Trong các đoạn phim từ chiến trường, những chiếc máy bay không người lái (UAV) giá rẻ bay vo vo rồi lao thẳng vào các cửa mở của xe tăng và phát nổ dữ dội. Các xác xe tăng bị phá hủy nằm rải rác dọc theo những con đường và trên các cánh đồng. Các tổ chức theo dõi nguồn mở và các viện nghiên cứu ước tính hàng nghìn phương tiện đã bị mất, nhiều chiếc trong số đó bị UAV phá hủy.
Dù vậy, Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) vẫn đặt cược lớn vào xe bọc thép. Nhiều lực lượng quân sự đang đầu tư vào xe tăng, thậm chí lần đầu tiên trong lịch sử của họ và các công ty mới đang phát triển những mẫu xe tăng mới khi châu Âu chuẩn bị cho một cuộc xung đột mới có thể xảy ra trên lục địa, theo tờ Business Insider.
Đặt cược vào xe tăng cho cuộc chiến tiếp theo
Nhiều quốc gia NATO đã công bố các thương vụ mua xe tăng mới trong năm nay, trong đó Thụy Điển và CH Czech mỗi nước mua 44 xe tăng chiến đấu chủ lực Leopard 2A8 do Đức sản xuất, Hà Lan mua 46 chiếc và Croatia mua tới 50 chiếc. Ngoài ra, Ba Lan cho biết sẽ mua 180 xe tăng K2 Black Panther của Hàn Quốc.
Lithuania lần đầu tiên trong lịch sử thông báo sẽ mua xe tăng. Ông Vaidotas Urbelis - Giám đốc hoạch định chính sách của Bộ Quốc phòng Lithuania nói với Business Insider năm ngoái rằng quyết định này được đưa ra để ứng phó với cuộc chiến ở Ukraine.
Quân đội Đức cũng đặt cược vào chính dòng xe tăng chủ lực của nước này khi triển khai xe tăng Leopard 2A8 cùng với lữ đoàn mới tại Lithuania. Đây là lữ đoàn thường trực đầu tiên của Đức được đóng quân ở nước ngoài kể từ Thế chiến II. Chỉ huy lữ đoàn nói với Business Insider rằng cuộc chiến đã cho thấy xe tăng sẽ đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ NATO.
Mẫu Leopard 2A8 là dòng xe tăng tiên tiến nhất của KNDS Deutschland, được nâng cấp dựa trên các bài học rút ra từ chiến trường Ukraine, chẳng hạn như tăng cường khả năng chống UAV.
Trong một diễn biến liên quan trong ngành công nghiệp quốc phòng, hai tập đoàn quốc phòng lớn của châu Âu là Leonardo và Rheinmetall đã công bố liên doanh 50/50 vào năm ngoái nhằm phát triển và sản xuất xe tăng cùng xe bọc thép. Trong khi đó, công ty RENK của Đức thông báo khoản đầu tư 585 triệu USD trong năm nay để mở rộng năng lực sản xuất xe bọc thép. Ngoài ra, công ty Aurida Engineering của Lithuania đã chế tạo chiếc xe bọc thép MRAP đầu tiên do quốc gia này sản xuất, dù hiện mới chỉ là nguyên mẫu thử nghiệm.
Cùng lúc đó, hơn chục quốc gia châu Âu đang phát triển dòng xe tăng chiến đấu chủ lực thế hệ mới cho các cuộc chiến trong tương lai.
Mỹ và châu Âu từ lâu đã hiểu rõ bản chất của chiến tranh thiết giáp, cả về lý thuyết lẫn trong thực tế khốc liệt và đến nay họ vẫn đang đầu tư mạnh mẽ cho những cuộc chiến sắp tới.
Xe tăng lép vế trước cuộc chiến UAV
Trong các cuộc xung đột ở Trung Đông - nơi Mỹ và các đồng minh chiếm ưu thế trên không, xe tăng đóng vai trò quyết định, dẫn đầu những bước tiến ngoạn mục như "Cuộc tấn công chớp nhoáng" vào Baghdad (Iraq) năm 2003 hoặc áp đảo xe tăng đối phương trong các trận chiến cục bộ, chẳng hạn như các cuộc đụng độ xe tăng trong Chiến tranh vùng Vịnh năm 1991.
Điều tương tự chưa từng xảy ra ở Ukraine. Cuộc chiến này đã biến thành một cuộc chiến dai dẳng với các chiến tuyến gần như tĩnh tại và cả hai bên đều xây dựng các vị trí phòng thủ như chiến hào, rào chắn bê tông cố định và bãi mìn, tất cả đều có UAV bay lượn trên đầu. Đó không phải là thế mạnh của xe tăng.
Đại tá Hamish de Bretton-Gordon - một cựu sĩ quan Lục quân Anh từng phục vụ trong một trung đoàn xe tăng - nói với Business Insider rằng điều này đã làm giảm hiệu quả chiến đấu của xe tăng, bởi vì tính cơ động “chính là điểm mạnh nhất của chúng”.
Nỗ lực lớn cuối cùng của Ukraine trong việc sử dụng xe tăng là trong cuộc phản công năm 2023, khi nước này cố gắng triển khai các xe tăng phương Tây mới trong những đợt tấn công thiết giáp quy mô lớn. Tuy nhiên, Ukraine đã chịu tổn thất nặng nề trước các hệ thống phòng thủ được Nga chuẩn bị kỹ lưỡng, sau khi sự hỗ trợ từ phương Tây bị trì hoãn khiến Moscow có thời gian củng cố chiến tuyến.
Vấn đề UAV đã khiến chiến trường trở nên phức tạp hơn đối với các hoạt động xe cơ giới và cả hai bên giờ đây thận trọng hơn trong việc triển khai xe tăng. Chúng thường hoạt động ở vị trí kín đáo phía sau hoặc được sử dụng như pháo di động. Đôi khi, xe tăng được dùng với số lượng nhỏ trong các đợt tấn công được tính toán kỹ lưỡng, có sự hỗ trợ của UAV, tác chiến điện tử và các phương tiện khác, nhưng không còn dẫn đầu các nỗ lực đột phá quy mô lớn như trước.
Trong giai đoạn đầu của cuộc chiến UAV, rất nhiều xe tăng đã bị hạ gục một cách dễ dàng bởi các UAV góc nhìn thứ nhất (FPV) và điều đó, theo lời đại tá de Bretton-Gordon, “thật khó tin khi một chiếc UAV trị giá 500 USD lại có thể phá hủy một chiếc xe tăng trị giá 5 triệu USD".
Xe tăng, vốn có lớp giáp mỏng nhất ở phần trên, không được thiết kế để chống lại các mối đe dọa từ trên cao, đặc biệt là từ những UAV nhỏ mang thuốc nổ.
Chuyên gia Scott Boston tại tổ chức nghiên cứu RAND nói với Business Insider rằng "cả hai bên đều giữ xe tăng ở một khoảng cách khá xa so với đường tiếp xúc vì họ không muốn mạo hiểm với chúng". Cả hai bên cũng đã bổ sung thêm lớp giáp cho xe tăng để chúng có khả năng chống chịu tốt hơn nếu phải đối mặt với UAV trong chiến đấu.
Nhưng xe tăng vẫn chưa lỗi thời
NATO đang theo dõi sát sao cuộc chiến ở Ukraine và rút ra những bài học có thể áp dụng, nhưng trọng tâm của khối là chuẩn bị cho cuộc chiến tiếp theo - một cuộc xung đột mà, xét đến năng lực của các bên liên quan, có thể sẽ khác biệt đáng kể so với cuộc chiến hiện nay.
Ông Jeffrey Edmonds - chuyên gia phân tích về Nga tại Trung tâm Phân tích Hải quân và là cựu sĩ quan thiết giáp của Lục quân Mỹ - nhận định với Business Insider rằng sẽ là sai lầm nếu nghĩ rằng cuộc chiến sắp tới sẽ giống hệt như cuộc chiến ở Ukraine.
Địa hình ở Ukraine rất khác biệt, các đường tiền tuyến trong một cuộc chiến khác có thể sẽ không giống như hiện nay và điều quan trọng hơn cả là hệ thống vũ khí trong một cuộc chiến như vậy có thể sẽ hoàn toàn khác.
NATO sở hữu hỏa lực vượt trội hơn nhiều so với Ukraine, điều này có thể giúp ngăn chặn một cuộc chiến trong tương lai khỏi rơi vào tình trạng giằng co, tiêu hao kéo dài như chiến tranh bằng UAV ở Ukraine. Theo đại tá de Bretton-Gordon, năng lực của NATO “vượt xa Ukraine và cũng vượt xa Nga”, bao gồm các trang bị tiên tiến như tiêm kích tàng hình F-35.
Mặc dù vẫn còn nhiều khó khăn khi các mối đe dọa đối với lực lượng không quân ngày càng gia tăng, về mặt lý thuyết, NATO có thể cung cấp sự yểm trợ trên không cần thiết để triển khai xe tăng một cách hiệu quả và với quy mô lớn hơn nhiều so với Ukraine.
Phương Tây cũng đang nâng cấp các loại xe tăng với mối đe dọa từ UAV trong tầm ngắm, đồng thời phát triển hàng loạt hệ thống đối phó với UAV.
“Xe tăng vẫn có vai trò của nó. Xe tăng mang lại sức tấn công gây choáng và khả năng hỏa lực tầm xa. Nếu có thể giảm thiểu tác động từ UAV và duy trì tính linh hoạt của chiến trường, tôi cho rằng xe tăng vẫn rõ ràng có chỗ đứng” - ông Edmond cho hay.
