Từ ghế điện đến tiêm thuốc độc - Bài cuối: Không có chuyện tha chết

Romell Broom, 53 tuổi bị kết án tử hình vì tội hãm hiếp và giết cô bé Tryna Middleton, 14 tuổi vào năm 1984. Bị tòa án bác bỏ kháng cáo cuối cùng, ngày 15-9-2009 Broom được đưa đến phòng THA tại nhà tù Ohio.

Trục trặc kỹ thuật

Sau thủ tục đọc lệnh tử hình, hai y tá xuất hiện bảo Broom nằm xuống. Họ chích kim vào tay tử tội nhưng không thể nào tìm thấy ven thích hợp. Họ đâm kim vào cánh tay, bàn tay rồi mắt cá chân phải và bắp chân trái. Có lúc mũi kim đụng phải xương. Broom cố giúp họ rồi khóc òa. Nhưng các đường ven trong người tử tội dường như biến mất. Buổi tử hình thất bại.

Hai ngày sau, trong bản khai Broom mô tả: “Nhân viên y tá nam nói rằng tĩnh mạch đây rồi nhưng họ không thể lấy được. Tôi cố giúp bằng cách để yên cánh tay cho họ thao tác. Người đứng đầu tổ THA nói chúng ta sẽ nghỉ một chút và bảo tôi nằm yên…”. Broom kể ông đã hét lên khi các y tá đâm nhầm xương và bắp. Mấy lần ông chỉ biết khóc. Việc THA tạm dừng, các y tá bỏ ra ngoài, nhân viên nhà tù cho Broom uống cà phê và hút thuốc và đưa ông đến bệnh xá nhà tù.

2 giờ sau, các nhân viên thực thi đề nghị hoãn THA. Thống đốc bang Ohio Ted Strickland phê chuẩn lệnh hoãn THA tử Broom trong một tuần. Luật sư của Broom cho rằng ông ấy đã phải chịu đựng một “sự cố khủng khiếp và đau khổ” trong quá trình THA thất bại và rằng việc thao tác đi thao tác lại là trái với hiến pháp. Đồng thời một tòa án liên bang tiến hành xem xét lập luận biện hộ cho rằng nỗ lực THA lần thứ hai sẽ dẫn đến một “sự trừng phạt tàn bạo và bất thường”.

Một phòng THA bằng tiêm thuốc độc. Ảnh: INTERNET

Tháng 8-2010, Thẩm phán Gregory Frost của tòa án khu vực phán quyết việc THA tử hình Romell Broom lần thứ hai (sau khi tử hình lần đầu không thành) là “sự trừng phạt tàn bạo và bất thường”, bị hiến pháp Hoa Kỳ cấm. Bà Adele Shank, luật sư của Broom, hài lòng với quyết định này.

Tuy nhiên, chính quyền bang Ohio phản đối phán quyết trên.

Vụ kiện lại được Tòa án Tối cao bang Ohio xem xét. Khác với tòa án khu vực, lần này Tòa án Tối cao bang Ohio đã bác bỏ thỉnh nguyện của Broom. Tòa này lập luận: Luật pháp bang Ohio không có điều khoản nào cho phép công dân phản đối việc tử hình bằng tiêm thuốc.

Romell Broom lại đệ đơn lên Tòa án Tối cao liên bang nhưng đến nay cấp tòa này vẫn chưa xét xử. Có điều, trước đây tòa án này từng xử một vụ tương tự: Willie Francis kiện việc mình bị tử hình lần hai (bằng ghế điện) là vi hiến nhưng tòa đã bác đơn. Có khả năng Broom cũng sẽ được tòa phán quyết y như thế.

Liều đơn nhân đạo

Sau vụ Broom, Thống đốc Strickland đã cho hoãn thêm hai án tử hình nữa đồng thời xem xét lại cách thức THA đối với 32 tù nhân từ năm 1999 ở bang Ohio.

Theo các chuyên gia về án tử hình, quyết định trì hoãn nói trên có thể ảnh hưởng đến việc THA các tù nhân bị kết án tử ở những nơi khác. “Tất cả trường hợp đều được hoãn tính đến thời điểm này” - Julie Walburn, phát ngôn viên bộ phận sửa sai của bang Ohio, nói. 

Ông Walburn cho rằng quyết định của Thống đốc Strickland là cao nhất nhưng cần xem xét lại cách giải quyết các trường hợp như Broom. Các quan chức chính quyền cũng phân tích tính hiệu quả của việc kết hợp ba loại thuốc hiện hành và những cách thức THA khác đối với người bị tuyên án tử bằng hình thức tiêm thuốc. “Chúng tôi đang xúc tiến một phương pháp rất cẩn thận. Đây là một vấn đề phức tạp và chúng tôi chắc chắn sẽ không vội triển khai. Thống đốc Strickland sẵn sàng hoãn lịch THA tử hình nếu các quy định mới chưa được ban hành” - ông Walburn nói.

Chuẩn bị cáng tiêm thuốc tử hình. Ảnh: about.com

Cũng sau vụ Broom, bang Ohio bổ sung một phương pháp dự phòng cho phép nhân viên THA tiêm thuốc trực tiếp vào cơ nếu không tìm được tĩnh mạch. Việc bổ sung này là một phần của sự thay đổi phương pháp tổng thể, theo đó người ta chuyển từ việc tiêm ba loại thuốc sang tiêm một loại (chỉ sử dụng Sodium Thiopental 5 g, bỏ qua việc sử dụng Pavulon và Potassium ở hai bước sau).

Đây là phương pháp nhằm đảm bảo mang đến trạng thái mất cảm giác nhanh và không gây đau đớn cho tử tội. Tuy nhiên, để chắc ăn Ohio cũng cho phép biện pháp dự phòng (tức bước hai, bằng cách sử dụng Midazolam (10 mg) và Hydromorphone (40 mg) tiêm vào cơ) nếu việc truyền Sodium Thiopental ở bước một có sự cố.

Mark Dershwitz, một bác sĩ gây mê ở bang Massachusetts, cho rằng việc chuyển sang dùng mỗi loại thuốc gây tê tiêm tĩnh mạch liều cao là chắc chắn khả thi và đáng tin cậy. “Nhược điểm của phương pháp này là nó kéo dài thời gian đợi chết của tử tù, còn ưu điểm là không làm cho tử tù khó chịu hay đau đớn do hai thuốc sau gây ra” - ông Dershwitz nói. Thẩm phán Jeffrey S. Sutton (Tòa án Phúc thẩm Liên bang số 6) cũng cho rằng phương thức tử hình của bang Ohio được chứng minh là nhân đạo và hợp hiến.

Ngày 8-12-2009, Kenneth Biros trở thành người đầu tiên bị tử hình bằng phương thức tiêm thuốc liều đơn. Ông ta được tuyên bố là chết sau khi tiêm thuốc 10 phút. Ngày 10-12-2010, Washington trở thành bang thứ hai sử dụng phương pháp liều đơn. Hiện Ohio và Washington là hai bang duy nhất tử hình bằng tiêm thuốc liều đơn.

Không “tàn bạo và bất thường”

Năm 2006, từ một vụ kiện, Tòa án Tối cao Hoa Kỳ phán quyết tử tù ở Mỹ có thể phản đối cơ sở pháp lý của quy trình tử hình bằng thuốc của các bang thông qua vụ kiện về quyền công dân theo quy định của liên bang. Từ đó, nhiều tử tù cho rằng việc tử hình bằng tiêm thuốc hiện hành vi phạm cái gọi là “sự trừng phạt tàn bạo và bất thường” được nêu trong Tu chính án thứ tám của Hiến pháp Hoa Kỳ. Các tòa án cấp thấp hơn đồng ý với điều này.

Tử tội Romell Broom. Ảnh: huffingtonpost.com

Ngày 25-9-2007, Tòa án Tối cao Hoa Kỳ xử vụ kiện của Baze ở bang Kentucky. Trong vụ này, tòa xem xét quy trình tiêm thuốc tử hình của bang Kentucky có phù hợp với Tu chính án thứ tám Hiến pháp Hoa Kỳ và sẽ xác định tiêu chuẩn pháp lý phù hợp. Nỗ lực đó nhằm đưa đến sự đồng nhất trong việc thụ lý xét xử của các tòa án cấp thấp hơn. Đến ngày 16-4-2008, Tòa án Tối cao Hoa Kỳ bác bỏ đơn kiện của ông Baze, ủng hộ phương pháp tiêm thuốc tử hình của bang Kentucky.

Tòa phán quyết rằng việc tiêm thuốc đối với các tù nhân bị kết án tử với quy trình ba loại thuốc không tới “ngưỡng” “trừng phạt độc ác và bất thường” theo Tu chính án thứ tám của Hiến pháp. “Đơn giản vì một phương pháp thi hành có thể gây đau đớn, cả do trục trặc vô ý, không chứng minh được nó vi phạm điều cấm trừng phạt tàn bạo và bất thường” - Chánh án John G. Roberts Jr khẳng định.

Một số người ủng hộ án tử hình đặt câu hỏi tại sao lại dừng THA. Một người gửi thư cho tờ Zanesville Times Recorder nói: “Nếu các tử tù cho rằng tử hình bằng tiêm thuốc là hình phạt thảm khốc và bất thường thì cứ cho họ chọn cái chết theo đúng cái cách mà họ đã làm đối với nạn nhân”.

ĐẶNG NGỌC HÙNG