Theo Kết luận điều tra của Cơ quan CSĐT Bộ Công an, bà Trương Mỹ Lan, Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát có hành vi tham ô tài sản, chiếm đoạt của Ngân hàng SCB hơn 304 nghìn tỉ đồng, gây thiệt hại gần 130 nghìn tỉ đồng và vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng gây thiệt hại hơn 64 nghìn tỉ đồng.
Thâu tóm ngân hàng phục vụ mục đích riêng
Hành vi phạm tội của bà Lan được thực hiện qua hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát, với Công ty cổ phần Tập đoàn Vạn Thịnh Phát đóng vai trò hạt nhân, kiểm soát toàn bộ hoạt động các công ty khác nhưng không tham gia trực tiếp kinh doanh.
Hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát có hơn 1.000 doanh nghiệp chia làm 4 nhóm chính có quan hệ chặt chẽ với nhau gồm nhóm định chế tài chính, nhóm công ty có hoạt động kinh doanh tại Việt Nam, nhóm các công ty “ma’’ tại Việt Nam và cuối cùng là mạng lưới Công ty tại nước ngoài.
Bà Trương Mỹ Lan xây dựng mạng lưới nhiều công ty vỏ bọc, tại các vùng lãnh thổ, quốc gia “thiên đường thuế’’ phục vụ hoạt động kinh doanh, đầu tư. Bà Lan còn sử dụng danh nghĩa nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào Việt Nam và có nhiệm vụ quản lý nguồn vốn, tài sản của gia đình bà Lan ở nước ngoài.
Trong nhóm định chế tài chính, Ngân hàng SCB có vai trò đặc biệt quan trọng, được bà Lan sử dụng như một công cụ tài chính để cấp vốn cho các công ty thuộc hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát. Mọi hoạt động của ngân hàng này đều cơ bản phục vụ hoạt động của bà Lan.
Về phương thức thủ đoạn, đầu tiên bà Lan thâu tóm, 3 ngân hàng gồm Ngân hàng Sài Gòn (cũ), Ngân hàng Tín Nghĩa, Ngân hàng Đệ Nhất. Sau đó, năm 2012, ba ngân hàng này được hợp nhất thành Ngân hàng Sài Gòn (SCB).
Bà Lan đứng tên một phần và nhờ nhiều người khác đứng tên sở hữu cổ phần Ngân hàng SCB, với tỉ lệ chi phối hơn 91%. Những người đứng tên hộ là người bà Lan tin tưởng, thân tín.
Nắm giữ tỉ lệ chi phối, bà Lan đưa nhiều người thân tín, được tin tưởng vào các vị trí chủ chốt của ngân hàng như HĐQT, ban Tổng giám đốc, giám đốc chi nhánh lớn, Ban Kiểm soát… và trả lương cao từ 200-500 triệu đồng/tháng.
Bà Lan dùng quyền hạn của mình để chỉ đạo các cá nhân ở Ngân hàng SCB và Tập đoàn Vạn Thịnh Phát triển khai hoạt động rút tiền ngân hàng dưới hình thức giải ngân cho các hồ sơ vay khống. Thậm chí nhiều khoản vay được rút tiền ra trước, hoàn thiện hồ sơ sau.
CQĐT xác định hầu hết các hồ sơ đều được giải ngân trước, hợp thức sau. Theo quy trình, ngân hàng chỉ giải ngân khi đã hoàn thiện các thủ tục thế chấp. Nhưng có tới 684 khoản vay của bà Lan và nhóm Vạn Thịnh Phát với tổng số nợ hơn 382.000 tỉ đồng chưa có thủ tục thế chấp khi giải ngân.
Hàng nghìn pháp nhân ma, hồ sơ khống
Kết luận điều tra xác định đến ngày 17-10-2022, có 1.284 khoản vay của 875 khách hàng là các khoản vay của nhóm Trương Mỹ Lan, Vạn Thịnh Phát với dư nợ gốc là hơn 483.000 tỉ đồng thuộc nợ nhóm 5 không có khả năng thu hồi.
Để rút được hàng trăm nghìn tỉ đồng, bà Lan chỉ đạo nhóm đối tượng tại Ngân hàng SCB, Vạn Thịnh Phát lập hồ sơ khống để rút tiền của ngân hàng.
Cụ thể, thứ nhất, thành lập hàng nghìn pháp nhân “ma”, nhờ hoặc thuê hàng nghìn cá nhân đứng tên khách hàng vay vốn. Thứ hai, lập các phương án vay vốn khống.
Thứ ba, các tài sản đưa vào đảm bảo cho khoản vay không đủ pháp lý, không đủ điều kiện để thế chấp hoặc được nâng khống giá trị, không đăng ký giao dịch đảm bảo. Ngoài ra, còn thông đồng với các đơn vị định giá để hợp thức giá trị tài sản.
Thứ tư, lập ra các thủ tục thẩm định, phê duyệt các khoản vay như một hồ sơ vay vốn thông thường để hợp thức
Thứ năm, sau khi tiền được chuyển vào tài khoản chỉ định, sử dụng hàng nghìn pháp nhân “ma”, nhờ hoặc thuê hàng nghìn cá nhân mở tài khoản để chuyển tiền lòng vòng, chuyển khoản ra khỏi Ngân hàng SCB rồi rút tiền mặt, cắt đứt dòng tiền để Trương Mỹ Lan chiếm đoạt, chỉ đạo sử dụng.
Ngoài việc lập hồ sơ các khoản vay khống để hợp thức rút tiền nêu trên, bà Trương Mỹ Lan còn chỉ đạo Ngân hàng SCB thành lập mới đơn vị kinh doanh tại Hội sở để chỉ giải ngân cho nhóm Trương Mỹ Lan - Tập đoàn VTP
Đồng thời, hoán đổi, rút tài sản bảo đảm có giá trị thay thế bằng các tài sản không đủ pháp lý, hoặc không có giá trị, giá trị thấp rút ruột Ngân hàng SCB.
Cuối cùng, bà Lan chỉ đạo bán nợ xấu cho VAMC, bán nợ trả chậm, cấn trừ nợ để che giấu nợ xấu, giảm dư nợ tín dụng với mục đích để tiếp tục được huy động vốn, giải ngân.
