Dự án TOD Hàng Xanh hơn 8,5 tỉ USD sẽ giảm cảnh kẹt xe, ngập nước?

Mới đây, Hội đồng tư vấn triển khai Nghị quyết 98/2023 của Quốc hội, lãnh đạo TP.HCM đã giao Công ty CP Đầu tư hạ tầng kỹ thuật TP.HCM (CII) nghiên cứu và đề xuất ý tưởng phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD) tại khu vực Hàng Xanh quận Bình Thạnh (gọi tắt là dự án TOD Hàng Xanh).

Ước tính dự án TOD Hàng Xanh có tổng vốn đầu tư hơn 8,5 tỉ USD.

Mất hàng giờ di chuyển qua đoạn đường ngắn

Chị Nguyễn Minh Truyền (TP Thủ Đức) cho biết công ty của chị có trụ sở trên đường Nguyễn Thị Minh Khai, quận 3. Mỗi ngày, để đến được công ty, chị Truyền phải mất hàng giờ, vất vả vượt qua nhiều đoạn đường nhỏ hẹp, ken đặc phương tiện xung quanh khu vực Hàng Xanh. Vì vậy, mỗi ngày đi làm với chị là một nỗi ám ảnh bởi từ Quốc lộ 13, qua cầu Bình Triệu là bắt đầu thấm cảnh ùn ứ, kẹt xe.

"Tình trạng người và phương tiện vất vả nhích từng chút một qua các ngã tư diễn ra mỗi ngày. Đường nhỏ hẹp, phương tiện đông đúc nên ngày nào đi làm tôi cũng rất áp lực. Hôm nào rời nhà chậm 10 phút là sẽ chôn chân trên đường Đinh Bộ Lĩnh luôn. Dù vậy, tôi vẫn phải chọn tuyến đường này để đi làm vì đây là tuyến đường huyết mạch, gần nhất để về quận 3" - chị Truyền nói.

Ở chiều về, chị Truyền cho biết tuyến đường Xô Viết Nghệ Tĩnh mới thực sự là nỗi ám ảnh. Dù nắng hay mưa, cao điểm hay thấp điểm, tuyến đường này đều ùn ứ nghiêm trọng. Không chỉ hướng giao thông từ ngã tư Hàng Xanh về Bến xe Miền Đông ùn tắc nghiêm trọng mà phía từ đường Ung Văn Khiêm đến ngã 5 Đài Liệt Sĩ cũng trong tình trạng tương tự. "Tôi thực sự mệt mỏi khi phải di chuyển trên tuyến đường Xô Viết Nghệ Tĩnh mỗi ngày"- chị Truyền nói.

Tương tự, anh Nguyễn Văn Hậu (TP Thủ Đức) cũng cho biết các tuyến đường xung quanh khu vực Hàng Xanh như Xô Viết Nghệ Tĩnh, Nguyễn Xí, Ung Văn Khiêm, Nguyễn Gia Trí như một ma trận kẹt xe. Ngày nắng ráo đã ùn ứ, ngày mưa thì kẹt không có lối thoát.

"Công việc vốn đã áp lực, đi làm về còn gặp cảnh kẹt xe rất mệt mỏi. Từ quận 3 về Hiệp Bình Chánh chưa tới 10 km nhưng ngày nào tôi cũng phải mất hàng giờ đồng hồ trên đường. Người thì tìm cách thoát vào các ngõ hẻm, người thì chạy ngược chiều, leo lên vỉa hè khiến các tuyến đường càng ùn ứ nghiêm trọng hơn. Chỉ mong sao các tuyến đường ở khu vực Hàng Xanh, phía Đông TP sớm được mở rộng để người dân thoát cảnh kẹt xe mỗi ngày" - anh Hậu mong mỏi.

Mong hết cảnh ngập nước, triều cường

Không chỉ muốn các tuyến đường qua khu vực quận Bình Thạnh thông thoáng, hết cảnh kẹt xe, người dân quận Bình Thạnh còn mong sớm có phương án mở rộng đường sá, xoá bỏ tình trạng kẹt xe, triều cường, ngập nước tồn tại nhiều năm nay.

Một người dân buôn bán trên đường Xô Viết Nghệ Tĩnh, quận Bình Thạnh cho biết đây là tuyến đường một chiều nên buôn bán cũng khó khăn. Vào những thời điểm không kẹt xe, việc bán hàng còn tương đối thuận lợi, nếu kẹt xe là coi như "đứng hình" luôn.

"Vỉa hè nhỏ hẹp cũng bị chiếm làm đường đi, bán hàng ăn cũng đành chịu thua vì kẹt xe. Tôi nghe dự án TOD Hàng Xanh có thể xóa tình trạng kẹt xe nên cũng kỳ vọng dự án này sẽ làm thay đổi diện mạo khu vực này"- vị này chia sẻ.

Hiện nay, tình cảnh ngập nước, triều cường cũng diễn biến phức tạp tại khu vực Bình Thạnh. Người dân ở khu vực này luôn phải chuẩn bị sẵn ván, các vật dụng để ngăn nước ập vào nhà mỗi khi triều cường lên.

Ông Nguyễn Minh Hoà (phường 25, quận Bình Thạnh) cho biết người dân khu vực này đã phải nâng nền nhà hoặc dùng ván chặn cửa để ngăn triều cường. Dù vậy, nhiều khi xe máy chạy ngang qua cũng tạo sóng lớn khiến nước tràn vào nhà. Người dân buộc phải tìm cách "sống chung với lũ" mỗi khi có mưa lớn, triều cường.

Mời đơn vị tư vấn hàng đầu nước ngoài nghiên cứu

Trao đổi với PLO, ông Nguyễn Văn Thành - Phó Tổng giám đốc Công ty CP Đầu tư hạ tầng kỹ thuật TP.HCM (CII), cho biết tại phiên họp thứ 6 của Hội đồng tư vấn triển khai Nghị quyết 98/2023 của Quốc hội, lãnh đạo TP.HCM đã giao cho CII nghiên cứu và đề xuất ý tưởng phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD) tại khu vực Hàng Xanh. Đây là khu vực sẽ có tuyến metro số 3A và metro số 5 cùng với một số tuyến giao thông công cộng khác.

Dự án TOD Hàng Xanh tọa lạc tại khu vực ngã tư Hàng Xanh, quận Bình Thạnh với tổng diện tích nghiên cứu khoảng 51,4ha.

Theo ông Thành, CII mong muốn dự án TOD Hàng Xanh sẽ thực hiện chỉnh trang đô thị, tái định cư tại chỗ cho người dân bị ảnh hưởng, nâng cấp hạ tầng và cải thiện chất lượng sống. Bên cạnh đó là giải quyết triệt để tình trạng ùn tắc giao thông, tăng cường kết nối tại các khu vực trọng điểm như Hàng Xanh, ngã 5 Đài Liệt Sỹ, cầu Bình Triệu.

CII cũng ứng dụng giao thông xanh và giao thông số nhằm tối ưu hóa việc di chuyển và giảm thiểu tác động môi trường, triển khai phương tiện vận chuyển không người lái để phục vụ giao thông và kết nối với giao thông công cộng, tạo ra một môi trường sống hiện đại, tiện nghi. Từ đó, giúp cư dân cảm thấy thoải mái và thuận lợi khi sinh sống tại khu vực dự án TOD Hàng Xanh.

Đặc biệt hơn, TOD Hàng Xanh sẽ được xây dựng các công trình điểm nhấn, chung cư cao tầng, mảng xanh và các công trình công cộng nhằm nâng cao tính thẩm mỹ và tiện ích đô thị. Đồng thời, phát triển không gian đô thị ngầm, khai thác tối đa tiềm năng phát triển để tạo lập trung tâm vận chuyển công cộng. Song song đó là kết nối giao thông công cộng bao gồm tuyến metro theo quy hoạch và phát triển các khu vực văn hóa, thể thao, y tế, giáo dục, trung tâm thương mại, dịch vụ.

Mô hình TOD cho phép chỉnh trang đô thị, phát triển đô thị nén và phát triển giao thông công cộng cho cả khu vực này. Từ đó, TOD Hàng Xanh được kỳ vọng sẽ giải quyết các bài toán về kẹt xe, khói bụi, ngập nước...

"Chúng tôi mong muốn dự án này sẽ mang lại không gian sống giống như Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore... và trở thành nơi đáng sống. Không chỉ tái cấu trúc đô thị, TOD Hàng Xanh còn chú trọng phát triển không gian ngầm, thương mại giải trí hấp dẫn, chắc chắn sẽ là sự lựa chọn hàng đầu của người dân. Lúc này, TOD Hàng Xanh sẽ gắn liền với giao thông công cộng sức chở lớn, giải quyết các bài toán về giao thông.

Vấn đề tái định cư được CII và các đơn vị nghiên cứu rất quan tâm. CII sẽ có kế hoạch tái định cư người dân tại chỗ, giá đất sẽ bằng với giá thị trường. CII sẽ làm hình thức cuốn chiếu, khai thác tại chỗ để người dân có thêm sự lựa chọn. Trước mắt, chúng tôi sẽ nghiên cứu, đề xuất một số khu đất để thực hiện tái định cư cho người dân, sau đó tiếp tục triển khai các hạng mục tiếp theo.

Đó mới chỉ là ý tưởng và CII sẽ mời đơn vị tư vấn nước ngoài hàng đầu để nghiên cứu để dự án TOD khả thi, hiệu quả nhất" - ông Nguyễn Văn Thành nói.

Dự án chưa nằm trong quy hoạch

Theo đại diện Sở GTVT TP.HCM, dự án TOD Hàng Xanh chưa nằm trong quy hoạch giao thông nhưng được UBND TP giao cho CII nghiên cứu theo Nghị quyết 98. TP.HCM đã có đề án nghiên cứu 6 vị trí để phát triển đô thị theo định hướng TOD và CII là đơn vị được giao nghiên cứu, đề xuất ý tưởng dự án TOD Hàng Xanh với tổng vốn đầu tư dự kiến hơn 8,5 tỉ USD.

Sau khi nghiên cứu, từ ý tưởng đến thực hiện báo cáo nghiên cứu tiền khả thi và từng bước thẩm định dự án để trình UBND TP.HCM. Dự án này không chỉ giải quyết bài toán giao thông còn mang đến nhiều hơn thế. TOD sẽ gắn với giao thông công cộng sức chở lớn - đó là metro, để tái cấu trúc mạng lưới giao thông, thay đổi diện mạo đô thị TP.HCM.

"Hiện nay, dự án TOD Hàng Xanh vẫn đang là ý tưởng, chờ đơn vị nghiên cứu đưa ra kế hoạch cụ thể" - đại diện Sở GTVT TP.HCM cho biết.

Đánh giá về đề xuất TOD Hàng Xanh, KTS Ngô Viết Nam Sơn - chuyên gia quy hoạch đô thị cho rằng khu vực Hàng Xanh được triển khai làm TOD sẽ kết nối với ga metro Tân Cảng, ga Văn Thánh và phạm vi này kết nối khá xa với nhau. Trung bình khi làm TOD cần có khoảng cách từ 400 m là hiệu quả.

Hơn hết, khi đơn vị tư vấn, nghiên cứu dự án TOD Hàng Xanh cần giải quyết các vấn đề liên quan như bài toán ùn tắc giao thông ở khu vực Hàng Xanh như mở rộng Quốc lộ 13, đường Phạm Văn Đồng, đường Điện Biên Phủ, Xa lộ Hà Nội... để góp phần giải quyết ùn ứ cho khu vực Hàng Xanh.

Làm TOD nói chung và TOD Hàng Xanh nói riêng cần tổng hòa nhiều yếu tố. Đó không chỉ là tái cấu trúc đô thị mà còn phát triển hạ tầng kỹ thuật, kết nối giao thông giữa các đô thị, kết nối giao thông công cộng có sức chở lớn... để thực sự mang lại hiệu quả. Vì vậy, doanh nghiệp cần nghiên cứu từ các đơn vị tư vấn nước ngoài để mang lại hiệu quả.

KTS Ngô Viết Nam Sơn

Cần đưa tư duy khác, cách làm khác

Phân tích thêm về hiệu quả dự án, PGS.TS Vũ Anh Tuấn, giảng viên cấp cao, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Giao thông Vận tải trường Đại học Việt Đức, nhận định TOD Hàng Xanh có thể đặt ra nhiều mục tiêu như xóa bỏ tình trạng kẹt xe, khói bụi, ngập nước. Đồng thời, TOD Hàng Xanh có thể nâng cao hiệu quả sử dụng đất đai, chất lượng cuộc sống cho cả khu vực dự án này bằng cách thiết kế lại cả khu vực khi nghiên cứu.

Lợi ích, trách nhiệm và sự phối hợp với nhau ra sao, ai là người dẫn dắt dự án TOD Hàng Xanh là vô cùng quan trọng. Dự án này rất quan trọng nhưng cũng đầy phức tạp với phạm vi ảnh hưởng rất lớn, tổng mức đầu tư lên tới 8,5 tỉ USD. Vấn đề ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường, ngập lụt, chất lượng cuộc sống, an ninh xã hội, nhu cầu nhà ở, kết nối liên vùng đã rõ.... tất cả sẽ được giải quyết nếu chúng ta giải quyết tốt các vấn đề của TOD.

PGS.TS Vũ Anh Tuấn nhận định

Ông Tuấn cho rằng trong quá trình triển khai cần sự bắt tay, phối hợp chặt chẽ giữa nhà đầu tư và nhà nước. Điều cần làm là đưa tư duy, cách làm khác đi để thay đổi hiện trạng. Đây là dự án khó về cách làm, khó cả tài chính và đơn vị nghiên cứu sẽ gặp nhiều rủi ro. Vì vậy, dự án này rất cần chính quyền TP đồng hành ngay từ đầu, tránh tình trạng làm xong, nghiên cứu dự án xong rồi để đó vì khó, vướng luật, quy định.

Theo ông Tuấn, TOD Hàng Xanh là một dự án thí điểm, không chỉ thí điểm một cách đơn thuần mà cần nhân rộng và nhân rộng nhanh. Đây là dự án đầu tiên để TP.HCM thí điểm Nghị quyết của Quốc hội về phát triển mạng lưới giao thông cộng và TOD vừa được Quốc hội thông qua.

"Lợi ích của TOD là rất nhiều, điều chúng ta cần bàn là cơ hội, thách thức và rào cản khi thực hiện dự án này. Vì vậy, một lần nữa tôi nhắc lại là cần thay đổi về tư duy, cách làm và cả cộng đồng dân cư ở khu vực Hàng Xanh để nhận được sự ủng hộ của người dân.

Nhà đầu tư, TP.HCM ngay từ bước nghiên cứu cần làm rõ những người bị ảnh hưởng, hưởng lợi, vai trò của nhà đầu tư... và cách thức giải quyết bài toán ùn tắc giao thông hiện nay.

Nếu làm được TOD Hàng Xanh, phát triển được dự án này thì TP.HCM sẽ tạo ra giá trị thặng dư ra sao để tạo ra nguồn quỹ, từ đó phát triển hệ thống đường sắt đô thị. Đây là phát súng khởi đầu, liên thanh để mang lại loạt dự án TOD, đường sắt đô thị trong thời gian tới" - ông Tuấn nói.