Trước đó, vào ngày 5-8-2015, Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị tuyên bố Trung Quốc đã ngừng nỗ lực cải tạo đất ở biển Đông.
Thế nhưng trong thư hồi đáp bức thư của thượng nghị sĩ John McCain (Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện) hồi tháng trước vừa được trang web USNI News của hải quân Mỹ tiết lộ ngày 8-3, Giám đốc Cơ quan Tình báo Quốc gia Mỹ James R. Clapper đánh giá Trung Quốc vẫn tiếp tục đẩy mạnh quân sự hóa trên biển Đông.
Thư hồi đáp khẳng định Trung Quốc đã thiết lập cơ sở hạ tầng quân sự ở biển Đông vượt quá khả năng phòng thủ, bao gồm triển khai máy bay chiến đấu hiện đại, tên lửa đất đối không, tên lửa hành trình phòng thủ bờ biển, đồng thời tăng cường sự hiện diện của tàu tác chiến gần bờ và tàu tuần tra cỡ lớn.
Bắc Kinh chỉ nói ngoa khi cho rằng chỉ trang bị mức hỏa lực quân sự đủ để phòng vệ trên các đảo và đá Trung Quốc chiếm đóng trái phép. Đồng thời hoạt động cải tạo đất vẫn tiếp tục diễn ra trên đá Subi và đá Vành Khăn sau tuyên bố ngày 5-8-2015 của ông Vương Nghị.
Giám đốc James R. Clapper cảnh báo Trung Quốc có thể cải tạo thêm 1.000 mẫu đất ở các bãi đá xa xôi hơn ở quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Còn với diện tích đã cải tạo, ông dự báo từ năm 2016 Trung Quốc có thể triển khai năng lực quân sự phục vụ tấn công, phòng thủ, hỗ trợ tăng cường sự hiện diện của hải quân và tuần duyên.
Đánh giá nêu trên của giám đốc cơ quan tình báo Mỹ đã làm lộ rõ chân tướng trong những tuyên bố “hiền lành” của Bắc Kinh rằng đã dừng cải tạo đất. Cuối tháng trước, Đô đốc Harry Harris, tư lệnh Bộ chỉ huy Thái Bình Dương, khẳng định Trung Quốc đang ra sức quân sự hóa biển Đông. Rồi Ngoại trưởng John Kerry tuyên bố Trung Quốc đã tạo“vòng leo thang căng thẳng còn Bộ trưởng Quốc phòng Ashton Carter cảnh báo Bắc Kinh về hậu quả sẽ lãnh nhận với những gì đã làm ở biển Đông”.
Ông Dean Cheng, chuyên gia về Trung Quốc tại tổ chức Quỹ Heritage (Mỹ), nhận định điều đáng quan tâm là Mỹ sẽ làm gì tiếp theo sau những gì Giám đốc James R. Clapper đề cập đến.
Ông nhận định Trung Quốc đã nhận được nhiều thông điệp trái ngược từ Washington. Trong lúc các quan chức cấp cao Mỹ như Harry Harris, John Kerry và Ashton Carter đưa ra lời cảnh cáo thì hải quân Mỹ lại mời Trung Quốc tham gia cuộc tập trận RIMPAC 2016. Washington cũng đã bác bỏ mối liên hệ giữa việc triển khai nhóm tác chiến tàu sân bay đến biển Đông với tình hình căng thẳng do nỗ lực quân sự hóa của Bắc Kinh.
