Nhằm thực hiện quy định về việc tha tù trước thời hạn có điều kiện quy định tại Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13, Bộ luật Tố tụng hình sự số 101/2015/QH13 và Nghị quyết số 144/2016/QH13, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định phê duyệt Đề án triển khai thực hiện tha tù trước thời hạn có điều kiện, có hiệu lực thi hành 22-7.
Theo đó, đề án được thực hiện từ năm 2016 sau khi các quy định về tha tù trước thời hạn có điều kiện tại Bộ luật Hình sự 2015, Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 và Nghị quyết số 144/2016/QH13 có hiệu lực thi hành.
Bộ Công an phối hợp vói TAND Tối cao và các cơ quan có liên quan sẽ triển khai thực hiện tha tù trước thời hạn có điều kiện thường xuyên theo quý.
Theo đề án, tha tù trước thời hạn có điều kiện được áp dụng kể từ ngày 1-7- 2016 để bảo đảm quyền lợi đối với người bị kết án phạt tù đang chấp hành án ở các cơ sở giam giữ.
Do tha tù trước thời hạn có điều kiện là một biện pháp áp dụng trong thi hành án phạt tù lần đầu tiên được quy định trong pháp luật hình sự Việt Nam nên đòi hỏi phải có sự thay đổi nhận thức trong thi hành án phạt tù.
Theo đó, người được tha tù trước thời hạn có điều kiện đã chấp hành được 1/2 thời gian thử thách và có nhiều tiến bộ thì có thể được xem xét rút ngắn thời gian thử thách.
Đối với những người phạm tội lần đầu, đã chấp hành án phạt tù được 1/2 thời hạn tù đối với án phạt tù có thời hạn, ít nhất 15 năm đối vói tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn (các trường hợp ưu tiên phải chấp hành được 1/3 thời hạn tù đối với án phạt tù có thời hạn hoặc 12 năm đối với tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn) nếu có đủ các điều kiện theo quy định của pháp luật thì thay vì phải tiếp tục chấp hành án tại cơ sở giam giữ có thể được chấp hành án tại cộng đồng với các quy định quản lý, giám sát chặt chẽ.
Đề án nêu rõ, về bản chất pháp lý, người được tha tù trước thời hạn có điều kiện vẫn là người đang chấp hành án, chỉ thay đổi hình thức từ chấp hành án trong các cơ sở giam giữ sang chấp hành tại cộng đồng xã hội. Người được tha tù trước thời hạn có điều kiện phải thực hiện các nghĩa vụ trong thời gian thử thách.
Sau khi được tha tù trước thời hạn có điều kiện, người được tha tù phải trình diện ngay UBND, công an xã, phường, thị trấn nơi về cư trú và đăng ký tạm trú, thường trú theo quy định. Đồng thời, sẽ bị hạn chế quyền tự do cư trú. Trường hợp có lý do chính đáng phải xin phép và được sự đồng ý của cán bộ được giao trực tiếp quản lý, giáo dục nếu đi khỏi địa bàn trong ba ngày hoặc UBND cấp xã và khai báo tạm trú, tạm vắng nếu đi khỏi địa bàn từ trên ba ngày.
Đề án xác định sẽ nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung Luật Đặc xá và các văn bản hướng dẫn thi hành theo hướng: Thu hẹp đối tượng đặc xá, điều kiện đề nghị đặc xá cao hơn so với quy định hiện nay để thể hiện rõ đặc xá là đặc ân đặc biệt của Chủ tịch nước đổi với người phạm tội, do phần lớn đối tượng đủ điều kiện đề nghị đặc xá theo quy định hiện hành sẽ thuộc diện đối tượng xét tha tù trước thời hạn có điều kiện. Công tác đặc xá tha tù trước thời hạn - chủ yếu nhằm phục vụ yêu cầu chính trị, đối nội, đối ngoại của Đảng, Nhà nước.
