Báo ghi nhận một năm trước Thủ tướng Narendra Modi đã sang thăm Nhật và có lời lẽ nhận định về chính sách bành trướng của một số nước (ám chỉ Trung Quốc). Năm ngoái Ấn Độ đã ký hai tuyên bố chung với Nhật nhưng không nói gì về biển Đông. Còn lần này là lần đầu tiên hai nước đề cập không né tránh vấn đề biển Đông.
Trong tuyên bố chung Ấn-Nhật, hai thủ tướng đã kêu gọi các nước tránh hành động đơn phương có thể dẫn tới căng thẳng trong khu vực bởi các tuyến giao thương hàng hải ở biển Đông có tầm quan trọng then chốt đối với an ninh năng lượng, thương mại, hòa bình và ổn định trong khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
Ngoại trưởng Ấn Độ S Jaishankar giải thích: “Điều quan trọng là phải tránh các hành động đơn phương… và phải nhanh chóng thiết lập bộ quy tắc ứng xử”.
Tuyên bố chung Ấn-Nhật có đoạn: “Hai thủ tướng tiếp tục xác định cam kết vững chắc về thiết lập một trật tự hòa bình, cởi mở, cân bằng, ổn định và dựa trên các quy luật của khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương… Hai thủ tướng cam kết hành động vì hòa bình, an ninh và phát triển của khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương”.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nhật tuyên bố thận trọng: “Trung Quốc là tác nhân quan trọng đối với hai nước... Khuôn khổ hợp tác của chúng tôi không nhắm đến nước thứ ba”.
Dù vậy, báo The Indian Express ghi nhận Ấn Độ-Nhật-Mỹ đã trở thành một khối khi Nhật trở thành đối tác chính thức tham gia cuộc tập trận hải quân Malabar của Mỹ-Ấn và là một phần trong đối thoại ba bên Ấn-Mỹ-Nhật.
Ngoài các thỏa thuận về kinh tế, năng lượng hạt nhân dân dụng, báoThe Hindu (Ấn Độ) ghi nhận Ấn Độ và Nhật đã xác định chiến lược mới ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương với tuyên bố đầy phấn khởi của Thủ tướng Nhật Shinzo Abe: “Chúng ta đã thiết lập một chương mới trong quan hệ Ấn-Nhật với các sáng kiến quốc phòng quan trọng”.
Báo The Straits Times(Singapore) đánh giá quan hệ ngày càng thắt chặt giữa Nhật và Ấn Độ là sự kiện rất đáng quan tâm trong bối cảnh Trung Quốc đang diễu võ dương oai trong tranh chấp lãnh thổ ở biển Đông và biển Hoa Đông.
Báo ghi nhận các chuyên gia đều cho rằng tuyên bố chung về hợp tác Ấn-Nhật ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương là một tín hiệu gửi đến Trung Quốc.
Báo Hindustan Times (Ấn Độ) nhận xét chắc chắn Trung Quốc sẽ phản ứng mạnh mẽ đối với mục “Viễn ảnh hòa bình và ổn định” trong tuyên bố chung Ấn-Nhật.
