Lần đầu tiên Mỹ công khai chính sách thực hiện không kích không người lái tiêu diệt khủng bố ở nước ngoài. Theo hãng tin Reuters (Mỹ), cuốn sách dày 18 trang này có tựa Hướng dẫn Chính sách Tổng thống cùng được chính phủ Mỹ ban hành từ năm 2013, nhưng mới được công khai sau một vụ kiện về tự do thông tin của Liên đoàn Tự do công dân Mỹ năm ngoái.
Cuốn sách đề ra các quy tắc và luật lệ mà chính phủ Mỹ phải tuân thủ khi thực hiện không kích không người lái trong truy quét khủng bố ở nước ngoài.
Theo đó, chính phủ Mỹ cho phép không kích không người lái nhắm vào các mục tiêu khủng bố khi mục tiêu này ở cự ly gần chắc chắn thực hiện không kích chính xác, đảm bảo sẽ không có dân thường bị thương hay bị giết khi không kích và cuộc không kích này là cần thiết nhằm đạt được mục tiêu tiêu diệt khủng bố của Mỹ.
Máy bay không người lái của Mỹ. Ảnh: THE HILL
Những chính sách không kích không người lái trong cuốn sách năm 2013 này đã có bước tiến hóa so với chính sách cho phép sử dụng sức mạnh quân sự chính phủ Tổng thống George W. Bush đề ra năm 2001 sau khi nước Mỹ bị khủng bố ngày 9-11-2001. Theo đó, tổng thống được phép sử dụng mọi biện pháp vũ lực cần thiết và thích hợp để truy quét tội phạm tấn công khủng bố. Mỹ có quyền tự vệ theo Điều 51 Hiến chương Liên Hiệp Quốc.
Mỹ cũng lần đầu tiên công khai số liệu dân thường chết trong chương trình không kích không người lái của mình. Kể từ khi Tổng thống Obama nhậm chức (năm 2009) đến đầu tháng 7 đã có 116 dân thường chết trong 473 cuộc không kích không người lái tiêu diệt 2.372-2.581 phần tử khủng bố ở Pakistan, Yemen, châu Phi.
Tuy nhiên, theo các nhóm nhân quyền thì con số này đã bị hạ thấp. Theo tổ chức Nhà báo Điều tra ở Anh, số dân thường thiệt mạng vì không kích không người lái của Mỹ ở Pakistan, Yemen, Somalia từ năm 2002 đến nay khoảng 492-1.100 người.
Tổng thống Mỹ Obama trong một cuộc họp báo về quân sự tại trụ sở Bộ Quốc phòng Mỹ ngày 4-8. Ảnh: REUTERS
Chính phủ Mỹ luôn bảo vệ các chính sách không kích không người lái của mình. “Các hành động chống khủng bố của chúng tôi luôn hiệu quả và hợp pháp, tính hợp pháp này tăng cùng với việc thể hiện công khai thông tin cũng như đưa ra các tiêu chuẩn rõ ràng cho các nước khác làm theo” - Reuters dẫn lời người phát ngôn Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ Ned Price.
Báo CS Monitor dẫn nhận định của chuyên gia Sarah Kreps, PGS tại ĐH Cornell (Mỹ) và là tác giả cuốn sách Không kích: Những điều mọi người cần biết cho rằng động thái công khai này nhằm vạch ra giới hạn cho chính phủ Mỹ mới cũng như các nước đang tham gia không kích khủng bố không người lái cùng với Mỹ. “Tôi nghĩ chính phủ Mỹ muốn tạo ra một tiền lệ cho các nước khác cũng như để tổng thống mới làm theo”.
Chuyên gia Kreps nhận định việc công khai này không đủ để thể hiện sự minh bạch của chương trình không kích không người lái của Mỹ với thế giới.
Theo PGS khoa học chính trị Michael Horowitz tại ĐH Pennsylvania (Mỹ), cộng đồng quốc tế rất lo ngại về sự thiếu minh bạch từ các cuộc không kích không người lái của Mỹ và ảnh hưởng của nó đến chương trình này của các nước khác.
Ông cho rằng nước Mỹ với tư cách là nước có nhiều kinh nghiệm nhất về không kích không người lái cần minh bạch hơn nữa để cộng đồng thế giới tin tưởng Mỹ hành động phù hợp luật pháp và có thể đóng vai trò tích cực trong việc xây dựng các quy tắc và tiêu chuẩn cho hoạt động này trên thế giới.
