Nhiều tuần qua, tàu chiến Mỹ ở Biển Đỏ đối mặt hàng loạt đợt tấn công từ nhóm vũ trang Houthis (Yemen, được Iran hậu thuẫn). Hôm 16-12, tàu chiến Mỹ đã bắn hạ 14 máy bay không người lái (UAV) của Houthis.
Houthis cho biết nhóm đang có kế hoạch tấn công các tàu thương mại hướng về Israel. Ngày 18-12, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin công bố một chiến dịch mới do Mỹ lãnh đạo, tập trung vào việc bảo vệ các tàu buôn hoạt động ở Biển Đỏ và Vịnh Aden.
Theo đài CNN, các diễn biến này có thể khiến số vụ đối đầu giữa Mỹ với Houthis tăng lên trong thời gian tới.
Hải quân Mỹ chưa cho biết tàu của họ đang sử dụng hệ thống vũ khí nào để chống lại các mối đe dọa từ Houthis. Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia quân sự thì một tàu khu trục Mỹ có sẵn một loạt hệ thống vũ khí, đủ để hạ các UAV.
Hệ thống vũ khí này bao gồm tên lửa đất đối không, pháo và vũ khí hoạt động tầm gần. Các tàu chiến Mỹ có khả năng tác chiến điện tử và có thể cắt đứt liên kết giữa UAV với bộ điều khiển của chúng.
Tuy nhiên theo chuyên gia, dù các thuyền trưởng tàu chiến Mỹ sử dụng loại vũ khí nào thì cũng cần tính toán về các vấn đề về chi phí, tính hiệu quả của loại vũ khí đó.
“Các UAV bay chậm và có thể dùng tên lửa rẻ tiền hoặc thậm chí là súng của tàu để đánh chặn. Trong khi đó, tên lửa bay nhanh hơn nên cần dùng hệ thống tên lửa đánh chặn phức tạp hơn” – theo ông John Bradford, thành viên tổ chức nghiên cứu Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Quốc tế (Mỹ).
Tàu khu trục Mỹ từng hạ 14 UAV của Houthis có tên lửa gì?
Các tàu chiến Mỹ chống lại các cuộc tấn công của Houthis ở Biển Đỏ là tàu khu trục lớp Arleigh Burke có mang tên lửa dẫn đường. Tàu khu trục USS Carney là một trong số này. Đây cũng là tàu đã bắn hạ 14 UAV của Houthis hôm 16-12.
Các tên lửa có trong kho vũ khí của tàu khu trục USS Carney bao gồm Standard Missile-6 (SM-6), Standard Missile-2 (SM-2) và Evolved Sea Sparrow Missile (ESSM).
Theo Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (Mỹ), tên lửa SM-6 có tầm bắn 370 km. Đây là một loại vũ khí tiên tiến, có thể đánh chặn tên lửa đạn đạo ở tầng cao, các tên lửa có quỹ đạo thấp hơn khác và nhắm vào các tàu khác. Mỗi chiếc có giá hơn 4 triệu USD.
Tên lửa SM-2 kém tiên tiến hơn tên lửa SM-6. SM-2 có tầm bắn từ 185 km đến 370 km, tùy thuộc vào phiên bản. Tên lửa này có giá khoảng 2,5 triệu USD/chiếc. Trong khi đó, ESSM được thiết kế để đánh chặn tên lửa hành trình chống hạm và các mục tiêu tốc độ thấp hơn như UAV, trực thăng. Mỗi chiếc có giá hơn 1 triệu USD.
Các chuyên gia cho rằng cho đến nay, Mỹ đang sử dụng tên lửa SM-2 và/hoặc ESSM để chống lại các UAV của Houthis.
Chiến lược tối ưu
Các chuyên gia cho rằng việc Mỹ dùng các tên lửa tiên tiến để đánh chặn những UAV có giá dưới 100.000 USD và duy trì trong thời gian dài có thể làm tiêu tốn nhiều tiền của.
“Những hệ thống đánh chặn trên không này có chi phí trung bình khoảng 2 triệu USD. Do đó, dùng chúng đánh chặn UAV không hiệu quả về mặt chi phí” – theo ông Alessio Patalano, giáo sư chiến lược chiến tranh tại ĐH Nhà vua London (Anh).
Các chuyên gia chỉ ra rằng lực lượng Houthis được tài trợ và huấn luyện nên có đủ nguồn lực cho một cuộc chiến kéo dài.
Ông Carl Schuster – cựu thuyền trưởng Hải quân Mỹ – cho biết hệ thống vũ khí tầm gần Phalanx của tàu khu trục Mỹ (súng Gatling) có thể bắn tới 4.500 viên đạn mỗi phút. Hệ thống này có thể xử lý các mối đe dọa từ UAV hoặc tên lửa trong phạm vi hơn 1,5 km quanh tàu chiến.
Đây được xem là hệ thống phòng thủ có chi phí tương đối thấp. Tuy nhiên, nếu UAV không ở trong phạm vi gần, việc sử dụng biện pháp này là không hiệu quả.
“Một tên lửa hoặc một UAV không thể đánh chìm tàu chiến Mỹ, nhưng nó có thể giết người và gây thiệt hại, khiến tàu phải rút lui để sửa chữa” – ông Bradford nói.
Ngoài ra, hệ thống Phalanx cũng không thể bảo vệ các tàu thương mại – vốn di chuyển cách xa tàu chiến Mỹ hàng km.
Trả lời CNN, ông Salvatore Mercogliano – giáo sư tại ĐH Campbell (Mỹ) – cho biết nếu Houthis tấn công liên tiếp thì các tàu chiến Mỹ có thể không đủ đạn được để đánh chặn và khó có thể bảo vệ các tàu thương mại.
Các chuyên gia cho biết, đến giờ, Houthis vẫn chưa thực hiện một cuộc tấn công bằng UAV thực sự.
“Một nhóm UAV tấn công cùng lúc có thể ảnh hưởng đến khả năng tấn công của tàu chiến. Quan trọng hơn, nếu tàu chiến tấn công trong trường hợp này, nó có thể gây hại cho các tàu thương mại gần đó” – ông Mercogliano cho hay.
Ông Mercogliano cũng cho biết các tàu chiến Mỹ còn phải đối mặt với câu hỏi làm thế nào để bổ sung đạn dược.
“Địa điểm duy nhất để nạp lại vũ khí là ở Djibouti (một căn cứ của Mỹ ở vùng Sừng châu Phi) và địa điểm đó gần với khu vực Biển Đỏ” - theo ông Mercogliano.
Vì sao Mỹ quyết tâm bảo vệ các tàu thương mại qua Biển Đỏ?
Houthis đã tuyên bố rằng bất kỳ con tàu nào hướng tới Israel đều là “mục tiêu hợp pháp”. Nhóm vũ trang này đã thực hiện nhiều cuộc tấn công bằng tên lửa vào các tàu vận tải thương mại, thậm chí còn cho lính biệt kích ngồi trực thăng ra đổ bộ lên tàu để cướp bóc.
Một số công ty vận tải lớn đã tạm dừng vận chuyển hàng hóa qua Biển Đỏ. Giới quan sát lo ngại điều này có thể làm xáo trộn chuỗi cung ứng và tăng chi phí vận chuyển hàng hóa.
Trong những ngày gần đây, các công ty vận tải lớn như MSC, Maersk, CMA CGM và Hapag-Lloyd cho biết sẽ tránh kênh đào Suez (nối Biển Đỏ) vì lo ngại về vấn đề an toàn. Tập đoàn dầu mỏ BP cũng ra tuyên bố tương tự, khiến giá dầu và khí đốt tăng trong phiên giao dịch hôm 18-12.
“Khi nói đến vận chuyển hàng hải, kênh đào Suez nối Biển Đỏ là một trong những tuyến đường huyết mạch quan trọng nhất trên thế giới” - cựu giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) David Petraeus nói về tầm quan trọng của tuyến hàng hải này, rằng nếu tàu không đi qua con đường này, thời gian và chi phí vận chuyển hàng hóa sẽ tăng đáng kể.
“Điều này thực sự sẽ có tác động thực sự đến nền kinh tế toàn cầu” – ông Petraeus lo ngại.
