Vụ khởi tố, bắt người không cần thiết: Ban Nội chính Tỉnh ủy chỉ ra nhiều sai sót

Ngày 24-6, lãnh đạo Tỉnh ủy tỉnh Bình Phước cho biết Ban Nội chính Tỉnh ủy đã có báo cáo chỉ ra một số sai sót của cơ quan tố tụng liên quan đến vụ “Khởi tố, bắt người không cần thiết” mà báo Pháp Luật TP.HCM từng phản ánh.

Ông Trần Văn Đề đang mòn mỏi chờ minh oan. Ảnh: N.ĐỨC 

Buộc đương sự làm thay ủy ban

Xuất phát từ một vụ án dân sự đã có phán quyết có hiệu lực pháp luật của tòa, ông Trần Văn Đề ở Chơn Thành (Bình Phước) bị khởi tố, bắt tạm giam về tội không chấp hành án theo Điều 304 BLHS. Sau khi được tại ngoại, ông Đề làm đơn kêu oan gửi khắp nơi.

Trong kết luận, Ban Nội chính nhận thấy một số vấn đề sai sót trong vụ án trên. Cụ thể, đối với việc xét xử vụ án dân sự, bản án của tòa phúc thẩm bộc lộ nhiều mâu thuẫn và chưa thỏa đáng về mặt pháp luật, cụ thể là Luật Đất đai và các văn bản hướng dẫn thi hành về trình tự, thủ tục cấp giấy đỏ.

Theo Ban Nội chính, từ khâu sơ thẩm đến phúc thẩm không có đại diện của UBND huyện Chơn Thành (người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan) là một thiếu sót cơ bản của tòa hai cấp. “Rõ ràng việc UBND huyện cấp giấy đỏ cho ông Đề là chưa đúng với thực tế sử dụng của các hộ. Do vậy, việc bản án không đề cập đến vai trò, trách nhiệm của UBND huyện đã dẫn đến tuyên án thiếu chính xác, nhất là buộc một cá nhân (ông Đề) phải làm những việc mà lẽ ra thuộc về trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước về đất đai”.

Thi hành án quan liêu

Đối với khâu thi hành án (THA), Ban Nội chính cho rằng chấp hành viên và Chi cục THA dân sự huyện Chơn Thành nhận thức và vận dụng luật THA dân sự chưa đúng. Cụ thể, cơ quan này chưa nắm vững quy định về cấp giấy đỏ trong trường hợp có bản án, quyết định của tòa để xác định chủ thể có trách nhiệm thi hành, từ đó xác định sai chủ thể chính. Trách nhiệm chính đáng lẽ thuộc UBND huyện Chơn Thành thì lại quy trách nhiệm cho một chủ thể duy nhất là ông Đề. Vì thế THA đã đem cái không thể đi cưỡng chế đối với một người không có chức năng được giao, tức cưỡng chế ông Đề “làm thủ tục sang tên” đất cho ông Năng.

Ban Nội chính kết luận: Chấp hành viên và Chi cục THA dân sự huyện Chơn Thành có biểu hiện quan liêu, chưa làm hết trách nhiệm và xem nhẹ quyền lợi chính trị của người khác. Việc này chính chấp hành viên thừa nhận do bản án có tuyên “buộc” nên làm theo. Trong khi đó, THA có thể liên hệ với tòa án để giải thích từ ngữ hoặc gửi đơn nhờ UBND huyện phối hợp giải quyết. Ở đây chấp hành viên đã cứng nhắc cố thi hành bằng được bản án thiếu chuẩn xác rồi vội vàng chuyển hồ sơ đề nghị truy tố một công dân trong khi sự việc chưa đến mức cần thiết.

Khởi tố, tạm giam khiên cưỡng, bất thường

Ban Nội chính Tỉnh ủy cũng chỉ ra các sai sót của cơ quan điều tra, VKS huyện Chơn Thành. Cụ thể, hai cơ quan này đã áp dụng Điều 304 BLHS để quyết định khởi tố, bắt tạm giam và truy tố ông Đề là chưa phù hợp pháp luật. Vì để xử lý hình sự về tội danh trên phải xuất phát từ vụ án dân sự, phán quyết của tòa và quy trình giải quyết của cơ quan THA huyện Chơn Thành. Nhưng kết luận điều tra, cáo trạng lại đều giản đơn, khiên cưỡng, chỉ miêu tả một số biểu hiện về mặt hành vi mà không đánh giá được hậu quả của hành vi.

Ban Nội chính cho rằng việc bắt tạm giam ông Đề là không cần thiết. Khi nhận được văn bản trả lời của TAND Tối cao và biết công an đang vào cuộc, ông Đề đã chủ động đến gặp các cơ quan này để báo cáo và xin tự nguyện THA nhưng các cơ quan này vẫn bắt tạm giam… Rõ ràng cách hành xử trên có dấu hiệu bất thường.

▲▲▲

Ông Nguyễn Minh Được, Trưởng ban Nội chính Tỉnh ủy tỉnh Bình Phước, cho biết báo cáo của Ban Nội chính cũng kiến nghị thường trực Tỉnh ủy tỉnh Bình Phước chỉ đạo các cơ quan sớm giải quyết dứt điểm vụ việc. Cụ thể, yêu cầu Cục THA dân sự tỉnh có văn bản chấn chỉnh công tác trong toàn ngành. Ban cán sự Đảng, TAND tỉnh và VKSND tỉnh chỉ đạo các cơ quan trực thuộc kịp thời xem xét, giải quyết vụ án của ông Đề. “Nếu có đủ căn cứ thì tức khắc thực hiện việc minh oan cho công dân theo quy định, đồng thời chấn chỉnh những hạn chế, sai sót trong quá trình giải quyết án dân sự cũng như hình sự” - ông Được nói.

Hình sự hóa vụ việc dân sự Như Pháp Luật TP.HCM đã phản ánh, giữa ông Trần Văn Năng và ông Trần Văn Đề có tranh chấp đất đai. Bản án phúc thẩm của TAND tỉnh Bình Phước tuyên: Công nhận quyền sử dụng đất của ông Năng đối với diện tích hơn 3,5 ha đất nông nghiệp đang sử dụng; buộc vợ chồng ông Đề phải làm thủ tục sang tên giấy đỏ cho ông Năng. Tháng 10-2011, Chi cục THA dân sự huyện Chơn Thành đã thụ lý thi hành bản án trên theo đơn yêu cầu của ông Năng. Do ông Đề không tự nguyện THA nên ngày 9-8-2012, Chi cục THA dân sự đã ra quyết định cưỡng chế, buộc vợ chồng ông Đề phải làm thủ tục sang tên giấy đỏ cho ông Năng với diện tích hơn 3,5 ha. Theo ông Đề, nhận thấy án tuyên không thỏa đáng, ông đã làm đơn khiếu nại giám đốc thẩm, đồng thời đề nghị với Chi cục THA dân sự huyện Chơn Thành là chờ kết quả trả lời của TAND Tối cao thì ông sẽ THA ngay. Tuy nhiên, Chi cục THA không chấp nhận và ra quyết định cưỡng chế, đồng thời ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với vợ chồng ông Đề. Lấy lý do ông Đề không chấp hành quyết định cưỡng chế trên nên Chi cục THA đã chuyển hồ sơ cho Công an huyện Chơn Thành để truy cứu trách nhiệm hình sự ông Đề về tội không chấp hành án theo Điều 304 BLHS. Về phía ông Đề, sau khi có trả lời đơn của TAND Tối cao, ông đến cơ quan THA, công an để xin tự nguyện THA nhưng không được chấp nhận. Ngày 18-3-2013, ông Đề bị bắt tạm giam để điều tra, gần hai tháng sau ông được cho tại ngoại. Sau đó ông Đề liên tục gửi đơn kêu oan. *** Tiêu điểm Truy tố không thỏa đáng Theo báo cáo của Ban Nội chính Tỉnh ủy tỉnh Bình Phước, khi làm việc với Ban Nội chính, lãnh đạo TAND tỉnh Bình Phước nhìn nhận: Trong trường hợp vụ án tranh chấp dân sự này, ông Đề không phải là người duy nhất buộc phải tham gia vào tất cả thủ tục, quy trình cấp giấy đỏ. Các cơ quan tố tụng và THA dân sự huyện Chơn Thành căn cứ vào việc này để truy tố ông Đề về tội không chấp hành án là chưa thỏa đáng. Lẽ ra phía THA nên có văn bản đề nghị tòa giải thích nội dung chưa rõ để đảm bảo việc THA hợp tình, hợp lý, đúng pháp luật, tránh oan sai cho người dân. Chánh án TAND tỉnh đã yêu cầu họp ủy ban thẩm phán và mời chánh án TAND huyện Chơn Thành dự. Sau khi nghiên cứu hồ sơ, chánh án đã chỉ đạo TAND huyện Chơn Thành trả hồ sơ vì chưa rõ tội danh.

NGUYỄN ĐỨC