Tại phiên làm việc sáng qua (18-9) của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (QH) về kết quả tám năm hội nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), nhiều ý kiến đã chỉ rõ những bất cập, hạn chế của Việt Nam (VN) trong quá trình hội nhập.
“Chưa chuẩn bị kịp tư thế...”
Trình bày báo cáo giám sát “Kết quả quá trình hội nhập kinh tế quốc tế từ khi VN là thành viên WTO”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Nguyễn Văn Giàu cho hay mặc dù sau khi gia nhập WTO, VN rà soát, dần hoàn thiện về chính sách pháp luật nhưng vẫn còn một số tồn tại, bất cập như thiếu giải pháp cụ thể để triển khai thực hiện các chủ trương, chính sách lớn; chính sách thu hút nguồn lực từ khu vực tư nhân trong nước chưa đủ mạnh; một số dự án luật chậm được ban hành, phải chuyển từ chương trình xây dựng luật, pháp lệnh nhiệm kỳ QH khóa XII sang QH khóa XIII. Một số văn bản pháp luật đã ban hành song chất lượng, hiệu lực thực thi chưa cao;... “Nguyên nhân chủ yếu trong đó có công tác rà soát, sửa đổi, bổ sung, ban hành các chính sách, pháp luật hiệu quả chưa cao… Một bộ phận cán bộ năng lực hạn chế, cán bộ pháp chế tham gia vào công tác pháp luật còn thiếu và yếu” - ông Giàu nói.
Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Ksor Phước nhận định sự tăng trưởng của kinh tế VN chủ yếu tăng chiều rộng, theo tiềm năng có sẵn chứ chưa thực sự tăng chiều sâu. “Chúng ta là nền kinh tế thị trường chưa đầy đủ và yếu. Nông nghiệp, công nghiệp đều chưa đủ sức cạnh tranh nên khi bước vào thị trường lớn những cái yếu kém sẽ lộ ra ngay” - ông Phước nói. Theo ông Phước, nguyên nhân của vấn đề trên có nhiều nhưng lớn nhất là lỗi ở tầm vĩ mô, trong đó có trách nhiệm của QH. “Giai đoạn 2003-2007 quá trình hoàn thiện luật chậm, dẫn đến giải phóng tiềm năng của xã hội, đất nước chậm, không chuẩn bị kịp tư thế để tham gia cuộc chơi WTO” - ông Phước nói. Cũng theo ông Phước, ngay như cơ chế điều hành, bộ máy hành chính cũng có vấn đề, gây cản trở cho hội nhập, tự làm suy yếu thế mạnh, làm lỡ đi cơ hội, tăng thêm khó khăn cho Việt Nam. “Tôi nhớ Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đưa ra câu nói 1/3 cán bộ không đạt yêu cầu. Tức bộ máy, đội ngũ cán bộ công chức của ta có vấn đề. Cần đánh giá một cách nghiêm túc, QH phải bàn sửa cái thuộc tầm vĩ mô này” - ông Phước nói.
Luật pháp phải đi trước một bước để tạo hành lang pháp lý cho hội nhập. Ảnh: Hữu Luận
Cùng ý kiến trên, Phó Chủ tịch QH Uông Chu Lưu cho rằng báo cáo giám sát đánh giá hệ thống pháp luật của ta đồng bộ, đầy đủ, minh bạch, công khai là “hơi cao”, vì thực tế điều này đã cản trở sự phát triển kinh tế của chúng ta. Bên cạnh đó, ông cũng chỉ ra chuyện “nhiều cán bộ lơ mơ về chủ trương hội nhập” gây cản trở, ảnh hưởng lớn đến quá trình hội nhập.
Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng nêu ví dụ: “Về phát triển công nghiệp phụ trợ, tôi nhớ hồi đó ta nặn mãi nghị định không xong. Tôi bảo bỏ đi, phải làm luật để đủ mạnh đảm bảo điểm tựa cho công nghiệp phụ trợ phát triển, chứ làm nghị định mà mở ra ngoài luật thì làm sao làm được”.
Khoảng cách với các nước co lại hay xa hơn?
Nhiều ý kiến tại Ủy ban Thường vụ QH đã đặt câu hỏi sau khi tham gia WTO, VN đã thực sự vượt qua được thách thức, tận dụng được cơ hội hay chưa, hay ngày càng tụt hậu? Về việc này, Phó Chủ tịch QH Uông Chu Lưu đặt vấn đề: “Về kinh tế cũng như mọi lĩnh vực khác có thể nói phấn khởi hơn so với trước đây nhưng so với các nước trong khu vực và nước khác thì chúng ta phải nhìn lại”. Phó chủ tịch QH dẫn chứng một nghịch lý: “Càng hội nhập doanh nghiệp trong nước ngày lại càng bé. Số người lao động ít, đa phần dưới 50 người. Ta chưa xây dựng được những tập đoàn kinh tế tư nhân như các nước khác”.
Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Ksor Phước cũng lấy ví dụ trong lĩnh vực khoa học kỹ thuật: “Nước ta nhiều người có tài nhưng khoa học kỹ thuật lại yếu kém, chỉ đứng trên Lào, Campuchia. Thị trường khoa học kỹ thuật đến nay chưa có mấy. Nhiều nông dân, nhà khoa học chỉ làm những sản phẩm khoa học kỹ thuật một cách ngẫu hứng” - ông Phước nói.
Vấn đề mấu chốt đánh giá về quá trình hội nhập được Chủ tịch QH đặt ra là: Khoảng cách giữa VN với các nước phát triển co dần lại hay còn xa hơn?
Theo Chủ tịch QH, báo cáo giám sát phải trả lời được câu hỏi trên, từ đó mới đánh giá được đúng tình hình, đề nghị những giải pháp cho thời gian tới.
| Báo cáo giám sát “Kết quả quá trình hội nhập kinh tế quốc tế từ khi VN là thành viên WTO” cho hay: Tỉ lệ các doanh nghiệp có quy mô nhỏ và siêu nhỏ tăng; hiệu suất sử dụng lao động có xu hướng giảm trong giai đoạn 2007-2014; khả năng thanh toán của doanh nghiệp chưa được cải thiện. Khả năng tự ứng phó hoặc liên kết để ứng phó với các tranh chấp không cao; sự quan tâm hỗ trợ của các cơ quan quản lý nhà nước, các hiệp hội chưa đủ mạnh để bảo vệ các nhà sản xuất trong nước. |
