Trong vụ Vạn Thịnh Phát giai đoạn 2, bà Trương Mỹ Lan bị cáo buộc là người chủ mưu, ra chủ trương phát hành trái phiếu doanh nghiệp để có nguồn tiền sử dụng.
Theo cáo buộc, Tập đoàn Vạn Thịnh Phát được Trương Mỹ Lan thành lập, nắm giữ 60% cổ phần và làm chủ tịch HĐQT từ năm 1992 đến nay. Ngoài ra, Trương Mỹ Lan thông qua người thân, pháp nhân và cá nhân khác đứng tên giùm để nắm giữ phần lớn cổ phần tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB), Công ty Chứng khoán Tân Việt (TVSI); qua đó thao túng, chỉ đạo, điều hành, chi phối mọi hoạt động của các pháp nhân này.
Tìm nguồn tiền từ phát hành trái phiếu
Năm 2018, SCB trong tình trạng bị thanh tra, kiểm tra, nợ xấu kéo dài; hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát gặp khó khăn trong việc xin cấp tín dụng từ SCB.
Trương Mỹ Lan đã chỉ đạo các bị can ở SCB, Tập đoàn Vạn Thịnh Phát và TVSI thông qua chủ trương phát hành trái phiếu doanh nghiệp để trả nợ ngân hàng, đầu tư dự án và sử dụng vào các mục đích cá nhân khác.
Thực hiện chủ trương của Trương Mỹ Lan, từ năm 2018 đến năm 2020, các nhân sự chủ chốt tại SCB, Vạn Thịnh Phát, TVSI đã họp bàn, chọn và sử dụng 4 công ty gồm An Đông, Quang Thuận, Sunny World, Setra để phát hành 25 mã trái phiếu không, không có tài sản bảo đảm.
Tổng khối lượng phát hành là hơn 308 triệu trái phiếu, có giá trị hơn 30.000 tỉ đồng. Sau khi phát hành trái phiếu, nhóm nhân sự này dùng 8 công ty để mua toàn bộ khối lượng trái phiếu phát hành nhằm đảm bảo điều kiện phát hành trái phiếu riêng lẻ cho dưới 100 nhà đầu tư theo quy định tại Nghị định 90/2011 và Nghị định 163/2018.
Do việc mua bán chỉ là hình thức nên các bị can đã thực hiện thủ đoạn tạo dòng tiền khống để thanh toán cho việc mua trái phiếu. Tiếp đó, trái phiếu được bán rộng rãi cho hàng chục ngàn người dân để huy động tiền.
5 bước chạy dòng tiền khống
Việc hợp thức 8 công ty này do đối tượng Nguyễn Ngọc Dương (đã chết, tổng giám đốc Công ty SPG) và các bị can Nguyễn Phương Anh (phó tổng giám đốc Công ty SPG), Bùi Đức Khoa (phó tổng giám đốc Công ty Natural Land), Đặng Phương Hoài Tâm, Phan Chí Luân (Văn phòng HĐQT Tập đoàn Vạn Thịnh Phát) thực hiện.
Các bị can này sử dụng các công ty ma và các cá nhân được thuê để đứng tên làm giám đốc, tổng giám đốc, đứng tên cổ phần, khoản vay và ký khống các chứng từ, tài liệu. Từ đó, tạo ra dòng tiền khống hơn 30.000 tỉ đồng, chỉ đi lệnh dòng tiền để cân đối sổ quỹ tiền mặt hàng ngày tại SCB.
Cách thức chạy dòng tiền gồm 5 bước.
Thứ nhất, các cá nhân ký nộp tiền mặt vào tài khoản của 8 doanh nghiệp nói trên dưới danh nghĩa cho vay, góp vốn.
Thứ hai, 8 công ty này chuyển tiền đến 4 công ty An Đông, Quang Thuận, Setra, Sunny World để mua 308 triệu trái phiếu.
Thứ ba, 4 công ty phát hành trái phiếu chuyển tiền đến công ty đối tác để thực hiện dự án.
Thứ 4, công ty đối tác có thể tiếp tục chuyển tiền cho đối tác trung gian, đích đến cuối cùng là các cá nhân góp vốn, cho vay ở bước 1.
Thứ 5, cuối cùng các cá nhân này ký chứng từ rút tiền, qua đó hoàn tất dòng tiền khống.
Sau khi 8 công ty mua sơ cấp, TVSI đứng ra bán trái phiếu cho người dân.
Quá trình thực hiện bán trái phiếu, bị can Võ Tấn Hoàng Văn (tổng giám đốc SCB) phối hợp với bị can Nguyễn Tiến Thành (đã chết, cựu chủ tịch kiêm tổng giám đốc TVSI) phối hợp xây dựng chương trình đào tạo.
Sau đó, SCB tổ chức đào tạo cho nhân viên trong toàn hệ thống, tổng cộng gần 2.500 nhân viên ở 2239 chi nhánh, phòng giao dịch tư vấn, giới thiệu cho nhà đầu tư thứ cấp (người dân) mua trái phiếu.
Theo chỉ đạo của Trương Mỹ Lan, sau khi thu được tiền từ việc bán trái phiếu, các đối tượng đã thực hiện các giao dịch chuyển tiền cho các cá nhân được thuê để rút tiền nhằm che giấu, cắt đứt dòng tiền.
Số tiền bán trái phiếu được sử dụng để trả nợ vay ngân hàng, trả gốc và lãi trái phiếu, chi dự án, chuyển tiền ra nước ngoài và các mục đích cá nhân khác của Trương Mỹ Lan. Do sử dụng tiền không đúng mục đích nên mất khả năng chi trả cho người mua trái phiếu.
35.000 bị hại sở hữu 25 mã trái phiếu
VKSND Tối cao xác định hơn 35.000 cá nhân sở hữu 25 mã trái phiếu của 4 công ty An Đông, Quang Thuận, Sunny World, Setra tại thời điểm khởi tố vụ án ngày 7-10-2022 là bị hại trong vụ án này.
