Thanh tra chỉ ra những lý do làm giá vật liệu xây dựng ở Phú Yên cao gấp 2-3 lần

Chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên Tạ Anh Tuấn vừa ban hành kết luận thanh tra trách nhiệm công tác tham mưu quản lý nhà nước đối với các mỏ vật liệu xây dựng (VLXD) thông thường; việc lập, đăng ký giá, thẩm định, công bố giá vật liệu xây dựng thông thường trên địa bàn tỉnh này.

Cuộc thanh tra trên được tiến hành sau khi xảy ra tình trạng giá vật liệu trên địa bàn Phú Yên tăng quá cao và khan hiếm khiến hàng loạt dự án trọng điểm, nhất là các dự án cao tốc qua tỉnh Phú Yên chậm tiến độ.

Cung không đủ cầu

Theo UBND tỉnh Phú Yên, hiện trên địa bàn tỉnh này có 284 điểm mỏ được quy hoạch thăm dò, khai thác khoảng sản VLXD thông thường. Trong đó, 132 mỏ đất đắp với tổng diện tích 2.240 ha, 67 mỏ cát xây dựng với tổng diện tích 1.533 ha, 85 mỏ đá xây dựng với khoảng 982 ha.

Tuy nhiên, số mỏ VLXD thông thường hiện nay đang khai thác ở Phú Yên so với khả năng đáp ứng nhu cầu không đảm bảo. Cụ thể, tổng công suất của 21 mỏ đất đắp, cát xây dựng đang khai thác hàng năm chỉ đáp 11-16% nhu cầu; còn tổng công suất chín mỏ đá đang khai thác chỉ đáp ứng 51% nhu cầu thực tế.

Kết quả thanh tra xác định: từ năm 2022 đến thời điểm thanh tra, trên địa bàn tỉnh Phú Yên có tình trạng giá các loại vật liệu tăng bất thường. Chẳng hạn, giá đá tại mỏ là 300.000 đồng/m3 (không có hóa đơn); giá cát không rõ nguồn gốc đã lên mức 200.00 đồng/m3.

Vì lợi nhuận, một số chủ mỏ đã lập hai sổ theo dõi để bán ra ngoài ăn chênh lệch. Chẳng hạn như mỏ cát sông Đà Rằng ở thôn Phong Niên, xã Hòa Thắng, huyện Phú Hòa của Công ty TNHH Thương mại và đầu tư Phú Hòa. Qua thanh tra phát hiện doanh nghiệp này sử dụng hai sổ theo dõi xuất bán với tổng khối lượng 1.700 m3.

Do khan hiếm nên xảy ra tình trạng đơn vị sản xuất VLXD độc quyền về nguồn cung nên có giá tăng giá bán như trường hợp của chủ đầu tư mỏ đá ở thôn Hòa Mỹ, xã Xuân Cảnh, thị xã Sông Cầu.

Ngoài ra, cơ quan thanh tra cũng chỉ ra một số nguyên nhân khiến giá VLXD ở địa phương này tăng cao, như chi phí đầu vào tăng; do quy định của pháp luật….

Đoàn thanh tra phát hiện một số địa phương thực hiện chưa nghiêm công tác bảo vệ khoáng sản chưa khai thác dẫn đến có nhiều vụ việc khai thác khoáng sản trái phép. Trong đó, có một số điểm gây bức xúc dư luận đã được UBND tỉnh chỉ đạo kiểm điểm trách nhiệm đối với một số lãnh đạo UBND cấp huyện, như các huyện Tuy An, Tây Hòa, Phú Hòa.

Điển hình như sai phạm tại mỏ cát thôn Phú Dương, xã Xuân Thịnh, thị xã Sông Cầu của Công ty TNHH Xây dựng Việt Phát Đạt với diện tích 1 ha, công suất khai thác 10.000 m3/năm.

Mỏ cát này được cấp phép từ tháng 8-2016, thời hạn khai thác gần 13 năm. Trong báo cáo của địa phương, doanh nghiệp này chưa khai thác. Tuy nhiên, kiểm tra thực địa phát hiện doanh nghiệp này có dấu hiệu khai thác khoáng sản trái phép ngoài phạm vi cấp phép gần 39.000 m2, độ sâu khai thác 4-5m.

Để xảy ra tình trạng trên, ngoài yếu tố khách quan, như thủ tục cấp phép kéo dài, nhu cầu tăng đột biến… đoàn thanh tra cũng chỉ rõ trách nhiệm của những sở, ngành, địa phương.

Chấn chỉnh nạn độc quyền, tăng giá

Từ những vi phạm, tồn tại trên, chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên yêu cầu Sở TN&MT khẩn trương rà soát, bổ sung một số mỏ đưa vào danh mục không đấu giá quyền khai thác để có nguồn vật liệu tại chỗ phục vụ nhu cầu sử dụng vật liệu cho các dự án, công trình mục tiêu quốc gia, tham mưu UBND tỉnh giải pháp đảm bảo cung ứng đủ nguồn VLXD trên địa bàn trong thời gian tới.

Triển khai cấp phép khai thác nhiều mỏ vật liệu cùng lúc để tránh tình trạng các chủ mỏ độc quyền nguồn VLXD, tự ý nâng giá vật liệu; nâng công suất khai thác các mỏ vật liệu để đáp ứng nhu để phục vụ các công trình đầu tư công.

Sở TN&MT phối hợp UBND các huyện, thị xã, thành phố hướng dẫn doanh nghiệp về quy trình, thủ tục tự thỏa thuận, bồi thường với người sử dụng đất; tăng cường công tác kiểm tra, đôn đốc doanh nghiệp đẩy nhanh tiến độ để sớm đưa mỏ vật liệu vào hoạt động khai thác, tránh tình trạng khan hiếm VLXD như hiện nay. Kiên quyết xử lý đối với các tổ chức, cá nhân cố tình vi phạm trong hoạt khai thác, sản xuất VLXD.

Đồng thời, tham mưu UBND tỉnh có các chế tài xử lý nhằm hạn chế tình trạng bỏ cọc sau khi trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản, nhưng không thực hiện các thủ tục tiếp theo hoặc chậm tiến hành đưa mỏ vật liệu vào hoạt động khai thác.

Các cơ quan chức năng liên quan, chính quyền các địa phương tăng cường tham mưu rút gọn quy trình cấp phép khai thác khoáng sản trong dự án đầu tư xây dựng công trình có nguồn vật liệu dôi dư để tận dụng nguồn vật liệu này phục vụ cho các công trình khác tiết kiệm nguồn chi của ngân sách nhà nước.

Sở Xây dựng phải phải tổ chức rà soát lại cơ cấu hình thành giá khi giá đề nghị công bố tăng cao bất thường. Trường hợp doanh nghiệp nào không thực hiện kê khai giá, không đăng ký công bố giá thì tham mưu UBND tỉnh xử lý thu hồi mỏ vật liệu theo quy định.

Yêu cầu nhiều cơ quan kiểm điểm

Chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên yêu cầu giám đốc Sở TN&MT, giám đốc Sở Xây dựng chỉ đạo tổ chức kiểm làm rõ trách nhiệm, có hình thức xử lý đối với các tập thể, cá nhân liên quan đến những tồn tại, khuyết điểm về trách nhiệm công tác tham mưu quản lý nhà nước đối với các mỏ vật liệu xây dựng thông thường; việc lập, đăng ký giá, thẩm định, công bố giá vật liệu xây dựng thông thường trên địa bàn.

Sở TN&MT được giao phối hợp với chủ tịch UBND thị xã Sông Cầu kiểm tra, làm rõ, xử lý việc khai thác khoáng sản trái phép ngoài phạm vi cấp phép với diện tích 38.671 m2 tại khu vực mỏ cát thôn Phú Dương. Song song đó là tiếp nhận vụ việc vi phạm của Công ty TNHH Thương mại và Đầu tư Phú Hòa (mỏ cát sông Đà Rằng) để chỉ đạo xử lý theo quy định.

Công an tỉnh Phú Yên có trách nhiệm chỉ đạo lực lượng chức năng chủ động, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát ngăn chặn việc khai thác, kinh doanh, tàng trữ, vận chuyển khoáng sản không phép, trái phép. Đồng thời phối hợp với Sở GTVT thường xuyên kiểm tra tải trọng các xe chở khoáng sản (nhất là xe chở cát) lưu thông trên địa bàn tỉnh và xử lý nghiêm đối với các trường hợp vi phạm.