TAND TP Hà Nội vừa xét xử sơ thẩm vụ án hành chính giữa người khởi kiện là ông Phạm Văn H (ở TP.HCM) và người bị kiện là Chủ tịch UBND quận Nam Từ Liêm (Hà Nội).
Quyết định hành chính bị kiện là Quyết định xử phạt ông H về hành vi “đang có vợ hoặc đang có chồng mà chung sống như vợ chồng với người khác”, mức xử phạt là 4 triệu đồng.
Đã có vợ nhưng có con với người khác
Theo nội dung vụ việc, ông H đã có vợ nhưng vào năm 2015, ông H có phát sinh quan hệ với chị Phạm Thị Thu H (ở Hải Dương) một lần duy nhất. Sau đó chị H có thai, sinh con. Chị H hứa tạo điều kiện cho ông H thăm con.
Tối ngày 12-2-2022, ông H tới căn hộ chị H đang sinh sống thì bất ngờ vợ ông cùng lực lượng công an xông vào, lập biên bản vi phạm. Việc này thực hiện theo đơn tố giác của vợ ông.
Công an xác định ông H chung sống như vợ chồng với người khác nhưng chưa đủ yếu tố cấu thành tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng nên không khởi tố vụ án hình sự mà chuyển hồ sơ sang UBND, đề nghị xử phạt hành chính.
Ngày 18-10-2022, Chủ tịch UBND quận Nam Từ Liêm ra quyết định 2686, xử phạt ông Phú 4 triệu đồng về hành vi "đang có vợ hoặc đang có chồng mà chung sống như vợ chồng với người khác" theo khoản 1, Điều 59, Nghị định 82/2020.
Cho rằng mình chỉ thăm con, không chung sống như vợ chồng với chị H nên ông H không nộp phạt và khiếu nại. Sau đó, UBND quận Nam Từ Liêm ra văn bản số 2414 về giải quyết khiếu nại, giữ nguyên quyết định 2686.
Ông H vẫn không đồng ý nên khởi kiện, đề nghị TAND TP Hà Nội tuyên hủy các quyết định số 2686 và 2414, đồng thời buộc Chủ tịch quận Nam Từ Liêm phải xin lỗi ông công khai trên 3 số báo.
Trình bày tại tòa, ông H khẳng định chỉ là bạn bè với chị H và mỗi khi ông tới nhà, chị đều "ý tứ đi vào phòng riêng" để ông và con trai cùng chơi. Ông H cho rằng quyết định của UBND quận Nam Từ Liêm sai về thời hiệu, sai thẩm quyền lập biên bản, sai trình tự thủ tục…
Theo ông H, thời hiệu xử lý vi phạm hành chính là 1 năm từ khi chấm dứt vi phạm nhưng ông chỉ quan hệ với chị H từ cách đây 9 năm.
Theo Nghị định 82/2020, thẩm quyền lập biên bản vi phạm trong lĩnh vực hôn nhân, ly hôn, vi phạm chế độ một vợ một chồng thuộc về "công chức hộ tịch cấp xã hoặc công chức Phòng tư pháp cấp huyện". Ở đây, phía lập biên bản lại là lực lượng công an.
Ông H không biết công an có lập biên bản hay không nhưng ông không được ký và nhận một bản như quy định tại Điều 58 Luật Xử lý vi phạm hành chính. Điều 63 của luật này còn nêu, việc xử lý vi phạm hành chính phải căn cứ "hồ sơ do cơ quan tố tụng hình sự chuyển đến", gồm quyết định không khởi tố, hồ sơ, tang vật… nhưng ở đây, UBND Nam Từ Liêm phạt ông H chỉ căn cứ công văn của công an quận nên sai trình tự, thủ tục...
Bác yêu cầu khởi kiện
Tại tòa, đại diện người bị kiện là ông Trần Thanh Long, Phó chủ tịch UBND quận Nam Từ Liêm cùng người liên quan là Công an quận Nam Từ Liêm đều vắng mặt.
Chủ tọa công bố đơn của ông Long thể hiện, UBND quận căn cứ hồ sơ, tài liệu được thu thập, kết luận ông H có vợ nhưng chung sống với chị H nên ra quyết định xử phạt là đúng quy định. Quận giữ nguyên quyết định 2886 và 2414 về xử phạt và giải quyết khiếu nại với ông Phú.
Còn theo đơn trình bày của Công an quận Nam Từ Liêm, căn cứ chứng minh ông H sống chung như vợ chồng với chị H là việc 2 người có con chung; cùng đăng ký nhân khẩu tại một căn hộ; cả 2 công khai quan hệ lên facebook cá nhân. Ông H còn nhiều lần chuyển tiền cho chị H hoặc thanh toán tiền thuê căn hộ cho chị. Ban quản lý tòa nhà và hàng xóm cũng xác nhận ông H thường đến căn hộ nơi chị H sinh sống…
Sau khi nghị án, HĐXX quyết định bác đơn khởi kiện của ông H.
HĐXX viện dẫn Thông tư liên tịch 01/2001/TTLT-BTP-BCA-TANDTC-VKSNDTC thể hiện: "Chung sống như vợ chồng là việc người đang có vợ, có chồng chung sống với người khác hoặc người chưa có vợ, chưa có chồng mà lại chung sống với người mà mình biết rõ là đang có chồng, có vợ một cách công khai hoặc không công khai nhưng cùng sinh hoạt chung như một gia đình. Việc chung sống như vợ chồng thường được chứng minh bằng việc có con chung, được hàng xóm và xã hội xung quanh coi như vợ chồng...".
Ở đây, ông H chị H có con chung, cùng đăng ký ở một căn hộ, được hàng xóm coi là vợ chồng… nên đã vi phạm chế độ một vợ một chồng. Do vậy, UBND quận Nam Từ Liêm xử phạt là đúng. HĐXX cũng căn cứ các chứng cứ khác, tuyên bác yêu cầu khởi kiện của ông H, buộc ông này chịu 300 ngàn đồng án phí sơ thẩm.
Liên quan vụ việc, tháng 9-2023, TAND quận 1 (TP.HCM) đã xét xử vụ án ly hôn giữa nguyên đơn là ông H và vợ. Dù người vợ nói "còn tình cảm, không đồng ý ly hôn" nhưng tòa chấp nhận yêu cầu của ông H, cho hai người ly hôn.
