Liên quan đến đề xuất thí điểm mô hình taxi bay của tỉnh Bình Định, Bộ GTVT vừa có văn bản gửi địa phương này bày tỏ sự ủng hộ với đề xuất trên. Theo Bộ GTVT, hoạt động này sẽ tạo thuận lợi cho việc di chuyển của người dân và kết nối các điểm đến, từng bước hình thành phương thức giao thông tiên tiến, hiện đại.
Nhiều nước thí điểm taxi bay quy mô nhỏ
Taxi bay là hình thức sử dụng các loại máy bay nhỏ, có hoặc không có người lái, chạy bằng điện, cất hạ cánh thẳng đứng (electric Vertical Take-Off and Landing - e-VTOL), phục vụ vận chuyển hành khách hoặc hàng hóa trên không.
Việc vận chuyển hành khách bằng e-VTOL giúp giảm tải cho giao thông đô thị, giảm ô nhiễm, ít tiếng ồn, di chuyển nhanh chóng tiện lợi; thuận tiện cho mục đích du lịch hoặc cứu thương với cự ly bay ngắn.
Taxi bay cũng được xem là mô hình giao thông mới trong tương lai, thân thiện với môi trường. Tuy nhiên, việc phát triển các hoạt động này đều có ảnh hưởng đến hoạt động hàng không dân dụng hiện tại và có thể làm phát sinh các vấn đề về an toàn.
Thêm vào đó, công nghệ máy bay mới dự kiến sẽ có tác động lớn đến cơ sở hạ tầng sân bay và các quy trình hoạt động, bao gồm cả cứu hộ, chữa cháy sân bay và xử lý dưới mặt đất.
Theo đó, Bộ GTVT cho rằng bên cạnh cơ sở về pháp lý, các quốc gia trên thế giới đang nghiên cứu và đánh giá cụ thể về tính tương thích. Cụ thể ở đây là tương thích với cơ sở hạ tầng, hệ thống và quy trình khai thác hiện có với các công nghệ máy bay mới và xác định những thay đổi cần thiết về mặt pháp lý, quản lý để hình thức vận tải này có thể triển khai được trên thực tiễn.
Qua tìm hiểu thông tin, trên thế giới hiện nay, một số quốc gia có những nghiên cứu và thử nghiệm việc vận hành trong phạm vi nhỏ, tuy nhiên đến nay chưa có triển khai chính thức trong hoạt động của taxi bay. Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế (ICAO) cũng như hầu hết các quốc gia chưa có các quy định, tài liệu hướng dẫn về tiêu chuẩn khai thác, đảm bảo an ninh, an toàn, bãi đáp… để làm cơ sở cho e-VTOL hoạt động.
Tại Hội nghị không lưu lần thứ 14 tại Montreal Canada (tháng 9-2024), ICAO đã thảo luận về các thách thức đối với e-VTOL hiện nay và đánh giá trong giai đoạn đầu phát triển, e-VTOL có nhiều loại công nghệ, nhiều loại hình khai thác nên khó đưa ra quy định thống nhất chung. ICAO khuyến khích các quốc gia trao đổi thông tin về các quy định đối với e-VTOL nhằm đảm bảo khai thác an toàn trên phạm vi toàn cầu.
Tại Mỹ, vào tháng 10-2024, Cục Hàng không liên bang Hoa Kỳ (FAA) ban hành các quy định đầu tiên về các loại máy bay tự động, hoạt động bằng động cơ điện, có thể cất cánh thẳng đứng, gọi chung là loại có động cơ nâng (Power Lift Catergories - PLC), bao gồm e-VTOL. FAA dự kiến kế hoạch áp dụng khai thác PLC, bao gồm e-VTOL, vào năm 2028.
Tại Trung Quốc, Công ty EHang được nhà chức trách cấp giấy chứng nhận sản xuất. Theo đó, taxi bay tự động Ehang (EH216-S) là e-VTOL đầu tiên sẵn sàng sản xuất hàng loạt. Trung Quốc xây dựng lộ trình để đưa e-VTOL vào khai thác từ năm 2025 và khai thác quy mô lớn vào năm 2035.
Tại Thái Lan, Công ty EHang (Trung Quốc) cũng làm việc và được sự cho phép của cơ quan chức năng có thẩm quyền tại Thái Lan để triển khai, dự kiến sẽ bay thử nghiệm e-VTOL (loại EH216-S) để bay thương mại tại các đảo du lịch như Phuket và Koh Samui vào năm 2025. Thái Lan kỳ vọng việc khai thác chuyến bay thử nghiệm đầu tiên sẽ là bước đệm cho việc đưa e-VTOL vào ngành hàng không Thái Lan, phục vụ hiệu quả cho hoạt động du lịch.
Cần thêm ý kiến Bộ Quốc phòng và Bộ Công an
Với tình hình và thực tiễn như nêu ở trên, Bộ GTVT khẳng định hiện Việt Nam chưa có các quy định trong việc quản lý, khai thác đối với hoạt động kinh doanh, thực hiện vận chuyển bằng loại hình taxi bay.
Việc nghiên cứu triển khai đưa vào khai thác taxi bay, cũng như các loại hình phương tiện giao thông khác, cần có một lộ trình bảo đảm an toàn, bền vững với những bước đi thận trọng, khoa học và chặt chẽ.
Trên cơ sở đó, Bộ GTVT cho rằng cần đánh giá, làm rõ những vấn đề liên quan trực tiếp đến quá trình triển khai đưa vào khai thác, như: thẩm quyền cơ quan quản lý nhà nước; chủ thể vận chuyển, điều kiện kinh doanh; thẩm quyền cấp phép bay; nhà sản xuất, chủng loại taxi bay; các quy định an toàn, tiêu chuẩn thiết kế, sản xuất, chế tạo, sửa chữa, bảo dưỡng, thử nghiệm.
Song song đó, địa phương cũng cần làm rõ quy trình cấp, công nhận các loại chứng chỉ liên quan đến taxi bay; điều kiện hạ tầng khai thác; công nghệ vận hành, trạm sạc…
Tuy nhiên, quá trình triển khai Bộ GTVT nhận thấy cần có ý kiến của các cơ quan, các bộ, ngành liên quan như Bộ Quốc phòng, Bộ Công an…
Sáng 27-11, Quốc hội đã thông qua Luật Phòng không nhân dân. Trong đó có nội dung về việc giao Bộ Công Thương quản lý xuất khẩu, nhập khẩu, tạm nhập tái xuất, tạm xuất tái nhập đối với máy bay không người lái và phương tiện bay khác. Tuy nhiên, đây là ngành nghề kinh doanh có điều kiện, do vậy cần phải có ý kiến thống nhất bằng văn bản của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an.
Bộ KH&ĐT quản lý hoạt động kinh doanh máy bay không người lái và phương tiện bay khác; Bộ Quốc phòng, Bộ Công an thực hiện quản lý về đăng ký, cấp phép bay đối với máy bay không người lái và phương tiện bay khác hợp với chức năng, nhiệm vụ quản lý, bảo vệ vùng trời.
Còn về phần mình, Bộ GTVT khẳng định quan điểm chung là ủng hộ địa phương triển khai, để tạo thuận lợi cho việc di chuyển của người dân cũng như góp phần xây dựng hình ảnh, tạo điểm nhấn, phát triển hoạt động du lịch tại địa phương.
Tuy nhiên, đi vào nhận xét cụ thể đề xuất của địa phương, Bộ GTVT nhận thấy UBND tỉnh mới đề cập đến thông tin chung, chưa có các nội dung cụ thể cũng như chưa có các đề xuất, kiến nghị các nội dung liên quan đến hành lang pháp lý, cơ chế quản lý, kế hoạch thực hiện để có thể triển khai.
“Do vậy, Bộ GTVT chưa đủ cơ sở để xem xét, tham gia ý kiến với UBND tỉnh Bình Định…”- Bộ GTVT cho hay.
Ngoài ra, Bộ GTVT cho biết tại kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XV vừa qua, Quốc hội đã thảo luận và thông qua Luật Phòng không nhân dân, có hiệu lực từ ngày 1-7-2025. Theo đó, Quốc hội đã thảo luận về khái niệm “tàu bay không người lái” tại Luật Phòng không nhân dân theo hướng quy định đảm bảo phù hợp, đầy đủ, bao quát đối với những thiết bị bay khác không người lái có trong tương lai như taxi bay, motor bay.
Trên cơ sở đó, Bộ GTVT nhận thấy đây sẽ là tiền đề bước đầu hình thành cơ sở pháp lý trong việc quản lý và khai thác loại hình taxi bay.
Vì vậy, Bộ GTVT đề nghị chính quyền tỉnh Bình Định tiếp tục nghiên cứu. Trong đó, bộ lưu ý bám sát quá trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật triển khai Luật Phòng không nhân dân để bổ sung, cụ thể hoá các vấn đề liên quan đến việc xây dựng đề án và báo cáo xin chủ trương theo đúng thẩm quyền của các bộ, ngành có liên quan.
Ngày 29-10, UBND Bình Định đề xuất Bộ GTVT xem xét, báo cáo và kiến nghị Thủ tướng cho chủ trương xây dựng đề án thí điểm taxi bay ở tỉnh.
Lãnh đạo tỉnh đánh giá phương thức vận tải này "xanh, mới lạ, độc đáo", có tính đột phá, giúp di chuyển dễ dàng và không phát thải các chất gây hại như xe, tàu... Những ưu điểm này phù hợp với nhu cầu phát triển du lịch của Bình Định và mục tiêu phát triển bền vững.
Với những phân tích trên, UBND tỉnh Bình Định cho rằng cần kế hoạch thử nghiệm, xây hành lang pháp lý và lộ trình thí điểm để đưa loại hình này khai thác chính thức.
