Hôm nay (11-5), nhận lời mời của Tổng thống Mỹ Joe Biden, Thủ tướng Phạm Minh Chính sẽ bắt đầu chuyến thăm đến Mỹ, cùng lãnh đạo các nước ASEAN dự Hội nghị cấp cao đặc biệt kỷ niệm 45 năm quan hệ ASEAN - Mỹ (ngày 12 và 13-5 tại Washington, D.C). Cạnh đó, Thủ tướng cũng dẫn đầu đoàn đại biểu Việt Nam (VN) thăm, làm việc tại Mỹ và Liên Hợp Quốc (LHQ) (từ ngày 11 đến 17-5).
Đại sứ Phạm Quang Vinh, nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, nguyên Đại sứ VN tại Mỹ, nhận định chuyến thăm đầu tiên của Thủ tướng Phạm Minh Chính đến Mỹ sẽ khởi nguồn cho những hoạt động ngoại giao quan trọng tiếp theo, góp phần truyền tải thông điệp tích cực và nâng tầm vị thế của VN trên trường quốc tế.
Thúc đẩy quan hệ song phương lẫn đa phương
. Phóng viên: Chuyến thăm của Thủ tướng Phạm Minh Chính đến Mỹ có ý nghĩa chính trị, kinh tế - xã hội như thế nào đối với VN, thưa ông?
 |
+ Đại sứ Phạm Quang Vinh: Chuyến đi lần này là sự kết hợp giữa ngoại giao đa phương với các hoạt động song phương của VN. Ở khía cạnh đa phương, chuyến thăm rơi vào thời điểm kỷ niệm 45 năm quan hệ ngoại giao, quan hệ đối tác giữa ASEAN - Mỹ. Trong bối cảnh Mỹ - ASEAN nỗ lực tăng cường hợp tác với nhau để tạo ra môi trường hòa bình, ổn định, hợp tác trong khu vực thì chắc chắn những kết quả đạt được trong chuyến đi lần này của Thủ tướng Phạm Minh Chính không chỉ có lợi cho quan hệ Việt - Mỹ ở thời điểm hiện tại mà còn cho những năm tiếp theo.
Ở góc độ song phương, quan hệ Việt - Mỹ suốt 27 năm qua ngày càng phát triển qua từng thời kỳ, bao gồm tất cả lĩnh vực. Về chính trị, hai nước trao đổi ngoại giao liên tục ở rất nhiều cấp. Năm ngoái, Phó Tổng thống Kamala Harris và nhiều quan chức cấp cao của Mỹ đã đến thăm VN. Lần này, Thủ tướng Phạm Minh Chính sẽ tiếp tục đà phát triển đó trong chuyến thăm đến Mỹ. Đây là lần đầu tiên Thủ tướng Phạm Minh Chính thăm Mỹ và gặp gỡ chính quyền mới của Tổng thống Joe Biden nên chắc chắn hai bên sẽ tiếp tục thúc đẩy hơn nữa quan hệ đối tác toàn diện giữa hai nước.
Cạnh đó, hiện nay VN và một số nước đã kiểm soát được dịch COVID-19. Các quốc gia bước ra khỏi đại dịch với chủ trương kết hợp kiểm soát đại dịch và mở cửa lại kinh tế, đẩy mạnh hội nhập quốc tế. Vậy nên VN rất cần được đón nhận những cơ hội thúc đẩy hợp tác với các nước, đặc biệt là Mỹ vì đây là đối tác rất quan trọng. Tôi tin chắc trong phiên tiếp xúc với Thủ tướng sẽ có nhiều nhà lãnh đạo và những đối tác khác ở phía Mỹ, chưa kể khối doanh nghiệp tư nhân. Đó sẽ là cơ hội để chúng ta tranh thủ dòng vốn đầu tư về VN để phát triển kinh tế, phục hồi chuỗi cung ứng.
 |
Thủ tướng Phạm Minh Chính tiếp Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris trong chuyến thăm |
Truyền tải thông điệp Đại hội XIII
. Có thể thấy lịch trình làm việc của Thủ tướng tại Mỹ rất bận rộn, nổi bật là ba trọng tâm lớn: Hội nghị thượng đỉnh đặc biệt Mỹ - ASEAN, làm việc với LHQ và với chính phủ Mỹ. Về tổng thể thì ông kỳ vọng VN sẽ nhận được những lợi ích thiết thực nào sau chuyến thăm “3 trong 1” lần này?
+ Chuyến đi lần này của Thủ tướng chắc chắn sẽ triển khai đường lối đối ngoại của VN trong thời kỳ mới cũng như chia sẻ với bạn bè, đối tác (ASEAN và LHQ) về chủ trương phát triển của VN. Chúng ta sẽ nêu cao chủ trương đối ngoại của VN về độc lập, tự chủ, vì hòa bình và phát triển chung của khu vực và thế giới. Thủ tướng Phạm Minh Chính rất có thể sẽ trao đổi, truyền tải những thông điệp quan trọng về chủ trương (ngoại giao) từ Đại hội XIII của Đảng và tôi tin chắc sẽ nhận được sự ủng hộ từ phía nước bạn. Theo đó, VN là đối tác tin cậy, là thành viên có trách nhiệm đối với cộng đồng quốc tế thông qua nỗ lực tăng cường mở cửa, hội nhập sâu rộng và toàn diện với tinh thần tự giác tuân thủ luật pháp quốc tế.
Tiếp tục thúc đẩy hòa bình ở Biển Đông
VN mong muốn ASEAN tiếp tục đóng vai trò đầu tàu, kiến tạo gắn kết và đối thoại giữa các nước trong khu vực với các nước ngoài khu vực để đảm bảo mục tiêu giữ vững hòa bình, tự do hàng hải ở Biển Đông. Để làm được điều này thì các bên phải tuân thủ luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước LHQ về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS).
Các bên liên quan cũng cần tăng cường đối thoại và cam kết không làm phức tạp thêm tình hình, ưu tiên xây dựng lòng tin, giải quyết mâu thuẫn bằng hòa bình và thúc đẩy thực hiện đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), tạo điều kiện cho các đàm phán thực chất về Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).
VN cũng mong muốn các nước khác cùng thúc đẩy chủ nghĩa đa phương, trật tự quốc tế dựa trên luật pháp và Hiến chương LHQ. VN trong thời gian qua vừa thực hiện các chính sách phòng chống dịch và phục hồi kinh tế, vừa không quên các nghĩa vụ, đóng góp cho cộng đồng quốc tế trên nhiều lĩnh vực. Điều đó được các nước đánh giá rất cao.
Chuyến thăm lần này cũng là dịp để VN chia sẻ những khía cạnh có thể đẩy mạnh hợp tác hơn nữa với ASEAN, với Mỹ và với LHQ dựa trên nguyên tắc đảm bảo những lợi ích chung. Ví dụ như nỗ lực bám sát mục tiêu phát triển bền vững đến năm 2030 của LHQ; nỗ lực nâng tầm và làm sâu sắc hơn quan hệ Việt - Mỹ theo hướng ngày càng chất lượng, hiệu quả và phát triển hơn; cố gắng thúc đẩy, phát huy vai trò trung tâm của ASEAN trong việc đảm bảo hòa bình, ổn định khu vực. Những mục tiêu này cần đến tinh thần hợp tác, xúc tiến đầu tư, cùng với tinh thần thượng tôn pháp luật và sự đoàn kết của cộng đồng quốc tế mà VN, Mỹ, ASEAN không thể thiếu.
. Riêng ở khía cạnh kinh tế thì chuyến đi có thể sẽ tập trung vào lĩnh vực nào?
+ Quan hệ kinh tế Việt - Mỹ có tính chất bổ sung cho nhau. Mỹ cần những mặt hàng có chất lượng và giá cạnh tranh từ VN, còn chúng ta cần công nghệ cao của họ. Chuyến đi lần này của Thủ tướng chắc chắn sẽ tập trung vào giải pháp thúc đẩy quan hệ tương hỗ này. Hai bên còn nhu cầu rất lớn trong khôi phục và đảm bảo phát triển bền vững chuỗi cung ứng bị đứt gãy do dịch COVID-19. Hai chính phủ sẽ tạo ra những hành lang quan trọng để chung tay với khối doanh nghiệp hoàn thành mục tiêu này.
Cạnh đó, VN đang bước vào giai đoạn phát triển mới của nền kinh tế theo hướng chất lượng cao. Phía Mỹ đưa ra nhiều đề xuất như phát triển xanh, chuyển đổi số, chuyển đổi sạch, kinh tế số, năng lượng sạch hoặc (và) các tài trợ kỹ thuật và kinh tế thích ứng với biến đổi khí hậu... Đây sẽ là những lĩnh vực mà hai bên rất quan tâm trong chuyến đi lần này. Thủ tướng cũng sẽ gặp những nhà doanh nghiệp hàng đầu Mỹ trong các ngành, lĩnh vực nói trên để thảo luận về hợp tác với VN.
Phát huy hơn nữa đà phát triển giữa hai nước
. Trong những cuộc gặp cấp cao trước đây, lãnh đạo Mỹ và VN nhiều lần lặp lại khẳng định không ngừng đưa quan hệ Việt - Mỹ lên tầm cao mới. Với chuyến thăm và làm việc lần này, có thể hình dung tầm vóc quan hệ Việt - Mỹ sẽ đạt đến mức độ như thế nào?
+ Tôi tin rằng chuyến đi lần này của Thủ tướng sẽ tiếp tục gia cố và phát huy hơn nữa đà phát triển giữa hai nước trên tất cả lĩnh vực, từ chính trị, ngoại giao cho đến kinh tế, thương mại, đầu tư, khoa học công nghệ, giáo dục, du lịch, giao lưu nhân dân... Hợp tác sẽ không chỉ ở song phương mà còn ở lĩnh vực đa phương, về các vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm.
Chuyến đi cũng liên quan tới câu chuyện về tăng cường hiểu biết và xây dựng lòng tin dựa trên các nguyên tắc tôn trọng lẫn nhau, tôn trọng sự khác biệt trong thể chế chính trị. Việt - Mỹ cũng sẽ tiếp tục hợp tác với nhau trong nỗ lực khắc phục hậu quả chiến tranh, vốn cũng là lĩnh vực mà hai bên đã làm rất tốt trong thời gian qua và tiếp tục phát huy như thế trong tương lai.
Cuối cùng, tôi nghĩ rằng với đà quan hệ Việt - Mỹ như hiện nay thì sau chuyến thăm này của Thủ tướng đến Mỹ, chúng ta sắp tới sẽ còn rất nhiều chuyến thăm với tính chất tương tự. Trước mắt, chúng ta vẫn còn nhiều dịp kỷ niệm quan trọng, như vào năm 2023 sẽ kỷ niệm 10 năm quan hệ hai nước được nâng lên tầm quan hệ đối tác toàn diện; năm 2024 sẽ kỷ niệm 30 năm bình thường hóa hoàn toàn về mặt kinh tế giữa hai nước; còn năm 2025 sẽ kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao.
. Xin cám ơn đại sứ.
Việt - Mỹ tạo đà thúc đẩy quan hệ Mỹ - ASEAN
VN đã đạt được một vai trò, vị thế có tầm quan trọng nhất định trong các hoạt động của ASEAN với tư cách là một thành viên trách nhiệm, đóng góp rất nhiều. Chưa kể, chúng ta cũng có những ưu tiên trong chính sách đối ngoại đối với khu vực nói chung và ASEAN nói riêng. Vì vậy, VN sẽ rất nỗ lực để không chỉ thúc đẩy quan hệ song phương với Mỹ, mà còn giúp đẩy mạnh quan hệ đa phương giữa Mỹ và ASEAN. Trên thực tế, giữa ba bên tồn tại nhiều điểm giao nhau về mặt lợi ích mà sẽ là điều kiện tốt để đẩy quan hệ đi xa hơn nữa.
Điểm giao đầu tiên là các bên cùng mối quan tâm về giữ vững hòa bình, ổn định và hợp tác phát triển ở Đông Nam Á cũng như ở châu Á - Thái Bình Dương dựa trên xây dựng lòng tin và luật pháp quốc tế. Điểm thứ hai là các nước tiếp tục ủng hộ ASEAN phát huy vai trò trung tâm, đặc biệt quan tâm tới vấn đề là làm sao khối này có thể nhanh chóng phục hồi và vượt qua được các tác động tiêu cực của đại dịch để phát triển và duy trì các liên kết quốc tế liên khu vực. Điểm thứ ba, ngoài các vấn đề an ninh phi truyền thống thì câu chuyện Biển Đông cũng là điểm nóng được ASEAN, Mỹ và VN theo dõi sát sao.
Đại sứ PHẠM QUANG VINH,
nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, nguyên Đại sứ Việt Nam tại Mỹ
