Khó hiểu tòa kết tội năm người cưa gỗ khô

Chiều 12-8, TAND tỉnh Kon Tum đã tuyên năm bị cáo trong vụ cưa gỗ khô phạm tội trộm cắp tài sản. Như vậy, trong vòng ba năm, qua ba lần xử phúc thẩm TAND tỉnh này đã cho ra ba kết quả khác nhau: Một lần hủy án, một lần tuyên cả năm bị cáo không phạm tội và một lần kết tội và giảm án.

Không phải rừng tự nhiên thuần túy?

Dù xét xử công khai nhưng ngay thời điểm trước khi TAND tỉnh Kon Tum chuẩn bị tuyên án thì tất cả cửa bên hông phòng xử đã bị khóa chặt. Cảnh sát được huy động để lập hàng rào chắn ngay cửa ra vào, không cho những người có mặt vào bên trong nghe tuyên án, nhiều người đã phản ứng về việc này.

Theo HĐXX, năm 2016, UBND tỉnh Kon Tum có đầu tư hơn 27 tỉ đồng từ ngân sách địa phương để xây dựng hàng rào bảo vệ rừng đặc dụng Đăk Uy. Như vậy rừng đặc dụng Đăk Uy là rừng tự nhiên nhưng khác biệt cơ bản là không phải rừng tự nhiên thuần túy do cây rừng tự phát triển mà do Nhà nước thành lập trên sự phát triển của rừng tự nhiên để phục vụ mục đích bảo tồn nguồn gen quý hiếm.

Sau khi thành lập rừng đặc dụng, UBND tỉnh đã đầu tư nhiều kinh phí để chăm sóc và bảo vệ. Rừng đặc dụng Đăk Uy là rừng duy nhất ở Tây Nguyên và cả nước nói chung có quần thể gỗ trắc quý hiếm có vai trò trong bảo tồn, có giá trị kinh tế cao. Do tính chất đặc thù của rừng đặc dụng Đăk Uy, UBND tỉnh đã thành lập và giao ban quản lý rừng đại diện cho Nhà nước quản lý, bảo vệ và phát triển rừng.

Trong đó, ban quản lý có chức năng là chủ rừng, phục hồi rừng, hằng năm ban quản lý được đầu tư kinh phí để bảo vệ, phát triển rừng trồng dặm, cây con, chăm sóc, bổ sung. Lâm sản trong rừng đặc dụng chính là tài sản. Nếu Nhà nước không đầu tư phát triển, bảo vệ nghiêm ngặt thì không còn cây gỗ trắc hiện nay. Cây gỗ trắc chết khô mà các bị cáo cưa trộm là tài sản do Nhà nước làm chủ sở hữu. Hành vi chiếm đoạt khúc gỗ trắc trị giá hơn 19 triệu đồng của các bị cáo đã xâm phạm khách thể là tài sản thuộc sở hữu của Nhà nước. Vì thế TAND cấp sơ thẩm xử các bị cáo tội trộm cắp tài sản là đúng người, đúng tội, không oan. Bởi Nhà nước đã đầu tư nhiều tiền, công sức bảo vệ chặt chẽ và nghiêm cấm mọi hình thức xâm hại.

Cũng theo HĐXX, ý kiến của luật sư (LS) cho rằng rừng đặc dụng Đăk Uy là rừng tự nhiên, khách thể bị xâm hại là tài nguyên rừng, không phải là tài sản là chưa đánh giá đúng. Bởi sự khác biệt của rừng đặc dụng Đăk Uy là có chủ rừng được bảo vệ nghiêm ngặt, được đầu tư chăm sóc như đã phân tích ở trên. Nó khác với rừng tự nhiên thuần túy do cây rừng tự phát triển, không có sự đầu tư chăm sóc, bảo vệ của con người. Các LS cho rằng khách thể bị xâm phạm không phải là tài sản là không chính xác. Các LS cho rằng hành vi các bị cáo không phạm tội trộm cắp tài sản, đề nghị hủy bản án sơ thẩm, đình chỉ vụ án là không có căn cứ.

Người thân ôm bị cáo Phan Tiến Dũng (phải) khóc nức nở. Ảnh: NGÂN NGA

Chỉ được giảm án

Từ đó HĐXX giữ nguyên tội danh trộm cắp tài sản đối với năm bị cáo nhưng có xem xét giảm nhẹ hình phạt so với cấp sơ thẩm. Cụ thể, tòa phạt bị cáo Lê Quốc Khánh 12 tháng tù, Phan Tiến Dũng 10 tháng tù, ba bị cáo còn lại là Nguyễn Văn Bảy, Nguyễn Văn Thụ, Nguyễn Ngọc Bình mỗi bị cáo 6-8 tháng tù nhưng cho hưởng án treo. Kết thúc phiên tòa, nhiều người thân và các bị cáo đã ôm nhau khóc nức nở.

Sau phiên tòa, bị cáo Phan Tiến Dũng nói: “Tôi là kiểm lâm của rừng đặc dụng Đăk Uy bảy năm nay. Hằng năm chưa bao giờ tôi thấy có ai vào chăm sóc cây rừng cả mà chỉ có phát thực bì (cây bụi, dây leo) dưới tán rừng để cho thoáng, nhìn rõ cây trắc để lâm tặc khỏi vào. Bởi nguyên tắc của rừng đặc dụng là con người không được tác động vào mà để phát triển tự nhiên.

Thời gian gần đây tôi có thấy Công đoàn Chi cục Kiểm lâm và Công đoàn ban quản lý rừng phát động phong trào góp tiền để mua cây trồng nhằm hưởng ứng ngày Môi trường thế giới. Tất nhiên vẫn có trồng thêm cây con ở diện tích đất trống. Nhưng tòa dựa vào việc có trồng thêm cây con để kết tội chúng tôi thì sai với bản chất”.

Bào chữa tại tòa, năm LS Lê Văn Hoan, Nguyễn Thị Kim Vinh, Nguyễn Thành Công, Vũ Phi Long (cùng Đoàn LS TP.HCM) và LS Trần Cao Đại Kỳ Quân (Đoàn LS tỉnh Đồng Nai) đều khẳng định theo Thông tư 19/2007 và Nghị định 157/2013 thì rừng đặc dụng Đăk Uy là rừng tự nhiên, không phải rừng trồng, rừng khoanh nuôi tái sinh nên chỉ có thể xử phạt hành chính. Các LS còn dẫn chứng nhiều bản án tương tự nhưng không địa phương nào xử tội trộm cắp tài sản. Ban quản lý rừng đặc dụng Đăk Uy cũng chỉ xử phạt hành chính đối với các đối tượng vào chặt gỗ có giá trị cao hơn trong vụ án này.

Đối đáp lại, đại diện VKS khẳng định không áp dụng Thông tư liên tịch số 19 và Nghị định 157 mà chỉ áp dụng Điều 138 BLHS 1999 (tội trộm cắp tài sản). Từ đó VKS đề nghị giữ nguyên tội danh với các bị cáo, chỉ xem xét giảm án.

LS Vũ Phi Long phản bác: “Chúng tôi không bao giờ nói rằng hành vi của các bị cáo là đúng. Nhưng để xử lý thì phải căn cứ vào việc xâm phạm khách thể nào thì xử lý ở tội đó. Đại diện VKS nói rằng không áp dụng Thông tư liên tịch số 19, xin thưa thông tư là do những người đứng đầu các cơ quan ban, ngành soạn thảo ra hướng dẫn thực hiện luật và có cả viện trưởng VKSND Tối cao tham gia nhưng giờ VKS lại bảo không áp dụng là sao?”.