Trong khi vàng và bạc chiếm trọn sự quan tâm của giới đầu tư phần lớn năm nay, bạch kim (platinum) bất ngờ "bước ra ánh sáng".
“Gã khổng lồ ngủ quên” thức giấc
Mở cửa phiên giao dịch ngày 24-12, giá bạch kim xác lập kỷ lục mới ở vùng 2.338 USD/ounce, tăng thêm 46 USD/ounce so với phiên trước. Quy đổi theo tỉ giá tại các ngân hàng thương mại, giá bạch kim hiện tương đương 74,4 triệu đồng/lượng.
Bạch kim giao ngay đã có chuỗi 10 phiên tăng giá liên tiếp. Kim loại này bứt phá từ vùng 1.660 USD/ounce lên sát 2.338 USD/ounce, tương đương mức tăng gần 41% chỉ trong vòng 10 ngày. Đây là nhịp leo dốc hiếm thấy trên thị trường kim loại quý.
Tương tự, giá bạch kim giao sau cũng vừa trải qua đợt tăng tốc mạnh, khép lại chuỗi 9 phiên tăng liên tiếp bằng cú bứt phá lên mức kỷ lục 2.323 USD/ounce, trước khi đóng cửa ở 2.320 USD/ounce. Riêng phiên gần nhất, giá tăng tới 171 USD/ounce (gần 8%), đánh dấu đỉnh cao lịch sử đầu tiên của kim loại này trong năm.
Xét theo bất kỳ thước đo nào, đà tăng của bạch kim đều rất ấn tượng. Chỉ trong 9 phiên, giá kim loại này tăng vọt gần 39%, đánh thức thứ mà giới đầu tư từng gọi là “người khổng lồ ngủ quên”.
Nhìn rộng hơn, hành trình giá bạch kim trong năm 2025 là sự đảo chiều ngoạn mục. Đầu năm, kim loại này dưới mốc 1.000 USD/ounce, gần như đứng ngoài "tầm ngắm" so với vàng hay bạc. Phải đến giữa tháng 5, bạch kim mới vượt mốc 1.000 USD/ounce, khởi đầu cho cuộc đua về giá hiện nay.
Điểm khiến đà tăng của bạch kim trở nên đặc biệt nằm ở những yếu tố cung cầu mang tính cấu trúc, khác hẳn vàng hay bạc. Dù có nét tương đồng với bạc khi vừa là kim loại công nghiệp vừa là kim loại quý, nhưng thị trường bạch kim lại mang đặc điểm tập trung rất cao.
Phần lớn nguồn cung toàn cầu đến từ Nam Phi, khiến chuỗi cung ứng bạch kim dễ tổn thương trước các cú sốc địa chính trị, lao động và hạ tầng. Chính sự tập trung địa lý này đã tạo ra những “nút thắt” nguồn cung và trực tiếp thúc đẩy lên mặt bằng giá hiện tại.
Không chỉ là “cú sốc giá” ngắn hạn
Điều đáng chú ý là nhu cầu bạch kim từ Trung Quốc không mang tính ngắn hạn. Ngành công nghiệp hóa chất đang mở rộng tại nước này cần bạch kim làm chất xúc tác trong nhiều quy trình tinh luyện, tạo ra lực cầu ổn định và đây cũng điểm khác biệt rõ rệt so với các nền kinh tế phương Tây.
Song song đó, giới đầu tư Trung Quốc bắt đầu nhìn nhận bạch kim như một công cụ đa dạng hóa danh mục, với tư duy tích lũy dài hạn tương tự vàng. Sự kết hợp giữa cầu công nghiệp và cầu đầu tư đã tạo ra áp lực mua liên tục, buộc thị trường toàn cầu phải điều chỉnh lại mặt bằng giá.
Ngành ô tô là lĩnh vực tiêu thụ bạch kim lớn nhất cũng đang trải qua sự đảo chiều quan trọng. Trái với kỳ vọng trước đây rằng hàm lượng bạch kim trong xe hơi sẽ giảm, các thiết kế bộ chuyển đổi xúc tác thế hệ mới lại cần nhiều bạch kim hơn.
Không dừng lại ở ngành ô tô, bạch kim đang nổi lên như một nguyên liệu được hưởng lợi lớn của quá trình chuyển đổi năng lượng toàn cầu. Pin nhiên liệu hydro, công nghệ lưu trữ năng lượng, thu giữ carbon và khử carbon công nghiệp đều đòi hỏi lượng lớn bạch kim làm chất xúc tác.
Khi các chính phủ tăng tốc mục tiêu trung hòa carbon, nhu cầu từ các công nghệ “xanh” sử dụng nhiều bạch kim được dự báo sẽ tăng trưởng bền vững, có khả năng làm thay đổi căn bản cán cân cung cầu trong trung và dài hạn.
Bạch kim cũng được hưởng lợi từ làn sóng tăng giá chung của nhóm kim loại quý trong năm 2025. Tuy nhiên, độ khan hiếm tương đối so với vàng và bạc khiến kim loại này trở thành lựa chọn hấp dẫn cho các nhà đầu tư tìm kiếm giá trị mới.
Với bản chất kép, vừa là kim loại công nghiệp, vừa là tài sản giá trị, bạch kim mang lại khả năng đa dạng hóa danh mục và tiếp cận những kịch bản kinh tế khác biệt so với vàng hay bạc.
Sự hội tụ của các yếu tố là nguồn cung hạn chế, nhu cầu mở rộng từ cả lĩnh vực truyền thống lẫn công nghệ mới, sự trỗi dậy của các trung tâm giao dịch mới và vai trò chiến lược ngày càng rõ nét, đang tạo ra môi trường lý tưởng cho quá trình tái định giá bạch kim.
Đợt tăng giá bùng nổ năm nay, vì thế, có thể không chỉ là một cơn sốt ngắn hạn, mà là dấu hiệu cho thấy bạch kim đang được nhìn nhận lại đúng với vị thế của một kim loại then chốt trong nền kinh tế toàn cầu.
Trung Quốc đang thay đổi cuộc chơi bạch kim?
Chất xúc tác quan trọng nhất cho đợt tăng giá của bạch kim xuất hiện từ tháng trước, khi hợp đồng tương lai bạch kim chính thức được giao dịch tại Trung Quốc. Đây không đơn thuần là một sàn đầu cơ mới. Các nhà giao dịch Trung Quốc nhanh chóng thể hiện sự am hiểu sâu sắc về cung cầu, với khối lượng đủ lớn để tác động ngược lại thị trường London.
Nhu cầu từ Trung Quốc không mang tính ngắn hạn. Ngành công nghiệp hóa chất tại đây đang mở rộng, cần bạch kim làm chất xúc tác trong nhiều quy trình tinh luyện. Song song đó, giới đầu tư nước này bắt đầu xem bạch kim như công cụ đa dạng hóa danh mục với tư duy tích lũy dài hạn.
