LTS: TAND TP Cần Thơ vừa tuyên án vụ PV Châu Lê Anh Hào kiện chánh Thanh tra Sở TT&TT TP Cần Thơ xung quanh quyết định xử phạt hành chính ông Hào. Để rộng đường dư luận, Pháp Luật TP.HCM đăng tải phân tích pháp lý của TS Cao Vũ Minh (Trường ĐH Luật TP.HCM) về việc chia sẻ lại link bài báo kèm lời dẫn lên Facebook cá nhân - hành vi dẫn đến việc ông Hào bị xử phạt.
Trong hai ngày 30 và 31-5, TAND TP Cần Thơ đã mở phiên tòa sơ thẩm xét xử vụ kiện hành chính giữa người khởi kiện là ông Châu Lê Anh Hào (PV báo Pháp Luật TP.HCM) và người bị kiện là Chánh Thanh tra Sở TT&TT TP Cần Thơ Nguyễn Việt Thanh.
Liên quan đến vụ kiện này, vấn đề cốt yếu cần được làm rõ là việc chia sẻ lại đường dẫn (link) của các bài báo lên Facebook, Zalo với những lời dẫn như thế nào thì bị coi là mỉa mai, châm biếm, giễu cợt, nêu vấn đề không rõ ràng, đầy đủ gây ra sự xuyên tạc, hiểu sai lệch…? Bởi hiện nay, rất nhiều người dùng mạng xã hội (MXH) đều ghi lời dẫn khi chia sẻ lại link bài báo, nếu cơ quan chức năng đánh giá tùy tiện, cảm tính thì rất có thể nhiều người sẽ bị xử phạt.
 |
Hội đồng xét xử tuyên án vụ phóng viên hâu Lê Anh Hào kiện Chánh Thanh tra Sở TT&TT TP Cần Thơ chiều 31-5. Ảnh: HẢI DƯƠNG |
Luật không cấm chia sẻ link bài báo lên Facebook
Trước hết, về việc dẫn lại link bài báo, điểm đ khoản 1 Điều 101 Nghị định 15/2020 quy định hành vi “cung cấp, chia sẻ các tác phẩm báo chí, văn học, nghệ thuật, xuất bản phẩm mà không được sự đồng ý của chủ thể quyền sở hữu trí tuệ hoặc chưa được phép lưu hành hoặc đã có quyết định cấm lưu hành hoặc tịch thu” có thể bị phạt 5-10 triệu đồng đối với cá nhân (10-20 triệu đồng đối với tổ chức).
Như vậy, việc chia sẻ một bài báo lên Facebook là hành vi không bị pháp luật cấm, trừ khi không được sự đồng ý của chủ thể quyền sở hữu trí tuệ. Do đó, nếu một tin, bài báo có nút chia sẻ thì ngụ ý rằng chủ thể quyền sở hữu trí tuệ đã đồng ý cho một chủ thể khác cung cấp nội dung tin, bài lên MXH.
Dưới góc độ pháp lý, việc chia sẻ, cung cấp, dẫn lại các link bài báo là hành vi được chấp nhận theo quy định pháp luật.
Câu hỏi đặt ra là việc dẫn lại link bài báo có bị xem là “cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân” hay không?
Giả mạo là làm giả để đánh lừa, cho có vẻ hợp pháp; xuyên tạc là trình bày sai sự thật với dụng ý xấu; còn vu khống là bịa đặt chuyện xấu, vu cho người nào đó để làm mất danh dự, uy tín. Có thể nhận thấy các khái niệm này đều nhấn mạnh yếu tố đưa ra một thông tin sai sự thật nhằm làm mất danh dự, nhân phẩm, uy tín của một chủ thể khác.
Do đó, nếu việc dẫn lại link bài báo được xuất bản một cách hợp pháp, có cơ sở rõ ràng thì không thể xem là đăng thông tin giả mạo, sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân.
Vấn đề này, bản án hành chính sơ thẩm của TAND TP Cần Thơ xử vụ Châu Lê Anh Hào kiện chánh Thanh tra Sở TT&TT TP Cần Thơ đã nhận định đúng. Đó là việc chia sẻ link bài báo của ông Hào không phải là hành vi cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, sai sự thật như quyết định xử phạt đã nêu.
Facebook không phải là trang thông tin điện tử
Theo khoản 21 Điều 3 Nghị định 72/2013, trang thông tin điện tử (TTĐT) là hệ thống thông tin dùng để thiết lập một hoặc nhiều trang thông tin được trình bày dưới dạng ký hiệu, số, chữ viết, hình ảnh, âm thanh và các dạng thông tin khác phục vụ cho việc cung cấp và sử dụng thông tin trên Internet.
Trong khi đó, MXH là hệ thống thông tin cung cấp cho cộng đồng người sử dụng mạng các dịch vụ lưu trữ, cung cấp, sử dụng, tìm kiếm, chia sẻ và trao đổi thông tin với nhau, bao gồm dịch vụ tạo trang TTĐT cá nhân, diễn đàn (forum), trò chuyện (chat) trực tuyến, chia sẻ âm thanh, hình ảnh và các hình thức dịch vụ tương tự khác (khoản 22 Điều 3 Nghị định 72/2013).
Như vậy, Facebook hay Zalo là MXH chứ không phải là trang TTĐT.
Việc Thanh tra Sở TT&TT TP Cần Thơ khi xử phạt người đăng Facebook thì cũng xem Facebook là MXH chứ không xem là trang TTĐT. Bởi nếu xem Facebook là trang TTĐT thì khi có vi phạm phải xử phạt theo Điều 99 Nghị định 15/2020 (quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử) chứ không phải xử phạt theo Điều 101 về MXH.
Thực tế, Thanh tra Sở TT&TT TP Cần Thơ đã viện dẫn Điều 101 Nghị định 15/2020 để xử phạt, tức là đã thừa nhận Facebook là MXH.
TS CAO VŨ MINH
Những lời dẫn khi chia sẻ link
Còn đối với việc chia sẻ link tin, bài báo chí nhưng kèm theo các câu như “rồi xong luôn rồi, pha bẻ lái khá gắt”… trên bài đăng Facebook có bị xem là xúc phạm danh dự, nhân phẩm hay không thì phải căn cứ vào sự việc thực tế.
Nếu không có sự việc xảy ra mà người viết Facebook tự dựng lên, đơm đặt, thêu dệt thì có thể xem là xúc phạm danh dự, nhân phẩm. Ngược lại, nếu trên thực tế có những sự việc xảy ra theo mô tả trên Facebook thì không thể xem là xúc phạm, bởi trong trường hợp này người đăng tải thông tin đã “nói đúng” chứ không phải “nói xấu”.
Ngoài ra, thông tin trên Facebook - một dạng thông tin trên MXH thì có thể sử dụng những ngôn ngữ bình dân. Các từ ngữ như “rì viu”, “xí đú”, “xu cà na”… tuy không trang trọng và không chuẩn mực nhưng sự không chuẩn mực này cũng không có cơ sở để suy diễn là xúc phạm một ai đó, một cơ quan, tổ chức nào đó. Đôi khi đó chỉ là một chút hài hước, đùa vui mà người chia sẻ muốn gửi đến đối tượng bạn đọc - chủ yếu là những người trong friend list của mình chứ khó có cơ sở để khẳng định những lời ấy là mỉa mai, châm biếm, giễu cợt cá nhân, tổ chức nào, kể cả cá nhân, tổ chức có nêu trong bài báo dẫn link.
Tóm lại, việc xử phạt vi phạm hành chính phải dựa vào yếu tố hành vi, lỗi để xử phạt. Người có thẩm quyền xử phạt phải chứng minh về vi phạm với những chứng cứ rõ ràng, cụ thể chứ không thể suy diễn.
Trong vụ việc PV Châu Lê Anh Hào kiện chánh Thanh tra Sở TT&TT TP Cần Thơ, nếu Thanh tra sở chứng minh được từ tháng 7-2020 đến tháng 7-2021, Facebook của ông Hào đăng tải 21 bài viết có nội dung cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân thì phải xử phạt mức tiền phạt tối đa của khung tiền phạt (tức 10 triệu đồng), vì có tình tiết tăng nặng là vi phạm nhiều lần. Việc phạt mức tiền phạt trung bình của khung tiền phạt (7,5 triệu đồng) là không chính xác.
Ngược lại, nếu chỉ suy diễn mà không có cơ sở, chứng cứ rõ ràng thì việc xử phạt dù ở mức tiền tối thiểu cũng không có cơ sở.
Tòa bác đơn khởi kiện của ông Châu Lê Anh Hào
Chiều 31-5, TAND TP Cần Thơ đã tuyên bác đơn khởi kiện của ông Châu Lê Anh Hào trong vụ ông Hào kiện chánh Thanh tra Sở TT&TT TP Cần Thơ.
Theo đó, HĐXX nhận định thẩm quyền ban hành, trình tự thủ tục xử phạt là đúng. Theo đó, 21 trang thông tin được trích xuất từ Facebook của ông Hào chủ yếu dùng câu từ mỉa mai, châm biếm, giễu cợt, nêu vấn đề không rõ ràng, đầy đủ gây ra sự xuyên tạc, hiểu sai lệch…
Việc đưa thông tin như vậy là xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín, danh dự của tổ chức, cá nhân và thuộc trường hợp bị xử phạt theo quy định tại Nghị định 15/2020.
Tuy nhiên, HĐXX cũng nhận định những bản tin ông Hào chia sẻ lên Facebook cá nhân chủ yếu trích dẫn từ các bài báo kèm theo bình luận của cá nhân ông nên không phải là hành vi cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, sai sự thật như quyết định xử phạt đã nêu. Vấn đề này, chánh Thanh tra Sở TT&TT TP Cần Thơ cần rút kinh nghiệm.
Sau khi nghe tòa tuyên án, ông Hào cho biết sẽ kháng cáo lên TAND Cấp cao tại TP.HCM. THÙY DUNG
 |
Ông Châu Lê Anh Hào (trái) và người bị kiện - ông Nguyễn Việt Thanh, Chánh Thanh tra Sở TT&TT TP Cần Thơ, tại tòa. Ảnh: HẢI DƯƠNG |
