Mới đây, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã ký Quyết định số 588 phê duyệt "Chương trình điều chỉnh mức sinh phù hợp các vùng, đối tượng đến năm 2030".
Được biết mục tiêu của chương trình là duy trì vững chắc mức sinh thay thế trên toàn quốc trong khi phấn đấu tăng mức sinh ở những địa phương đang có mức sinh thấp.
Đồng thời, chương trình cũng hướng tới giảm mức sinh ở những địa phương đang có mức sinh cao, phù hợp với Chiến lược Dân số Việt Nam đến 2030.
Trong bối cảnh nhiều chuyên gia cho rằng Việt Nam đang xuất hiện một số dấu hiệu già hóa dân số, việc Chính phủ có động thái khuyến khích sinh con là một bước đi kịp thời. Trên thế giới, những quốc gia đang phải đối mặt với tình trạng già hóa dân số và tỉ lệ sinh sản thấp cũng đều có những chương trình phù hợp để tăng tỉ lệ sinh sản.
Nhật Bản
Theo trang thống kê Statista, số người trên 65 tuổi ở Nhật Bản hiện đang chiếm 35% dân số và có xu hướng tiếp tục tăng trong tương lai.
Viện Dân số và An sinh Xã hội quốc gia Nhật Bản dự đoán dân số nước này đến năm 2049 có thể suy giảm. Theo đó, từ mức hơn 126 triệu người hiện tại sẽ xuống chỉ còn 100 triệu người và đến năm 2065 sẽ chỉ còn khoảng 82 triệu người.
Nhật Bản đề ra nhiều chính sách nhằm cải thiện chất lượng sống và làm việc của phụ nữ có gia đình đang đi làm. Ảnh minh hoạ: CNN
Để đối phó với thực trạng trên, Tokyo đã có nhiều động thái nhằm cải thiện chất lượng sống và làm việc của phụ nữ Nhật Bản, nhất là phụ nữ có gia đình đang đi làm, theo tờ The Straits Times.
Đơn cử, Quốc hội Nhật Bản vào năm 1992 đã thông qua đạo luật cho phép phụ nữ nghỉ thai sản có lương đến tối đa một năm. Các doanh nghiệp cũng được yêu cầu công bố số lượng nữ giới sẽ tuyển dụng hằng năm, để khuyến khích phụ nữ trở lại làm việc sau khi sinh con.
Theo một nghiên cứu vào năm 2017 của chính phủ Nhật Bản, khoảng một nửa số phụ nữ có thai sau khi sinh con xong đều nghỉ việc để dành thời gian chăm sóc cho con.
Đến năm 2017, nước này tung ra gói hỗ trợ khoảng 18 triệu USD để cải thiện hệ thống giáo dục và chăm sóc các đối tượng là người cao tuổi và trẻ em.
Trong đó, toàn bộ các trường mẫu giáo công lập Nhật Bản sẽ miễn phí cho trẻ từ ba đến năm tuổi. Các cơ sở này cũng nhận trông trẻ cho các gia đình thu nhập thấp nhưng con chưa đủ số tuổi quy định.
Bên cạnh các động thái hỗ trợ phụ nữ của chính phủ, nhiều địa phương ở Nhật Bản cũng tự lập ra các chương trình an sinh xã hội riêng.
Ở thị trấn Nagicho thuộc tỉnh Okayama, mỗi gia đình sinh con sẽ được hỗ trợ tiền mặt hơn 2.700 USD đồng thời được miễn giảm các khoản chi phí học hành, nhà ở và y tế.
Hàn Quốc
Hàn Quốc, với dân số khoảng 51 triệu dân, hiện là một trong những quốc gia có tốc độ già hóa nhanh nhất thế giới với hơn 14% dân số là người trên 65 tuổi.
Theo số liệu mới nhất của Văn phòng Thống kê quốc gia Hàn Quốc, tỉ lệ sinh sản (số con trung bình của một phụ nữ trong độ tuổi sinh sản) ở Hàn Quốc trong ba tháng cuối năm 2019 đã xuống mức 0,88, theo hãng tin Bloomberg. Đây là con số thấp kỷ lục ở Hàn Quốc, giảm mạnh từ mức 0,98 của năm 2018.
Đáng chú ý, phụ nữ Hàn Quốc hiện đại ngày càng tỏ ra xa rời những giá trị gia đình truyền thống và hình thành phong trào bốn không: không hẹn hò, không quan hệ tình dục, không kết hôn và không có con.
Áp lực và định kiến xã hội khiến phụ nữ Hàn Quốc ngại kết hôn và sinh con. Ảnh minh họa: REUTERS
Áp lực, định kiến xã hội về vai trò của người phụ nữ là những nguyên do chính khiến phong trào này ngày càng phát triển, theo tờ The Korea Herald.
Bên cạnh đó, nhiều công ty Hàn Quốc không muốn tuyển dụng phụ nữ do lo ngại lao động nữ không thể làm việc ngoài giờ, cũng như phải tốn thêm chi phí mỗi khi lao động nữ nghỉ thai sản.
Để khắc phục tình trạng trên, mỗi năm chính phủ Hàn Quốc phải bỏ ra hàng tỉ USD cho các chương trình khuyến khích sinh con, hỗ trợ phụ nữ và thúc đẩy bình đẳng giới trong xã hội.
Đơn cử, nước này hồi năm 2018 đã tăng mức trợ cấp nhận một lần cho các cặp vợ chồng chuẩn bị sinh con lên 500 USD để hỗ trợ các chi phí thai sản. Sau khi sinh con, các cặp đôi này tiếp tục được hưởng trợ cấp khoảng 246 USD USD mỗi tháng trong một năm.
Chính phủ Hàn Quốc cũng đang có kế hoạch xây dựng thêm hàng trăm nhà trẻ mới trên toàn quốc để hỗ trợ phụ nữ đi làm lại sau khi sinh con. Được biết hệ thống nhà trẻ ở nước này dù có hơn 43.000 cơ sở nhưng vẫn bị quá tải.
Một số cơ sở cho biết vẫn còn hơn hàng trăm đơn xin nhập học chưa thể giải quyết vì không đủ chỗ.
Về các động thái thúc đẩy bình đẳng giới, nam giới được phép nghỉ thai sản có trả lương cùng lúc với vợ. Nhiều chiến dịch tuyên truyền cũng được phát động để loại bỏ định kiến rằng đàn ông không nên tham gia các chuyện nội trợ hay chăm sóc trẻ em.
Ý
Là một trong những quốc gia có tỉ lệ già hóa cao nhất châu Âu, Ý thời gian qua đã chịu thiệt hại nặng nề do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19. Trong tổng số hơn 60 triệu dân ở nước này, khoảng 20% là người trên 65 tuổi. Tuổi thọ trung bình của người Ý là 45,9 - cao hơn mức chung của toàn khối Liên minh châu ÂU (EU) là 42,8.
Theo kế hoạch mới nhất được chính quyền Rome đưa ra hồi cuối năm 2019, hệ thống hỗ trợ các cặp vợ chồng sinh con phải được cải thiện nếu nước này muốn hoàn thành mục tiêu tăng tỉ lệ sinh sản đến trước năm 2021, theo tờ The Local.
Trước hết, chính phủ Ý cam kết tăng kỳ nghỉ thai sản có lương cho nhân viên nam có vợ sinh con từ ba ngày lên bảy ngày, dù con số này vẫn thấp hơn mức chung là 10 ngày của toàn EU.
Rome cũng sẽ tăng mức trợ cấp cho các cặp vợ chồng có con dưới ba tuổi từ khoảng 1.100 USD lên tối đa khoảng 3.200 USD mỗi năm tùy vào thu nhập của đối tượng.
Đến khi con lớn hơn ba tuổi, chính phủ sẽ tiếp tục hỗ trợ gia đình khoảng 261 USD hằng tháng cho mỗi con đến khi đủ 18 tuổi.
