PAPI 2023: Vẫn còn tình trạng phải 'lót tay' để xin việc

Sáng 2-4, tại buổi công bố báo cáo chỉ số hiệu quả quản trị hành chính công cấp tỉnh (PAPI) lần thứ 15, đại diện nhóm nghiên cứu PAPI cho biết nhiều người dân đánh giá công tác kiểm soát tham nhũng trong khu vực công ở địa phương có cải thiện.

Người dân vẫn phải đưa "lót tay" để xin việc

Theo đó, người dân có cảm nhận hiện trạng tham nhũng có xu hướng giảm ở 5 trong số tám hoạt động.

Đó là cán bộ chính quyền dùng tiền công quỹ vào mục đích riêng; người dân phải đưa "lót tay" để làm xong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; chính quyền địa phương nhận chung chi để doanh nghiệp trốn tránh nghĩa vụ bảo vệ môi trường; phụ huynh phải “bồi dưỡng” giáo viên để con em được quan tâm hơn ở trường tiểu học công lập; người dân phải đưa “lót tay” để được quan tâm hơn khi đi khám chữa bệnh ở bệnh viện công.

PAPI 2023 cho thấy còn một số hành vi tham nhũng vẫn tồn tại trong khu vực công ở địa phương, tác động tiêu cực đến niềm tin của người dân.

Ví như, trong năm 2023, tỉ lệ người dân cho rằng cần phải đưa "lót tay" để xin việc làm trong khu vực Nhà nước cao hơn so với năm 2021, mặc dù tỉ lệ này đã giảm kể từ năm 2016.

Trên phạm vi toàn quốc, có từ 56% đến 62% số người được hỏi cho biết vẫn tồn tại hiện trạng "vị thân" này. Cũng cần nhấn mạnh rằng "Kiểm soát tham nhũng trong khu vực công" là chỉ số có mối tương quan mạnh nhất với sự hài lòng chung của người dân đối với công tác quản trị và hành chính công ở địa phương.

Ngoài ra, một bức tranh có màu sắc xám hơn về hiệu quả thực hiện công khai, minh bạch trong việc ra quyết định ở địa phương trong năm 2023. Theo đó, có tới 23 tỉnh, TP có điểm số ở chỉ số nội dung về công khai, minh bạch giảm đáng kể so với năm 2021, đặc biệt là trong công khai, minh bạch thu, chi ngân sách cấp xã.

Nếu như từ năm 2018 đến năm 2022, có khoảng 43% đến 46% số người được hỏi trên toàn quốc xác nhận bảng kê khai thu, chi ngân sách cấp xã được niêm yết công khai thì đến năm 2023, tỉ lệ này giảm xuống còn 39%, mức thấp nhất kể từ năm 2016.

Tương tự, mức độ công khai, minh bạch trong lập và niêm yết danh sách hộ nghèo ở địa phương cũng giảm sút rõ rệt kể từ năm 2019.

Hiệu quả thực hiện quản trị điện tử khả quan hơn

Một trọng tâm quan trọng khác của Báo cáo PAPI năm 2023 là kết quả đánh giá hiệu quả thực hiện quản trị điện tử trong thời gian qua.

Kết quả khảo sát PAPI cho thấy những thay đổi tích cực về điều kiện tiếp cận internet của người dân và mức độ sử dụng các cổng dịch vụ công ở địa phương so với năm 2020.

Mặc dù có tới gần 80% người dân tham gia khảo sát cho biết họ đã dùng internet tại nhà, song “khoảng cách số” trong tiếp cận internet giữa các nhóm dân cư khác nhau về giới tính, khu vực sinh sống, dân tộc hoặc tình trạng hộ khẩu vẫn là vấn đề đáng quan tâm.

Đáng chú ý là tỉ lệ nam giới có điều kiện sử dụng internet cao hơn 5%-10% so với nữ giới và người đồng bào dân tộc thiểu số cũng có mức độ tiếp cận internet thấp hơn 10%-20% so với người Kinh qua các năm từ 2016 đến 2023.

Bên cạnh đó, kết quả PAPI năm 2023 cũng cho thấy đa số người dân chưa dùng dịch vụ công trực tuyến. Năm 2023, có khoảng 8,3% số người được hỏi cho biết họ đã sử dụng Cổng dịch vụ công Quốc gia và 7,6% sử dụng Cổng dịch vụ công cấp tỉnh trên phạm vi toàn quốc.

1/3 số người đã dùng cho biết lý do khiến người dân chưa dùng dịch vụ công trực tuyến là do lo ngại về quyền riêng tư.

"Một biện pháp thiết thực là thiết kế cổng dịch vụ công trực tuyến theo hướng tạo điều kiện cho người dùng có thể truy cập và sử dụng mọi lúc, mọi nơi bằng điện thoại thông minh. Đặc biệt là người dùng internet ở vùng dân tộc thiểu số và nông thôn" - thành viên nhóm nghiên cứu PAPI - ông Edmund J. Malesky kiến nghị.

Theo ông Edmund, ở nhiều nơi việc triển khai quản trị điện tử vẫn còn cục bộ, buộc người dân phải hoàn thiện và thanh toán các thủ tục, hồ sơ tại cơ quan Nhà nước.

"Những cải cách chưa hoàn chỉnh này đã làm suy yếu nhiều lợi ích của quản trị điện tử như giảm thời gian và tổng chi phí" - ông Edmund nhấn mạnh.