Theo bài báo, trong khi Mỹ có hơn 50 đồng minh, chiếm khoảng 1/4 số quốc gia trên thế giới thì Trung Quốc có rất ít bạn bè.
Năm lý do được đưa ra là:
Lịch sử: Theo học giả Phùng Chương (Đại học Quốc gia Úc), Trung Quốc không xem liên minh như một nguyên tắc trong chính sách ngoại giao và phỉ báng liên minh là tàn tích của thời kỳ chiến tranh lạnh. Khi đánh giá chiến lược tái cân bằng của Mỹ ở châu Á-Thái Bình Dương, Trung Quốc luôn xem mạng lưới liên minh của Mỹ là công cụ kìm hãm Trung Quốc vươn lên.
Tư tưởng:Trung Quốc tin vào các giá trị đặc biệt của mình, giải quyết các bất đồng chính trị và đối xử với các dân tộc thiểu số một cách kém cỏi. Với thực tế đó, sẽ khó cho Trung Quốc thành lập liên minh với các nền dân chủ.
Quan niệm cá to, ao nhỏ: Trung Quốc có lịch sử hàng ngàn năm, quy mô về lãnh thổ và dân số cộng với vị trí thách thức (14 nước láng giềng) khiến một số nước tỏ ra cảnh giác. Thái độ của Trung Quốc trong những năm gần đây đã làm xói mòn khả năng của họ trong chiến lược vươn lên vì hòa bình tại châu Á-Thái Bình Dương.
Tập trung quá nhiều vào phát triển nội lực: Thái độ của Trung Quốc đối với các nước láng giềng ngày càng quyết đoán trong khi động thái vượt ra khỏi châu Á-Thái Bình Dương của Trung Quốc chỉ gói gọn ở phạm vi giao dịch.
Nói cho cùng, Trung Quốc chỉ chú trọng thiết lập quan hệ đối tác kinh tế và ít quan tâm đến bản chất của các chính phủ Trung Quốc đang tương tác. Vì thế, vẫn còn khoảng cách lớn giữa các thỏa thuận thương mại và các liên minh bền chặt.
Tăng trưởng quá nhanh:Chuyên gia Daniel Kliman thuộc Quỹ Marshall (Đức) đã so sánh sự trỗi dậy của Trung Quốc trong 30 năm qua (1982-2012) với Mỹ, Đức, Nga, Nhật. Ông kết luận Trung Quốc vượt xa bốn nước trên, tuy nhiên bất kỳ sự trỗi dậy nào với cường độ như vậy cũng gây quan ngại.
Tóm lại, theo học giả Ali Wyne, Trung Quốc ủng hộ một cấu trúc an ninh khu vực mới nhằm giảm bớt vai trò của các liên minh của Mỹ.
Trong các bài viết với nhan đề “Làm thế nào Trung Quốc có thể đánh bại Mỹ?” (báo New York Times tháng 11-2011) và “Tư tưởng cổ đại Trung Quốc, sức mạnh hiện đại của Trung Quốc”, hai tác giả Trung Quốc Diêm Học Thông và Hoàng Vu Hình từng ghi nhận những hạn chế của nguyên tắc không liên kết của Trung Quốc đã quá rõ ràng. Họ cho rằng nếu muốn cân bằng chiến lược với Mỹ, Trung Quốc cần phải chủ động hơn trong việc xây dựng liên minh.
DUY KHANG
