Tại Ý, hàng triệu người đang bị cách ly, phong tỏa với hơn 1.200 người tử vong vì đại dịch COVID-19. Trong khi đó, dù dịch tấn công vào cùng thời điểm, tại Hàn Quốc chỉ còn vài ngàn người bị phong tỏa cùng 72 trường hợp tử vong.
Theo hãng tin Reuters, trong lúc đà lây lan COVID-19 vẫn chưa có dấu hiệu chậm lại trên toàn cầu, câu chuyện về hai quốc gia này đã để lại nhiều kinh nghiệm quý giá cho những nước đang phải vật lộn chống chọi với dịch bệnh.
Xét nghiệm sớm, giảm nhiễm nhanh
Reuters cho rằng việc đòi hỏi chính quyền phải tiến hành xét nghiệm tất cả trường hợp nghi nhiễm là một yêu cầu không thực tế. Tuy nhiên, trừ khi lãnh đạo một quốc gia có thể tìm ra cách thức quan sát dịch lây lan ra sao, giải pháp tốt nhất lúc này vẫn là phong tỏa, cách ly.
Ban đầu Ý cũng cho tiến hành xét nghiệm rộng rãi, nhưng sau đó lại thu hẹp chỉ còn ở những đối tượng trọng tâm để giảm gánh nặng cho ngành y tế không phải xét nghiệm hàng trăm ngàn ca cùng lúc.
Dù vậy, giới chức Rome khi ra quyết định trên phải đánh đổi bằng việc họ không thể có cái nhìn toàn cảnh về tình hình hiện tại cũng như trong tương lai gần. Song song với đó là phải tìm cách kiểm soát mọi di chuyển của toàn bộ dân số 60 triệu người để ngăn chặn dịch bệnh.
Nhân viên y tế Hàn Quốc khử trùng một ga tàu điện ở Seoul (Ảnh chụp ngày 20-2). Ảnh: AFP
Còn ở Hàn Quốc, cơ quan chức năng đã có phản ứng khác đối với một vùng dịch có quy mô tương tự. Theo đó, Seoul xúc tiến một chương trình xét nghiệm khổng lồ bao gồm cả những người bị bệnh rất nhẹ, hoặc không hề có triệu chứng nhưng có nguy cơ lây nhiễm cho người khác. Hàng trăm ngàn ca nhiễm đều được kiểm soát bằng công nghệ theo dõi, vệ tinh và điện thoại di động.
Cả hai quốc gia đều phát hiện những ca mắc COVID-19 đầu tiên vào cuối tháng 1. Từ đó đến trưa 14-3, Hàn Quốc ghi nhận 72 trường hợp tử vong trong số trên 8.000 ca được xác nhận nhiễm virus sau khi đã xét nghiệm hơn 222.000 người.
Trong khi đó, Ý ghi nhận 1.266 người chết và hơn 17.600 ca nhiễm bệnh sau khi tiến hành hơn 73.000 xét nghiệm trên lượng người nghi nhiễm không xác định.
Dù nhiều chuyên gia cho rằng không thể so sánh các con số trên một cách trực tiếp được vì điều kiện nguồn lực khác nhau, một số chuyên gia vẫn nhận định với Reuters rằng sự chênh lệch đáng kể trong số người được xét nghiệm như vậy chứng tỏ: Xét nghiệm tích cực và bền vững là một công cụ mạnh mẽ để chống virus gây dịch COVID-19.
Jeremy Konyndyk, một chuyên gia thuộc Trung tâm Phát triển Toàn cầu Mỹ, cho rằng tiến hành xét nghiệm rộng rãi có thể cho các quốc gia một bức tranh toàn cảnh tốt hơn về mức độ lây lan của dịch. Một khi vì lý do nào đó chính quyền không thể tiến hành xét nghiệm hàng loạt thì các biện pháp quyết liệt để hạn chế người dân di chuyển phải được cân nhắc áp dụng.
"Ý và Hàn Quốc là những ví dụ nghiên cứu hữu ích cho các quốc gia như Mỹ, nơi đã gặp khó khăn trong thiết lập các hệ thống xét nghiệm. Cho đến nay, ở Mỹ, Nhật hay Đức, quy mô đầy đủ của dịch vẫn chưa hiện rõ", ông Konyndyk nhấn mạnh.
Công nghệ và thông tin là chìa khoá
Hiện ở Hàn Quốc có khoảng 29.000 người tự cách ly trên tổng số 50 triệu dân. Nước này cũng đã cho phong tỏa một số cơ sở và ít nhất một khu chung cư nhưng đến nay chưa có khu vực nào bị phong tỏa hoàn toàn.
Giới chức Seoul khẳng định đang chống dịch dựa vào kinh nghiệm từ đợt bùng phát dịch MERS (Hội chứng hô hấp cấp Trung Đông) vào năm 2015. Do đó, ngay từ khi COVID-19 bắt đầu lan rộng, Hàn Quốc đã nỗ lực đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền rộng rãi cho công chúng.
Chính quyền Hàn Quốc cập nhật thông tin tình hình dịch qua tin nhắn gửi trực tiếp cho người dân. Ảnh: THE VERGE
Một điểm cộng khác cho chiến lược của Hàn Quốc là chính quyền được phép truy cập các dữ liệu công dân từ camera giám sát, theo dõi GPS từ điện thoại và xe ô tô; giao dịch thẻ tín dụng và các thông tin chi tiết cá nhân khác của những người được xác nhận mắc bệnh. Nhà chức trách sau đó có thể công khai một số chi tiết để bất kỳ ai có nguy cơ phơi nhiễm, hoặc bạn bè, người thân của người nghi nhiễm có thể tự đi xét nghiệm.
Ngoài việc giúp tìm ra những người cần xét nghiệm, hệ thống điều khiển dữ liệu của Hàn Quốc còn giúp các bệnh viện quản lý các trường hợp lây nhiễm.
Những người có kết quả dương tính phải tự cách ly và được kiểm soát từ xa thông qua một ứng dụng di động, hoặc được kiểm tra thường xuyên bằng cuộc gọi điện thoại, cho đến khi bệnh viện có giường trống. Ngay khi có giường, xe cứu thương sẽ đón bệnh nhân tự cách ly và đưa vào phòng cách ly kín khí. Tất cả các quá trình này, bao gồm cả nhập viện, đều miễn phí.
Dĩ nhiên, chiến lược của Hàn Quốc không phải là không có điểm yếu. Trong khi hơn 209.000 người đã có xét nghiệm âm tính, vẫn còn khoảng 18.000 người khác đang chờ xử lý xét nghiệm - đây là một lỗ hổng thông tin rất lớn tiềm ẩn nguy cơ lây lan cộng đồng.
Ngoài ra, để việc thành công trong công bố thông tin người dân Hàn Quốc thì quyền riêng tư của công dân phải bị hy sinh. Do đó, cách làm này khó được chấp nhận hơn ở những xã hội phương Tây. Ngay cả ở chính Hàn Quốc, nhiều ý kiến cũng bày tỏ sự bất bình về quyết định của Seoul.
"Công bố thông tin về bệnh nhân luôn đi kèm với các vấn đề vi phạm quyền riêng tư", GS Choi Jae-wook thuộc ĐH Hàn Quốc nhận định.
Thứ trưởng Y tế Hàn Quốc Kim Gang-lip hồi 9-3 từng nhận định các biện pháp truyền thống như phong toả và cách ly chỉ có hiệu quả ở một mức độ nhất định, và sẽ gây tác động tiêu cực đến đời sống xã hội. Theo ông Kim, cách tiếp cận như vậy là "bảo thủ, mang tính ép buộc và không linh hoạt".
Khi hệ thống y tế bị đẩy đến giới hạn
Nhìn chung, Ý có một hệ thống y tế được đánh giá là hiệu quả. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đánh giá hệ thống y tế của Ý tuy ở dưới mức trung bình của Liên minh châu Âu nhưng có thể so sánh với Hàn Quốc, với ngân sách ngành y tế ở mức 8,9% GDP so với 7,3% của Hàn Quốc. Nhưng hiện tại, hệ thống đó đã bị mất cân bằng và đẩy đến mức cùng cực.
"Cuộc chiến đã bùng nổ và các trận chiến diễn ra không dứt cả ngày lẫn đêm. Các ca nhiễm tăng theo cấp số nhân, chúng tôi tiếp nhận 15-20 ca mới mỗi ngày. Không còn bác sĩ phẫu thuật, bác sĩ tiết niệu, bác sĩ chỉnh hình, chúng tôi bỗng nhiên trở thành thành viên của một đội duy nhất đối mặt với cơn sóng thần đã áp đảo chúng tôi" - BS Daniele Macchini đang công tác tại một bệnh viện ở đông bắc TP Milan chia sẻ.
Một khu vực cách ly dã chiến ở ngoại ô TP Brescia, Bắc Ý để giảm áp lực bệnh viện trong nội thành (Ảnh chụp ngày 10-3). Ảnh: REUTERS
Tuần trước, Thị trưởng của Castiglione d'Adda, một thị trấn 5.000 dân ở Lombardy, đã phải lên mạng kêu gọi cứu trợ khẩn cấp. Ông cho biết bệnh viện nhỏ ở thị trấn này đã phải đóng cửa vì hết công suất và ông chỉ còn một bác sĩ điều trị cho hơn 100 bệnh nhân nhiễm COVID-19. Ba trong số bốn bác sĩ của thị trấn cũng đang phải tự cách ly do nhiễm virus.
Theo Reuters, nghiên cứu cho thấy mỗi trường hợp nhiễm COVID-19 trung bình sẽ lây cho hai người khác, vì vậy giới chức địa phương ở Lombardy đã cảnh báo về việc hệ thống chăm sóc sức khoẻ ở đây sẽ gặp khủng hoảng nếu xu hướng lây lan tiếp tục như hiện tại. Và nếu như dịch bệnh lan tới vùng phía nam kém phát triển hơn của Ý, tình hình sẽ tồi tệ hơn gấp nhiều lần.
Áp lực nhất là các đơn vị chăm sóc đặc biệt (ICU). Để hoạt động, những cơ sở này cần có bác sĩ chuyên khoa và các thiết bị đắt tiền, và không được thiết kế cho những dịch bệnh lan rộng. Ý có khoảng 5.000 giường chăm sóc đặc biệt, và trong những tháng mùa đông sẽ có nhiều giường dành cho các bệnh nhân có vấn đề về hô hấp.
Lombardy và Veneto là hai vùng phát triển nhất đất nước, và có khoảng 1.800 giường bệnh ICU ở đây, gồm cả bệnh viện tư và công.
Thêm một gánh nặng nữa đối với hệ thống chăm sóc sức khỏe của Ý, đó là việc các nhân viên y tế phải kiêm cả việc theo dõi những người có tiếp xúc với người nhiễm COVID-19.
Một bác sĩ ở TP Bologna giấu tên chia sẻ với Reuters rằng ông phải dành 12 tiếng mỗi ngày để theo dõi sức khoẻ của những người có liên hệ với bệnh nhân dương tính, để đảm bảo phát hiện kịp thời ca nhiễm tiếp theo.
"Chúng tôi vẫn có thể làm điều đó nếu số ca nhiễm là 2 hoặc 3. Nhưng nếu nó tăng lên, chúng tôi phải bỏ qua một số công đoạn để đẩy nhanh tiến độ. Hệ thống sẽ sụp đổ nếu chúng tôi cứ phải tiếp tục chủ động xét nghiệm mọi người rồi làm việc kiểu này", vị bác sĩ này nhấn mạnh.
