Ngày 23-6 tới sẽ là ngày lịch sử với Anh và cả Liên minh châu Âu (EU) khi người dân Anh đi bỏ phiếu trưng cầu dân ý Anh đi hay ở lại EU.
Các chiến dịch vận động Anh đi hay ở lại với EU đã được khôi phục ngày 19-6 sau ba ngày ngưng vì vụ nữ nghị sĩ Jo Cox có quan điểm ủng hộ Anh ở lại EU bị bắn chết.
Ba cuộc thăm dò mới nhất cho thấy tỉ lệ người ủng hộ Anh ở lại EU có dấu hiệu tăng lên, trung bình 45%, so với 42% ủng hộ ra đi. Theo hãng Reuters (Mỹ), sự đảo chiều này có thể một phần vì việc nữ nghị sĩ Jo Cox bị giết, vì các cuộc thăm dò trước khi bà Jo Cox bị bắn luôn cho thấy tỉ lệ người ủng hộ Anh rời EU luôn áp đảo. Sẽ có một số việc khả năng lớn sẽ xảy ra một khi Anh chọn rời khỏi EU, theo hãng tin BBC (Anh).
Anh sẽ không rời EU ngay
Trước tiên, nếu người dân Anh có bỏ phiếu chọn rời khỏi EU thì điều đó cũng không xảy ra ngay lập tức vào sáng hôm sau 24-6. Sẽ có một tiến trình bàn thảo để Anh rời khỏi EU, trong thời gian đó Anh vẫn là một thành viên EU.
Rời khỏi EU không phải là một tiến trình tự động mà Anh phải thương lượng với từng thành viên EU. Thời gian thương lượng là hai năm.
Cờ Anh và cờ EU tại trụ sở EU ở Bỉ. Ảnh: AP
Thủ tướng Cameron từng nói nếu Anh chọn rời EU ông sẽ ngay lập tức kích hoạt điều khoản 50 trong Hiệp ước Lisbon - bắt đầu xúc tiến quá trình bàn thảo rút khỏi EU. Theo Bộ trưởng Tài chính Anh George Osborne, quá trình kích hoạt này sẽ diễn ra trong vòng hai tuần sau cuộc trưng cầu dân ý.
Có thể nói rằng Anh sẽ bắt đầu cuộc thương lượng rời khỏi EU khi điều khoản 50 của Hiệp ước Lisbon được kích hoạt. BBC dự đoán thời điểm này có thể là vào nửa cuối năm nay, địa điểm thương lượng là ở Brusels (Bỉ).
Một khi điều khoản này được kích hoạt, Anh chắc chắn sẽ rời khỏi EU và nếu muốn quay lại thì phải được sự đồng ý của tất cả thành viên EU.
Anh và EU sẽ không chỉ là hủy bỏ luật cộng đồng châu Âu - quy định luật EU áp dụng ở Anh mà còn rà soát khoảng 80.000 trang các thỏa thuận giữa Anh với EU thống nhất trong năm thập niên qua. Hai bên sẽ nghiên cứu và quyết định thỏa thuận nào sẽ bị hủy bỏ, thỏa thuận nào sẽ được sửa đổi, hay giữ lại.
Theo BBC, cuộc thương lượng ra đi của Anh và EU sẽ không đơn giản. Những nhân vật nhiều khả năng sẽ dẫn đầu Anh thương lượng ra đi với EU là Thủ tướng David Cameron, Bộ trưởng Tài chính George Osborne, Ngoại trưởng Philip Hammond, Bộ trưởng Nội vụ Theresa May tất cả đều có quan điểm ủng hộ Anh ở lại EU.
Thủ tướng Cameron từng cam kết rằng dù có ra đi nhưng Anh sẽ vẫn giữ vị trí đặc biệt trong quan hệ kinh tế với EU. Sau hai năm, Anh sẽ không còn trách nhiệm với các hiệp ước EU hiện hành, trừ trường hợp Anh và 27 nước còn lại đồng ý kéo dài tiến trình thương lượng.
Các lãnh đạo châu Âu sẽ phản ứng thế nào?
Rõ ràng các lãnh đạo châu Âu rất mong muốn Anh ở lại EU. Một khi kết quả trưng cầu cho thấy Anh chọn rời EU, Thủ tướng Đức Angela Merkel, Tổng thống Pháp Francois Hollande, Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donalg Tusk, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jean-Claude Juncker và một số nhân vật quyền lực khác sẽ họp khẩn, có thể vào cuối tuần này.
Các lãnh đạo EU sẽ họp khẩn nếu Anh chọn rời EU. Ảnh: EPA
Khả năng lớn là các lãnh đạo châu Âu sẽ xem xét lại lần nữa các điều khoản thương lượng với Thủ tướng David Cameron, hy vọng cuối cùng có thể giữ được Anh ở lại EU.
Khó dự đoán điều gì sẽ xảy ra. Trước đó, một số lãnh đạo EU đề nghị EU nhượng bộ thêm cho Anh để giữ Anh lại. BBC dự đoán quan hệ của Anh và EU sẽ nhanh chóng xấu đi, căn cứ vào lời nói cứng rắn của Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jean-Claude Juncker trước đó “EU không hoan nghênh Anh rời EU”.
Lo ngại sự trỗi dậy của các thành phần chống EU tại nước mình như với Anh, các lãnh đạo châu Âu nhiều khả năng sẽ ra một tuyên bố chung xác định sẽ làm việc những gì tiếp theo để ngăn chặn, không loại trừ sẽ yêu cầu Anh bảo đảm không trục xuất 2,9 triệu công dân EU đang sống ở Anh.
Thủ tướng David Cameron sẽ ra đi?
Thủ tướng Anh David Cameron sẽ có bài phát biểu vào sáng 24-6, buổi sáng sau ngày trưng cầu. Tiếp theo đó sẽ là tuyên bố của Quốc hội, có thể vào cuối tuần này hoặc đầu tuần sau.
Việc Anh rời khỏi EU có thể đồng nghĩa với việc ông Cameron rời chức Thủ tướng. Kết quả trưng cầu Anh chọn ở lại EU sẽ là một thắng lợi với sự nghiệp chính trị của Thủ tướng Cameron và ngược lại.
Thủ tướng Anh David Cameron tham gia cuộc họp EU tại Bỉ ngày 19-6. Ông tuyên bố sẽ rời chức thủ tướng nếu Anh chọn rời EU. Ảnh: AP
Với quan điểm ủng hộ Anh ở lại EU, Thủ tướng Cameron từng nói ông sẽ không từ chức dù kết quả trưng cầu thiên về khả năng Anh rời EU. Tuy nhiên theo dự đoán của BBC, nhiều khả năng Thủ tướng Cameron sẽ bỏ vị trí thủ tướng một khi Anh chọn rời EU.
Nếu Thủ tướng Cameron muốn tiếp tục giữ chức thủ tướng, sẽ có một cuộc bỏ phiếu tín nhiệm trong nội bộ đảng cầm quyền bảo thủ về quyền lãnh đạo của ông.
Theo BBC, đa số nghị sĩ Anh ủng hộ Anh ở lại EU (450/650), cho nên dù tôn trọng quyết định chọn ra đi của người dân Anh nhưng chắc chắn họ sẽ không im lặng.
Tài chính Anh sẽ rối ren
Thứ ba, tất cả mọi chú ý sẽ tập trung vào thị trường tài chính London sáng 24-6. Thị trường tài chính luôn phản ứng với mọi diễn biến của chiến dịch vận động trưng cầu dân ý Anh rời EU.
Giá trị đồng bảng sẽ được quan sát chặt. Chưa ai có thể nói chắc tác động của kết quả trưng cầu dân ý Anh rời EU lên thị trường tài chính sẽ như thế nào. Tuy nhiên, BBC dẫn ý kiến nhiều nhà phân tích nhận định đồng bảng sẽ rớt giá rất thảm hại nếu Anh chọn rời EU.
Áp phích cho thấy nước Anh đang bị chia rẽ vì trưng cầu dân ý Anh rời EU. Ảnh: EPA
Một số ý kiến ủng hộ Anh rời EU dù thừa nhận việc này sẽ tác động tiêu cực lên thị trường tài chính nhưng sẽ là ngắn hạn và thị trường sẽ nhanh chóng trở lại bình thường.
Về phần mình, Ngân hàng Trung ương châu Âu sẽ nhanh chóng có phản ứng đối phó với tác động của việc Anh rời EU lên EU.
Và nếu Anh chọn ở lại…, nhiều khả năng sẽ có một cuộc cải tổ nội các Anh. Nếu Anh có chọn ở lại thì mọi thứ vẫn sẽ không như cũ. Theo BBC, quan hệ giữa Anh với EU sẽ có thay đổi, đặc biệt là quan hệ kinh tế và tiền tệ.
