Sáng 30-6, Văn phòng Chủ tịch nước họp báo công bố nghị quyết của Quốc hội (QH) về việc lùi thời hiệu thi hành của BLHS 2015, BLTTHS 2015, Luật Tổ chức CQĐT hình sự 2015, Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam 2015 và bổ sung dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2016.
Áp dụng quy định có lợi cho bị can, bị cáo
Theo nghị quyết này, BLHS 1999, BLTTHS 2003, Pháp lệnh Tổ chức điều tra hình sự 2004, Nghị định 89/1998 ban hành quy chế về tạm giữ, tạm giam sẽ tiếp tục được áp dụng cho đến ngày Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS 2015 có hiệu lực thi hành.
Kể từ thời điểm 1-7-2016, các cơ quan tố tụng thực hiện các quy định có lợi cho người phạm tội, chẳng hạn các điều khoản của BLHS năm 2015 xóa bỏ một tội phạm, xóa bỏ một hình phạt, một tình tiết tăng nặng; quy định hình phạt nhẹ hơn, tình tiết giảm nhẹ mới; miễn trách nhiệm hình sự, miễn hình phạt, giảm hình phạt, xóa án tích… Hay không áp dụng hình phạt tử hình khi xét xử người phạm tội mà BLHS 2015 đã bỏ hình phạt tử hình, đối với người đủ 75 tuổi trở lên khi phạm tội hoặc khi xét xử…
Các quy định của BLTTHS 2015 để thi hành các quy định có lợi cho người phạm tội của BLHS 2015 và Nghị quyết số 109/2015 theo đó cũng sẽ được áp dụng.
Nghị quyết nói trên của QH được ban hành chiều 29-6, tức chỉ hai ngày trước thời điểm những luật nói trên có hiệu lực (1-7-2016). Lý do bởi “qua phản ánh của cử tri và kiến nghị của các cơ quan áp dụng pháp luật thì BLHS có một số sai sót”. Đây được coi là nghị quyết cuối cùng của QH khóa 13 và lần đầu tiên, một nghị quyết được ban hành không phải trong phiên họp toàn thể.
Chủ nhiệm Văn phòng Chủ tịch nước Đào Việt Trung (giữa), Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Văn Luật (phải) và Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đinh Trung Tụng tại buổi họp báo về BLHS 2015. Ảnh: ĐỨC MINH
Chủ yếu là lỗi kỹ thuật
Tại buổi họp báo, Thứ trưởng Thường trực Bộ Tư pháp Đinh Trung Tụng cho biết những sai sót của BLHS 2015 thể hiện ở các dạng chủ yếu: Một số quy định thuộc Phần những quy định chung của BLHS mâu thuẫn với nhau và mâu thuẫn với quy định tại phần các tội phạm; bỏ sót định lượng, trùng định lượng (về giá trị tiền, giá trị thiệt hại về tài sản, định lượng ma túy, khối lượng xả thải ra môi trường…) và do cách quy định không thống nhất về hậu quả xảy ra, ảnh hưởng đến nội dung, chính sách xử lý hình sự; có hai cấu thành định tội trong cùng một điều luật, dẫn đến không thống nhất về kỹ thuật lập pháp với các điều khác trong cả bộ luật.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của QH Nguyễn Văn Luật cho hay những sai sót trong BLHS 2015 chủ yếu là sai sót về mặt kỹ thuật. Những quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về chính sách hình sự không sai. Tuy nhiên, những lỗi kỹ thuật này lại ảnh hưởng đến quá trình áp dụng thống nhất pháp luật hình sự, ảnh hưởng đến việc đấu tranh phòng, chống tội phạm, có nguy cơ dẫn đến bỏ lọt tội phạm hoặc làm oan, sai…
Ông Luật cũng cho biết hơn 90 lỗi được phát hiện lần này mới chỉ là kết quả rà soát bước đầu. Các cơ quan chức năng vẫn đang tiếp tục rà soát với tinh thần không bỏ sót, không để lọt, không để xảy ra trường hợp trình QH khóa 14 thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS 2015 lại xảy ra các lỗi tiếp theo.
Ông Luật cũng khẳng định lý do lùi thời hiệu thi hành ba luật khác do có viện dẫn một số quy định của BLHS 2015 chứ các đạo luật này không có sai sót.
Thu hồi các ấn phẩm về BLHS 2015
Phó Chủ nhiệm Văn phòng QH Đỗ Mạnh Hùng và Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Văn Luật đều thừa nhận việc để xảy ra lỗi trong BLHS có trách nhiệm của các đại biểu QH, trong đó có lỗi của cá nhân ông khi bấm nút thông qua bộ luật này.
“Tới đây sẽ tiếp tục làm rõ trách nhiệm của các cá nhân, cơ quan có liên quan, nhất là cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra. Việc có xin lỗi nhân dân hay không, QH sẽ có quyết định, trên cơ sở làm rõ trách nhiệm của cá nhân, tập thể có liên quan” - ông Hùng nói thêm.
Trước câu hỏi về hướng xử lý các ấn phẩm in BLHS 2015 đã phát hành, ông Đỗ Mạnh Hùng khẳng định “chắc chắn là phải thu hồi” theo quy định của Luật Xuất bản. Thứ trưởng Thường trực Bộ Tư pháp Đinh Trung Tụng cho biết hiện chưa có báo cáo cụ thể về số lượng sách in BLHS 2015 đã phát hành. “Chúng tôi sẽ trao đổi với Nhà xuất bản Tư pháp, chắc chắn sẽ có xử lý thỏa đáng, sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho người mua sách, xem xét trả lại tiền nếu họ có yêu cầu” - Thứ trưởng Đinh Trung Tụng nói.
| Tới đây sẽ công bố BLHS 2015 hay 2016? Sai sót của BLHS 2015 đã đưa QH vào một cơ chế chưa từng có trong tiền lệ: Nghị quyết về việc lùi thời hiệu thi hành của BLHS 2015… không được ban hành tại kỳ họp thường kỳ hay kỳ họp bất thường. Những vấn đề này lẽ ra phải được thảo luận và quyết định tại phiên họp toàn thể. Đành rằng có việc đại biểu nghiên cứu tài liệu, xem tờ trình, trực tiếp bỏ phiếu, có tập hợp, công bố kết quả… nhưng cách làm này chưa được dự liệu. Trong tình hình nước sôi lửa bỏng thì cách làm này có thể nhận được sự đồng thuận của nhiều người nhưng nếu tính về nguyên tắc “cơ quan nhà nước chỉ được làm những gì pháp luật cho phép” thì việc này chưa ổn. Nên chăng QH cần tính tới việc hợp pháp hóa phương thức này! Trong nghị quyết có bổ sung Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS 2015 vào chương trình làm luật, pháp lệnh năm 2016. Thực tế Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật cũng chưa dự liệu trường hợp sửa đổi một luật đã được QH thông qua, công bố nhưng lại chưa có hiệu lực. Vậy tới đây sẽ công bố BLHS 2015 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS 2015 hay là công bố một BLHS 2015 mới có cập nhật những nội dung được sửa đổi, hay công bố BLHS 2016? Bởi trước giờ ta chỉ sửa đổi, bổ sung luật đang có hiệu lực chứ chưa có quy định việc sửa đổi, bổ sung một luật chưa có hiệu lực thi hành… TS LÊ HỒNG SƠN, nguyên Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật - Bộ Tư pháp |
