Tối 23-7, hai phái đoàn Nga và Ukraine đã tiến hành vòng đàm phán trực tiếp thứ 3 tại thành phố Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ). Dù chưa đạt đột phá chính trị, vòng đàm phán trực tiếp này mang lại một số tín hiệu tích cực về nhân đạo và cho thấy hai bên vẫn duy trì kênh đối thoại.
Kết quả đàm phán
Cuộc đàm phán trực tiếp diễn ra trong khoảng 40 phút, với sự tham gia của các trưởng đoàn là ông Vladimir Medinsky (trợ lý của Tổng thống Nga Vladimir Putin) và ông Rustem Umerov (Thư ký Hội đồng An ninh và Quốc phòng Quốc gia Ukraine), cùng các thành viên mới được bổ sung từ phía Kiev.
Dù thời lượng đàm phán ngắn và chưa tạo ra bước ngoặt về chính trị, hai bên đã đạt được một số kết quả cụ thể mang tính nhân đạo. Theo trưởng đoàn Ukraine, ông Rustem Umerov, hai bên đồng thuận tổ chức một cuộc trao đổi nhân đạo quy mô lớn, liên quan hơn 1.200 người, bao gồm cả tù nhân chiến tranh và dân thường. Đây là bước tiếp nối các hoạt động trao đổi tù binh đã được khởi động từ các vòng đàm phán trước, tờ The Kyiv Independent đưa tin.
"Chúng tôi đang tập trung vào những vấn đề ưu tiên. Ưu tiên hàng đầu luôn là con người, lệnh ngừng bắn và cuộc gặp cấp lãnh đạo" - ông Umerov nói về mục tiêu đàm phán trực tiếp.
Phần mình, Chánh văn phòng Tổng thống Ukraine - ông Andriy Yermak nhấn mạnh Ukraine đặt mục tiêu ngừng bắn, chấm dứt tấn công hạ tầng dân sự và ngừng toàn bộ giao tranh trên toàn chiến tuyến, coi đây là bước đầu cho một nền hòa bình thực sự.
Ngoài ra, phía Nga đề xuất trao trả thêm 3.000 thi thể binh sĩ Ukraine, thông qua Hội Chữ thập đỏ, sau khi Kiev xác nhận sẵn sàng tiếp nhận. Ông Medinsky cũng nói rằng Moscow đã đề xuất một cuộc trao đổi tù nhân mới, với ít nhất 1.200 tù nhân chiến tranh từ mỗi bên.
Ngoài ra, Nga gợi ý thiết lập các lệnh ngừng bắn kéo dài 24 hoặc 48 giờ nhằm tạo điều kiện sơ tán binh sĩ bị thương và thu hồi thi thể ngoài chiến trường. Theo ông Medinsky, Moscow đã mời Kiev thành lập ba nhóm làm việc trực tuyến về các vấn đề chính trị, nhân đạo và quân sự để tiếp tục đối thoại. Trưởng phái đoàn Nga nói rằng Ukraine đã đồng ý xem xét đề xuất trên.
Vấn đề trẻ em cũng là trọng tâm trong vòng đàm phán trực tiếp lần này. Nga cho biết đã xem xét danh sách 339 trẻ em Ukraine mà phía Kiev cung cấp và một số em đã được trao trả. Ông Medinsky khẳng định Nga vẫn đang tiếp tục công việc đoàn tụ trẻ em với gia đình hợp pháp, đồng thời bác bỏ cáo buộc rằng tất cả các em đều đang ở Nga, theo hãng thông tấn TASS.
Hai bên cũng đã trao đổi các bản ghi nhớ riêng nhằm thể hiện lập trường về các vấn đề then chốt, tuy nhiên vẫn tồn tại chia rẽ sâu sắc. Dù vậy, cả Nga và Ukraine đều nhất trí duy trì đối thoại và sẽ quyết định thời điểm cho vòng đàm phán tiếp theo sau khi các thỏa thuận hiện tại được thực thi.
Về khả năng tổ chức hội nghị thượng đỉnh giữa Tổng thống Zelensky và Tổng thống Putin, phía Nga cho rằng còn quá sớm để bàn đến. Theo phía Nga, một cuộc gặp như vậy chỉ có thể diễn ra nếu hai bên đạt được thỏa thuận hòa bình rõ ràng, mang tính ký kết cuối cùng chứ không phải để tiếp tục thương lượng.
Phát ngôn viên Điện Kremlin - ông Dmitry Peskov nói rằng các điều khoản hòa bình mà Nga và Ukraine chính thức trao đổi hiện còn cách biệt rất lớn, khiến các nhóm đàm phán hòa bình sẽ phải làm việc nhiều hơn để tìm được tiếng nói chung.
Triển vọng mong manh nhưng chưa khép lại
Dù các vòng đàm phán trực tiếp gần đây giữa Nga và Ukraine diễn ra với tần suất dày, triển vọng hòa bình thực chất vẫn chưa thể nói chắc khi lập trường hai bên còn quá khác biệt. Tuy nhiên, sự hiện diện liên tục trên bàn đàm phán của hai nước cho thấy nỗ lực duy trì kênh đối thoại vẫn chưa hoàn toàn tắt lịm.
Về phía Nga, Tổng thống Vladimir Putin từng khẳng định Moscow sẽ không từ bỏ thế chủ động trên chiến trường trừ khi Kiev chấp nhận loạt yêu cầu cốt lõi, theo TASS.
Trong đó, đáng chú ý nhất là việc công nhận chủ quyền của Nga đối với các vùng lãnh thổ mà nước này đã kiểm soát (bao gồm bán đảo Crimea và các tỉnh Donetsk, Luhansk, Kherson và Zaporizhia). Ngoài ra, Nga yêu cầu Ukraine duy trì vị thế trung lập, không gia nhập bất kỳ khối quân sự nào, giới hạn quy mô quân đội, công nhận tiếng Nga là ngôn ngữ chính thức, vận động quốc tế gỡ bỏ các biện pháp trừng phạt.
Trong khi đó, Ukraine cũng giữ vững quan điểm rằng không thể đánh đổi chủ quyền lãnh thổ hay quyền tự quyết về chính sách an ninh. Kiev cũng kiên quyết bác bỏ bất kỳ yêu sách nào buộc nước này công nhận sự thay đổi biên giới do chiến sự gây ra. Ukraine kêu gọi một lệnh ngừng bắn toàn diện, vô điều kiện và kéo dài ít nhất 30 ngày để ngăn chặn thương vong cho dân thường và binh sĩ.
Theo đài CNN, tiến trình đàm phán hiện nay được thúc đẩy một phần là do áp lực từ Tổng thống Mỹ Donald Trump. Việc ông Trump biến việc chấm dứt chiến tranh Ukraine thành một cam kết tranh cử đã khiến cả Kiev và Moscow tạm thời tránh những hành động có thể khiến ông nghiêng về phía đối phương.
Ukraine kỳ vọng duy trì sự hậu thuẫn quân sự và trừng phạt kinh tế từ Mỹ, trong khi Nga muốn hạn chế nguy cơ bị trừng phạt thêm và tránh việc Washington cung cấp vũ khí sát thương mới cho Kiev. Cuộc đàm phán trực tiếp kéo dài 40 phút hôm 23-7 dù không mang lại đột phá vẫn là dấu hiệu cho thấy cả hai bên đang duy trì tiến trình hòa đàm như một bước đi chiến lược.
Trong bối cảnh đó, một số tín hiệu tích cực vẫn đáng chú ý. Thứ nhất, cả hai bên đều thể hiện thiện chí giải quyết các vấn đề nhân đạo, như trao đổi tù binh, thu hồi thi thể binh sĩ và đề xuất thiết lập các nhóm làm việc chuyên trách về chính trị, nhân đạo và quân sự.
Thứ hai, trưởng đoàn hai bên đã có cuộc gặp riêng lần thứ hai trước phiên thảo luận chính thức. Theo đài phát thanh Mayak (Nga), cuộc gặp kín giữa ông Umerov và ông Medinsky thậm chí kéo dài lâu hơn cả phiên họp chính thức. Những cuộc trao đổi không chính thức như vậy có thể đặt nền móng cho các vòng đàm phán thực chất hơn trong tương lai.
Theo giới quan sát, dù còn rất nhiều khác biệt địa chính trị và lợi ích chiến lược, việc hai bên tiếp tục đối thoại - dù ở mức độ hạn chế - vẫn là điều kiện cần để mở ra cơ hội cho một giải pháp lâu dài. Trong các cuộc xung đột kéo dài, đôi khi chỉ một kênh tiếp xúc nhỏ cũng có thể giữ lại hy vọng cho hòa bình.
Chiến trường vẫn rực lửa từng giờ
Ngày 23-7 đánh dấu một trong những ngày giao tranh khốc liệt nhất gần đây tại Ukraine, khi lực lượng Nga tăng cường các đợt tấn công bằng UAV và pháo binh trên khắp chiến tuyến.
Theo Bộ Tổng tham mưu quân đội Ukraine, chỉ trong 24 giờ, đã có 124 cuộc đụng độ, 47 đợt không kích, 70 quả bom dẫn đường được thả và hơn 4.200 đợt pháo kích nhắm vào các khu vực đông dân cư, hãng thông tấn Ukrinform đưa tin.
Tại tỉnh Donetsk, TP Pokrovsk trở thành tâm điểm với ít nhất 34 cuộc tấn công. Ở miền Trung, tỉnh Dnipropetrovsk hứng chịu loạt UAV cảm tử và đạn pháo khiến nhà cửa, trang trại và đường dây điện bị hư hại. Trong khi đó, tỉnh Kherson ghi nhận 2 dân thường thiệt mạng sau khi UAV Nga lao vào một xe dân sự.
Bất chấp cường độ tấn công dữ dội, Không quân Ukraine tuyên bố đã bắn hạ hoặc gây nhiễu 27 trong tổng số 71 UAV Nga trong đêm 22 rạng sáng 23-7.
Cùng lúc, Nga cho biết phòng không nước này đã tiêu diệt 6 UAV tại TP Sevastopol (Crimea) và vùng Biển Đen, theo TASS.
Bộ Quốc phòng Nga cũng tuyên bố đã giành quyền kiểm soát một khu dân cư ở tỉnh Sumy, đồng thời gây thiệt hại nặng nề cho phía Ukraine với hơn 1.220 binh sĩ bị loại khỏi vòng chiến.
