Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ chính thức đề xuất tăng ngân sách quốc phòng tài khóa 2017 thêm 9% - tức 54 tỉ USD trong lần phát biểu đầu tiên tại kỳ họp Quốc hội diễn ra vào 9 giờ 15 tối 28-2 (giờ Mỹ, sáng 1-3 giờ Việt Nam).
Theo như lời ông Trump nói ngày 27-2 là khoản tăng này sẽ giúp “tái thiết quân đội Mỹ đang suy yếu trong thời điểm đặc biệt quan trọng này”.
Một quan chức Mỹ biết về đề xuất này cho biết ông Trump sẽ yêu cầu Bộ Quốc phòng Mỹ tăng lượng tàu chiến, tàu ngầm, máy bay chiến đấu, cũng như tăng hiện diện ở các tuyến đường biển quốc tế quan trọng và những điểm nóng có nguy cơ xung đột như eo biển Hormuz và biển Đông.
Trước đó ông Trump từng nói sẽ mở rộng quy mô lục quân lên 540.000 quân thay vì 480.000 quân hiện nay; tăng quy mô hải quân từ 23 tiểu đoàn hiện nay lên 36 tiểu đoàn – tương đương tăng thêm 10.000 lính thủy; tăng số lượng tàu chiến và tàu ngầm từ 276 hiện nay lên 350; và tăng số máy bay chiến đấu từ 1.100 chiếc hiện nay lên 1.200 chiếc.
South China Morning Post dẫn nhận định nhiều nhà quan sát và phân tích quân sự ở Trung Quốc cho rằng việc ông Trump có kế hoạch tăng quy mô và sức mạnh quân đội Mỹ hoàn toàn có thể hiểu được, là phản ứng đối với việc cựu Tổng thống Mỹ Obama đã cắt giảm chi tiêu quân đội. Động thái tăng chi tiêu quốc phòng của Mỹ được nhận định sẽ là một thách thức an ninh lớn với Trung Quốc khi khả năng lớn là Mỹ sẽ tăng hiện diện ở biển Đông
“Ông Trump xem Trung Quốc là một trong những đối thủ chính. Việc Mỹ nâng cấp, mở rộng quy mô hải quân và không quân không loại trừ khả năng là để tăng sức mạnh ở biển Đông, biển Hoa Đông, và thậm chí ở bán đảo Triều Tiên, chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến Trung Quốc” - theo nhà bình luận quân sự Trung Quốc Song Zhongping.
Ủy viên Quốc vụ viện Trung Quốc Dương Khiết Trì (trái) gặp Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson tại Mỹ ngày 28-2. Ảnh: AFP
Sự lo ngại này cũng thể hiện qua phản ứng của Bộ Ngoại giao Trung Quốc ngày 28-2 trước thông tin ông Trump sẽ đề xuất tăng chi tiêu quốc phòng. Trung Quốc yêu cầu Mỹ tôn trọng các nỗ lực giữ ổn định cho an ninh ở biển Đông của Trung Quốc và các nước Đông Nam Á: “Chúng tôi hy vọng các chính sách của Mỹ sẽ có lợi cho hòa bình và ổn định thế giới”.
Từ thông tin Mỹ sắp tăng chi tiêu quốc phòng, Thời báo Hoàn cầu đưa ý kiến một số nhà phân tích quân sự Trung Quốc kêu gọi nước này tăng chi tiêu quốc phòng lên mức 2 con số để đối phó với các thách thức ngày càng lớn trong và ngoài nước.
“Tình hình thế giới năm 2016 thay đổi rất lớn và Trung Quốc đang đối mặt nhiều rủi ro chiến lược” – theo Thời báo Hoàn cầu. Chi tiêu quốc phòng Trung Quốc tài khóa 2016 tăng 7,6%. Đây là lần đầu tiên chi tiêu quốc phòng Trung Quốc tăng dưới 10% kể từ năm 2010.
Trong khi đó, ông Tao Wenzhao - nhà nghiên cứu cấp cao tại Học viện Khoa học xã hội Trung Quốc cho rằng Trung Quốc không cần thiết phải chạy đua chi tiêu quốc phòng với Mỹ, giờ còn quá sớm để nói về một cuộc chạy đua vũ trang giữa Trung Quốc và Mỹ. Lý do là ưu tiên chính của quân đội Mỹ hiện nay vẫn nằm ở Trung Đông. Theo ông Tao Wenzhao, “việc tăng chi tiêu quốc phòng, phát triển sức mạnh quân sự và việc sử dụng sức mạnh đó thế nào là 2 chuyện khác nhau”.
