Tuần này chứng kiến hai chuyến thăm cấp nhà nước quan trọng đến châu Á là chuyến công du của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron ở Trung Quốc từ ngày 3 đến 6-12 và chuyến đi của Tổng thống Nga Vladimir Putin đến Ấn Độ từ ngày 4 đến 5-12.
Hai chuyến đi thu hút sự chú ý do diễn ra trong bối cảnh Mỹ đang nỗ lực thúc đẩy một kế hoạch hòa bình cho xung đột Nga-Ukraine, còn châu Âu thì đang tìm cách để kế hoạch này “dễ thở” hơn với Kiev.
Nhiều thỏa thuận được ký kết
Trong ngày 4-12, ngày làm việc đầu tiên trong chuyến công du, Tổng thống Macron đã có cuộc hội đàm với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Ông Macron và phu nhân Brigitte Macron được ông Tập và phu nhân Bành Lệ Viện tiếp đón trọng thể tại Đại lễ đường Nhân dân.
Tại cuộc gặp với ông Tập, ông Macron nói rằng Pháp và Trung Quốc cần vượt qua những “khác biệt”, đồng thời kêu gọi hợp tác chặt chẽ hơn trong các vấn đề địa chính trị, thương mại và môi trường, theo hãng tin AFP.
“Đôi khi có những khác biệt, nhưng trách nhiệm của chúng ta là phải vượt qua chúng vì lợi ích chung” - ông Macron nói.
“Hiện nay hơn bao giờ hết, đối thoại giữa Trung Quốc và Pháp là hết sức quan trọng. Tôi đề xuất một chương trình hợp tác tích cực gồm ba trụ cột: ổn định địa chính trị, cân bằng kinh tế và phát triển bền vững về môi trường” - tổng thống Pháp nói thêm.
Đáp lại, ông Tập cho biết Trung Quốc sẵn sàng hợp tác với Pháp “để loại bỏ mọi can thiệp” và “giúp quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa hai nước thêm vững chắc”.
Thương mại vẫn là trọng tâm của chuyến thăm trong bối cảnh Liên minh châu Âu (EU) đang phải đối mặt mức thâm hụt thương mại 357 tỉ USD với nền kinh tế lớn nhất châu Á. EU cũng bày tỏ lo ngại việc Bắc Kinh kiểm soát nguồn cung khoáng sản chiến lược và cáo buộc rằng công suất sản xuất dư thừa của Trung Quốc đang gây thiệt hại cho doanh nghiệp châu Âu.
Ông Tập nói thêm rằng Trung Quốc và EU nên duy trì vị thế là đối tác và thúc đẩy hợp tác với thái độ cởi mở, theo hãng thông tấn Tân Hoa Xã.
Sau cuộc hội đàm, hai nhà lãnh đạo đã ký 12 thỏa thuận hợp tác, bao gồm các lĩnh vực như già hóa dân số, đầu tư song phương, năng lượng hạt nhân và bảo tồn gấu trúc.
Tổng thống Macron dự kiến gặp Thủ tướng Lý Cường trước khi lên đường tới TP Thành Đô (tỉnh Tứ Xuyên). Ông Tập ngày 5-12 sẽ đi cùng ông Macron đến Tứ Xuyên - một sự tiếp đón trọng thị hiếm hoi vì ông Tập thường không đi cùng các nguyên thủ nước ngoài khi họ rời Bắc Kinh.
Cũng trong ngày 4-12, nước láng giềng của Trung Quốc là Ấn Độ đã chào đón Tổng thống Putin đến dự hội nghị thượng đỉnh Nga - Ấn Độ lần thứ 23. Đây là chuyến thăm được Moscow và New Delhi chuẩn bị từ nhiều tháng.
Tổng thống Putin có cuộc hội đàm với Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi. Hai bên thảo luận nhiều chủ đề, như tăng lượng phân bón Nga xuất sang Ấn Độ và xây dựng các nhà máy điện hạt nhân cỡ nhỏ tại Ấn Độ.
Theo người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov, một thỏa thuận mới về di chuyển lao động cũng được kỳ vọng sẽ có trong chuyến thăm. Thỏa thuận này sẽ giúp các doanh nghiệp Nga dễ dàng tuyển dụng lao động Ấn Độ hơn.
Chuyến thăm dự kiến sẽ chứng kiến những thông báo quan trọng trong lĩnh vực quốc phòng. Trong chuyến công du này, việc chuyển giao các hệ thống tên lửa phòng không S-400 còn lại sẽ được thảo luận, và Tổng thống Putin có thể sẽ đảm bảo việc chuyển giao sớm, theo đài RT.
Điện Kremlin ngày 4-12 cho biết 10 văn kiện liên chính phủ và hơn 15 hiệp định, biên bản ghi nhớ giữa các thực thể thương mại và phi thương mại của hai nước đang được chuẩn bị để ký kết.
Cuộc chiến ở Ukraine phủ bóng các cuộc gặp
Chuyến công du của ông Macron đến Trung Quốc diễn ra không lâu sau khi nhà lãnh đạo Pháp tiếp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại Paris.
Theo AFP, vấn đề quan trọng nhất trong chương trình nghị sự chuyến thăm của ông Macron là Ukraine và vai trò mà Trung Quốc có thể đóng góp để thúc đẩy lệnh ngừng bắn cho cuộc chiến.
“Chúng ta phải tiếp tục nỗ lực vì hòa bình và ổn định trên thế giới, ở Ukraine và các khu vực khác đang bị chiến tranh tàn phá” - ông Macron nói với ông Tập tại cuộc gặp, đồng thời nhấn mạnh rằng “khả năng phối hợp của chúng ta mang tính quyết định”.
Trước thềm chuyến công du của ông Macron, Ngoại trưởng Pháp Jean-Noel Barrot nói: “Chúng tôi trông đợi Trung Quốc, giống như chúng tôi là thành viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, gây sức ép lên Nga để Nga và đặc biệt là ông Putin chấp thuận một lệnh ngừng bắn”.
Về vấn đề này, Chủ tịch Tập khẳng định Trung Quốc tiếp tục cam kết thúc đẩy hòa bình tại Ukraine và Gaza. “Dù môi trường bên ngoài thay đổi như thế nào, hai nước chúng ta vẫn cần thể hiện tầm nhìn chiến lược và tính độc lập của các cường quốc” - ông Tập nói với ông Macron.
Nếu như lệnh ngừng bắn là trọng tâm trong các cuộc gặp ở Bắc Kinh thì điều phủ bóng lên các cuộc gặp ở New Delhi là lệnh trừng phạt của Mỹ lên Ấn Độ vì mua dầu Nga.
Theo tờ The New York Times, thời điểm diễn ra hội nghị đặc biệt nhạy cảm với Ấn Độ khi nước này đang tìm cách tháo gỡ rối rắm kinh tế với chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ông Trump cáo buộc Ấn Độ tài trợ cho cuộc chiến ở Ukraine bằng cách mua dầu Nga.
Sau khi áp mức thuế 25% lên hàng hóa Ấn Độ, ông Trump đã tăng gấp đôi lên 50% như một biện pháp trừng phạt cho việc mua dầu thô Nga. Trong nhiều tháng sau đó, Ấn Độ vẫn tiếp tục nhập dầu Nga và với lý do bảo vệ quyền “tự chủ chiến lược”.
Tuy nhiên, vào tháng 10, ông Trump áp lệnh trừng phạt lên hai tập đoàn dầu khí lớn nhất của Nga - Rosneft và Lukoil - và đe dọa trừng phạt các doanh nghiệp của những nước khác giao dịch với các tập đoàn này.
Reliance, nhà máy lọc dầu tư nhân lớn nhất Ấn Độ và cũng là khách mua dầu Nga đã tuyên bố rằng sẽ không còn xuất khẩu các sản phẩm dầu mỏ được chế biến từ dầu thô Nga nữa.
Liên quan vấn đề xuất khẩu dầu mỏ Nga sang Ấn Độ, phát ngôn viên Điện Kremlin Peskov nói với hãng tin Sputnik India rằng việc giảm xuất khẩu dầu sang Ấn Độ nhiều khả năng chỉ là tạm thời vì Moscow đang tìm cách hạn chế tác động của các lệnh trừng phạt của phương Tây. “Chúng tôi có công nghệ riêng để làm điều đó” - ông Peskov nói.
Theo ông Praveen Donthi, nhà phân tích cấp cao về Ấn Độ tại viện Crisis Group (trụ sở ở Mỹ), chuyến thăm của ông Putin mang lại cơ hội để Nga và Ấn Độ “khẳng định lại mối quan hệ đặc biệt” giữa áp lực mạnh mẽ mà New Delhi đang phải đối mặt.
Lịch trình của ông Putin tại Ấn Độ
Máy bay chở Tổng thống Putin hạ cánh ở Ấn Độ vào tối 4-12 (giờ địa phương). Ông Putin sau đó dự bữa tối riêng với ông Modi tại dinh thủ tướng, nằm ở trung tâm thủ đô New Delhi.
Sáng 5-12, ông Putin sẽ đến Dinh tổng thống để dự lễ duyệt đội danh dự và gặp Tổng thống Ấn Độ Droupadi Murmu. Sau đó, nhà lãnh đạo Nga sẽ viếng đài tưởng niệm Lãnh tụ Mahatma Gandhi.
Tiếp đó, ông Putin và ông Modi sẽ gặp nhau tại Hyderabad House, khu tổ hợp tổ chức hầu hết các hội nghị cấp cao. Sau cuộc họp này, họ sẽ gặp các lãnh đạo doanh nghiệp trước khi dự quốc yến do bà Murmu tổ chức.
Ông Putin sẽ đi cùng bộ trưởng quốc phòng Andrei Belousov và một phái đoàn lớn từ giới kinh doanh và công nghiệp, bao gồm nhà xuất khẩu vũ khí nhà nước Nga Rosoboronexport, và cả lãnh đạo của các tập đoàn dầu khí đang bị Mỹ trừng phạt như Rosneft và Gazprom Neft.
