp thu ý kiến các đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Luật Giá (sửa đổi) gồm 8 chương, 75 điều, hai phụ lục, có hiệu lực từ 1-7-2024.
Điện không nằm trong danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá
Báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự án Luật Giá (sửa đổi) cho biết có ý kiến ĐBQH đề nghị đưa mặt hàng “điện” vào Danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá. Tuy nhiên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị không quy định mặt hàng này tại Dự thảo Luật.
Theo cơ quan thường trực của Quốc hội, biện pháp định giá là biện pháp điều tiết với mức độ cao nhất của Nhà nước đối với giá hàng hóa, dịch vụ, để đảm bảo mục tiêu hạn chế vị thế độc quyền, đảm bảo đời sống người dân phù hợp với các bối cảnh kinh tế- xã hội.
Điều 30 Luật Điện lực quy định việc xem xét định giá, điều chỉnh giá điện phải trên cơ sở các yếu tố chi phí, phải xem xét đánh giá về mức độ điều chỉnh, thời gian điều chỉnh, bối cảnh điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, thu nhập của người dân trong từng thời kỳ nhằm đảm bảo đời sống người dân, tạo động lực cho sản xuất phát triển.
“Khi thực hiện biện pháp định giá, Nhà nước đã tính đến mục tiêu hài hòa lợi ích giữa các bên, trong đó đã có cả mục tiêu ổn định giá cả phù hợp với bối cảnh kinh tế xã hội” - Ủy ban Thường vụ Quốc hội nêu lý do dự thảo Luật Giá (sửa đổi) tiếp tục kế thừa Luật hiện hành quy định mặt hàng điện thuộc Danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá và không quy định tại Danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá.
