Nhạc sư Vĩnh Bảo và cuộc ‘lêu bêu làm khách trăm năm’

Kể từ lần cuối cùng trở về thăm quê nhà ở Cao Lãnh vào năm 1973, sau 45 năm nhạc sư Vĩnh Bảo đã quyết định bán căn nhà ở TP.HCM, trở về hẳn Cao Lãnh sinh sống…

Ở đâu cũng chỉ là trú chân

Sau khi rời TP.HCM (5-2018), nhạc sư Vĩnh Bảo không còn dạy nhạc qua mạng nữa. Mỗi ngày của nhạc sư 101 tuổi bây giờ là hưởng những niềm vui mà ông tự nói là “cái vui khác mọi người”.“Với tui, cái vui ở trong tâm hồn. Mình ngồi đây không hờn giận ai, không ai hờn giận mình là vui. Cái vui có sao không hưởng mà tìm cái vui ngoài đường” - nhạc sư Vĩnh Bảo chia sẻ.

Mỗi ngày, tầm 5 giờ sáng, ông lại tự đo huyết áp và ghi vào sổ riêng của mình để theo dõi dù ông không có bệnh gì đặc biệt. Sau đó, ông đi bộ dọc con mương trước nhà, khi ghé hàng bánh ướt, khi quán hủ tiếu… cho bữa ăn sáng. Ngày nào vui ông lại bắt taxi đi xa hơn uống cà phê. Nếu chỉ thấy đời sống như vậy, không ít người sẽ nghĩ ông chọn về quê để thanh nhàn, thật ra ông luôn sắp xếp cho ông một cuộc sống riêng tư dù lịch sử thăng trầm, con người biến động… luôn vút qua trước mắt.

“Kể từ lần cuối về Cao Lãnh là năm 1973 thì đến giờ tui mới về lại. Xưa Cao Lãnh chỉ có một con đường, giờ đường sá nhiều quá, những gì của ngày xưa như không còn nhưng người dân thì rất dễ thương… Mà nói cho đúng ngay từ trước 1973 tui cũng ít về nhà, tui lêu bêu sống từ Campuchia, Sài Gòn, Pháp, Mỹ… từ thời nhỏ nên giờ ở đâu cũng như khách” - nhạc sư Vĩnh Bảo chia sẻ.

Không chỉ câu chuyện TP.HCM hay Cao Lãnh, nếu ai từng trò chuyện hoặc nghe nhạc sư Vĩnh Bảo nói chuyện nhiều lần đều dễ dàng nhận thấy một sự nhất quán ở ông là luôn coi mọi thứ ở đời đều tạm, ở đâu ông cũng chỉ là khách trú chân…

Nhạc sư Vĩnh Bảo tại nhà riêng ở Cao Lãnh. Ảnh: QUỲNH TRANG

GS-TS Trần Văn Khê, nhạc sĩ Phạm Duy và nhạc sư Vĩnh Bảo (từ trái sang) trong buổi trình diễn tại ĐH Southern Illinois (Hoa Kỳ) vào tháng 11-1971. Ảnh: VIETNAM BULLETIN

Cái gì đã qua là qua

Một ví dụ nhỏ cho “vị khách Vĩnh Bảo” ở đời sống này chính là toàn bộ tư liệu trong cuộc đời ông.

Với nhiều người, việc để lại một nhà lưu niệm, một hệ thống tư liệu hay lan truyền những tư tưởng, cống hiến của mình… là điều họ chuẩn bị cả đời thì với nhạc sư Vĩnh Bảo điều đó thật đơn giản. Hiện toàn bộ tư liệu cuộc đời nghiên cứu của ông được ông dành tặng cho tỉnh Đồng Tháp để làm “Nhà trưng bày nhạc sư Nguyễn Vĩnh Bảo - giai điệu và cuộc đời” tại TP Cao Lãnh. Khi đã tặng tất cả tư liệu, ông cũng đã để cho nhà trưng bày tự thực hiện sắp xếp theo ý muốn chứ không can thiệp.

“Cái gì qua là qua, không nên tiếc. Cái gì tui cũng chỉ là chủ tạm, kể cả vợ con. Danh lợi càng không nghĩa lý gì. Rơm đó rồi rác đó, có gì mãi mãi đâu. Tui sinh ra nhà địa chủ nhưng từ 14 tuổi tôi đã rời nhà rồi làm đủ nghề từ cu li đến lái taxi, dạy Pháp văn, dạy Anh văn cho nhân viên không lực Hoa Kỳ… Khi ai vinh danh mình chính mình phải nhớ lúc mình nhục, như ở đời khi đủ ăn mình nhớ lúc thèm ổ bánh mì không có mà ăn; và để khi đó ai không có ăn mình lại cho liền. Nhiều người nói tốt lành từ thiện, thật tình tui tặng ai ổ bánh mì, dĩa cơm cũng bởi trước tiên vì tui, tui ăn ngon sao nổi khi ngay trước mắt mình người ta thiếu ăn!” - nhạc sư Vĩnh Bảo nói.

Ngẫm lại mình tin ai?

Ông ý thức rất sớm mình là vị khách, rất nhiều năm qua ông đã giảm dạy những khóa học qua mạng về âm nhạc truyền thống. “Lúc sau này tui cũng ít đờn, chỉ đờn khi nào có bạn bè, học trò… muốn hòa đờn. Mình cũng phải biết tuổi mình. Bây giờ với mình, đóng góp cho cuộc đời là tối thiểu chứ không còn đóng góp tối đa được nữa. Biết lượng sức để ngừng. Không chỉ ngừng dạy học mà với những buổi nói chuyện chuyên đề tui cũng chọn lọc tùy nơi, tùy chủ đề. Ngay cả nói về âm nhạc tui cũng coi chừng đụng chạm. Bởi nhiều lúc tui không biết mình có thể tin ai và ai tin mình. Tui chỉ nói sự thật nhưng nào biết ai nói thiệt, nói giả… Con người ta sinh ra có kẻ khôn người dại, mình sinh ra làm được gì theo điều mình nghĩ là đúng thì làm” - nhạc sư Vĩnh Bảo tâm sự.

Hỏi ông bí quyết để kinh qua trăm năm mà giữ được, làm được điều mình cho là đúng, ông lại trả lời bằng một câu chuyện ngắn. “Có cái nhà to, có nhiều tiền là sướng hay khổ? Có nhà to, phải làm màn the cho đẹp. Đẹp thì phải khoe cho bè bạn. Muốn khoe phải làm tiệc mời tới nhà… Đó chẳng phải là đang làm mình mệt sao?”.