Nguyên Trợ lý ngoại trưởng Mỹ phụ trách Đông Á-Thái Bình Dương Kurt Campbell (*) nhận định như trên trong trả lời phỏng vấn độc quyền của báo The Australian (Úc) vào cuối tháng 2 vừa qua.
Ông đánh giá trong bốn năm làm trợ lý ngoại trưởng, ông đã gặp rất nhiều tình huống khó khăn về ngoại giao nhưng không tình huống nào khó khăn bằng vấn đề tranh chấp Trung-Nhật hiện nay.
Nhật và Trung Quốc hiếm có các hoạt động ngoại giao để giải tỏa căng thẳng. Hai nước không có bất kỳ thỏa thuận nào chấm dứt nguy cơ xung đột leo thang trên biển, không có đường dây nóng cũng như không có các biện pháp khôi phục niềm tin. Do đó, ông Kurt Campbell không thấy có khả năng nào hai nước sẽ rút khỏi tranh chấp để thỏa hiệp.
Ông cảm thấy lo lắng cho các tình huống bất ngờ sẽ xảy ra giữa Trung Quốc và Nhật, đặc biệt khi hai nước vốn có truyền thống đối đầu lại phải chịu áp lực từ chủ nghĩa dân tộc trong nước và trong lịch sử hai nước chưa từng có kinh nghiệm xử lý tốt sự cố bất ngờ trên biển.
Hơn thế nữa, sự kiện Mỹ khẳng định sẽ bảo vệ Nhật càng khiến Trung Quốc bất an và giận dữ. Tình hình càng thêm đáng ngại khi hai nước đều có hải quân và quân đội mạnh như nhau.
Ông Kurt Campbell nhận định trong bối cảnh châu Âu đang bị khủng hoảng nợ nần và Mỹ đang giải quyết nhiều khó khăn kinh tế, Đông Bắc Á chính là đầu tàu của kinh tế toàn cầu. Khả năng dẫn dắt kinh tế toàn cầu của khu vực này lại phụ thuộc vào mức độ thân thiện giữa Nhật và Trung Quốc.
Ông cho rằng trong tranh chấp Trung-Nhật, Mỹ sẽ giữ vai trò hỗ trợ nhưng sẽ không đảm nhiệm vai trò trung gian đàm phán. Ông tin tưởng Mỹ sẽ duy trì chính sách hướng Đông và quân đội Mỹ vẫn sẽ thực hiện toàn bộ cam kết với khu vực dù ngân sách có bị cắt giảm.
Báo The Australiannhận định Trung Quốc và Nhật là hai đối tác thương mại lớn thứ nhất và thứ hai của Úc nhưng thùng thuốc súng Trung-Nhật lại không thu hút nhiều quan tâm của Úc. Mỹ đã từng thẳng thừng chỉ trích Úc cắt giảm ngân sách quốc phòng. Ông Kurt Campbell đánh giá sự kiện Úc cắt giảm ngân sách quốc phòng đồng nghĩa với tự cô lập với môi trường an ninh khu vực và điều này có phần làm tình hình trở nên phức tạp hơn.
THIÊN ÂN
(*) Ông Kurt Campbell chấm dứt công việc trợ lý ngoại trưởng Mỹ ngày 8-2. Hiện ông là chủ tịch Trung tâm vì an ninh Mỹ mới và Công ty tư nhân The Asia Group, LLC do ông sáng lập.
