Không ngoài mong đợi của các đồng minh và đối tác của Mỹ tại Đông Nam Á, Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis ngày 3-6 đã có bài phát biểu tái khẳng định những cam kết an ninh của Mỹ tại khu vực.
Trong bài phát biểu tại diễn đàn an ninh khu vực, lãnh đạo Lầu Năm Góc đã đề cập đến các điểm nóng an ninh của khu vực như vấn đề hạt nhân Triều Tiên và tình hình biển Đông, những vấn đề đều có sự liên quan của Trung Quốc (TQ).
Một mặt ông Mattis cho biết chính phủ Tổng thống Donald Trump xem TQ là một đối tác quan trọng trong vấn đề Triều Tiên, đồng thời hứa hẹn rằng Mỹ sẽ “đảm bảo một mối quan hệ có lợi cho cả hai nước”. Nhưng mặt khác, ông Mattis khẳng định dù hợp tác với Bắc Kinh trong vấn đề Triều Tiên nhưng Washington vẫn “cam kết sẽ tiếp tục tuần tra bảo vệ tự do hàng hải trong khu vực, đặc biệt là tại biển Đông”. Ông cũng đồng thời gửi thông điệp cảnh báo TQ rằng: “Mỹ không chấp nhận hành động quân sự hóa các đảo nhân tạo trên biển Đông. Không thể và cũng sẽ không chấp nhận các hành động đơn phương, hung hăng thay đổi hiện trạng khu vực”.
Sau khi tuyên bố Lầu Năm Góc sẽ tiếp tục duy trì can dự vào châu Á và cam kết tái bố trí 60% sức mạnh hải quân Mỹ đến khu vực, ông Mattis cũng không ngần ngại nhắc nhở TQ về các khả năng va chạm trong tương lai giữa hai cường quốc: “Là hai nền kinh tế hàng đầu thế giới, sự cạnh tranh Mỹ-Trung chắc chắn xảy ra. Song xung đột giữa hai nước cũng khó tránh khỏi”. Ông Mattis còn đi xa hơn nữa khi nhắc đến các cam kết hỗ trợ phòng vệ của Mỹ đối với Đài Loan, vấn đề từng làm nóng quan hệ Mỹ-Trung trong đầu nhiệm kỳ của Tổng thống Trump.
Có thể thấy tại sự kiện Đối thoại Shangri-La năm nay, người đứng đầu Lầu Năm Góc dường như muốn gửi một thông điệp “vừa cương vừa nhu” đến TQ mà đại diện là trưởng đoàn Trung tướng Hà Lôi, Phó Chủ tịch Học viện Khoa học quân sự của Quân giải phóng nhân dân (PLA). Washington sẵn sàng hợp tác với Bắc Kinh để giải quyết các vấn đề an ninh chung. Nhưng điều đó không đồng nghĩa Mỹ sẽ từ bỏ các nguyên tắc an ninh cốt lõi của mình tại khu vực hay ngó lơ cho những động thái làm thay đổi thực trạng khu vực từ phía TQ.