Nếu tán gia bại sản vì bitcoin, hãy tự trách mình!

Khi bitcoin chưa được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam công nhận, nó sẽ tiềm ẩn một số rủi ro và chưa có hành lang pháp lý để bảo vệ. Nếu sau này có vấn đề gì với đồng tiền ảo này thì người chơi nên tự trách mình, đừng trách Nhà nước không cảnh báo và cơ quan nhà nước không có trách nhiệm.

Đây là quan điểm của luật sư (LS) Trương Thanh Đức, Chủ tịch HĐQT Công ty Luật Basico, trọng tài viên thuộc Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC), đưa ra tại tọa đàm “Bitcoin và làn sóng Blockchain” do một số đơn vị phối hợp tổ chức ngày 20-12 tại Hà Nội.

“Cục than nóng” bitcoin

Ông Trương Thanh Đức chia sẻ: “Nhìn lại quá khứ, tôi thấy giống như cách đây 11 năm, mọi người lao vào môi giới chứng khoán, hầu hết nhân viên của tôi đều tham gia làm môi giới chứng khoán và kiếm thu nhập từ đây. Với bitcoin, về lý thuyết có thể tăng lên rất nóng nhưng cũng có thể vỡ tất cả sau một đêm, vì nó không có bất cứ cơ sở nào để dựa vào”.

Bởi theo quy định về luật pháp tài sản sở hữu có ba loại là vật, tiền và tài sản. Tuy nhiên, bitcoin không thuộc bất cứ hình thức nào theo luật mà có thể coi là một vật phẩm ảo hay ở Việt Nam có thể gọi là tiền ảo. Vì về bản chất, bitcoin không phải là tiền, do đó khái niệm tiền ảo khá đúng với Việt Nam nhưng có thể không đúng với thế giới.

“Hiện tại vẫn chưa có luật cụ thể nào quy định về bitcoin. Nó không phải là phương tiện thanh toán, cũng không phải giấy tờ, tài sản hợp pháp để thanh toán. Nhưng tôi cũng muốn nói thêm, nếu chúng ta dùng bitcoin để thanh toán thì cũng không phải là tội phạm mà tổ chức tín dụng chấp nhận thanh toán bitcoin và người tạo ra bitcoin mới có tội” - ông Đức phân tích.

Dưới góc nhìn tài chính, ông Nguyễn Duy Hưng, Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Công ty CP Chứng khoán Sài Gòn (SSI), cho rằng không phủ nhận số lượng người quan tâm, sẵn sàng đầu cơ các đồng tiền ảo ngày càng lớn. Đồng tiền ảo được xây dựng trên nền tảng blockchain (chuỗi khối - công nghệ cho phép sao lưu dữ liệu dưới dạng sổ cái phân tán…), có thể thay thế các đồng tiền hiện tại nhưng tất cả chỉ là công nghệ được ứng dụng trong thanh toán. Tuy nhiên, cho đến thời điểm này, các sản phẩm trên chưa thể gọi là đồng tiền.

Một quán cà phê tích hợp ATM bitcoin tại TP.HCM cảnh báo khách hàng về việc không chấp nhận thanh toán bằng bitcoin tại quán. Ảnh: HOÀNG GIANG

“Phần lớn mọi người đang coi đây là sản phẩm đầu cơ. Trong khi gắn với đầu cơ là câu chuyện của đa cấp với rất nhiều các cách bán khác nhau. Nếu là sản phẩm đầu cơ, vậy ai là người cuối cùng cầm cục than nóng”? Khi đầu cơ quá lớn vấn đề sẽ là hậu quả về sau. Không ai biết nó sẽ vỡ ở chỗ nào nhưng chắc chắn lên nhanh sẽ vỡ, không thể nào khác được. Như bong bóng hoa tulip, chỉ một nước Hà Lan cũng dẫn đến khủng hoảng kinh tế thế giới” - ông Hưng nói.

Cùng đó, đồng tiền dựa trên công nghệ blockchain còn tạo sức hấp dẫn đối với một số quốc gia không minh bạch với chuyển tiền ẩn danh. Như việc mua đồng tiền ở Việt Nam và rút ở Nga hay Mỹ thì đó đã là hành động chuyển tiền. Những người có nhu cầu chuyển tiền ẩn danh thì Nhà nước cần đưa ra giải pháp để có thể biến ẩn danh thành có danh và quản lý việc chuyển tiền.

Cần phải được kiểm soát Trước đây tôi có thể đổi 1 bitcoin để lấy một cốc cà phê, đó là sự trao đổi nhưng cũng là sự thanh toán trực tiếp trong một giao dịch. Khi mua tiền ảo thì cần tiền thật và mục đích của việc chuyển tiền ảo từ người này sang người kia, từ nước này sang nước kia giao dịch mua bán cần phải được kiểm soát. Các ngân hàng sẽ phải kiểm soát khi bitcoin được quy đổi sang lượng tiền lớn, rút ra nộp vào. Việt Nam vẫn hướng đến việc cho phép nhân dân làm những điều luật không cấm, tương tự trong bitcoin chỉ cấm về hoạt động thanh toán. Ông TRƯƠNG THANH ĐỨC

Chỉ là đầu cơ

Là người đang tổ chức kinh doanh bitcoin, ông Dominik Weil đến từ Công ty Bitcoin Việt Nam cho hay công ty thành lập cách đây bốn năm, mua bán bitcoin ở thị trường trong nước. Ông cho rằng dưới góc độ nhà đầu tư, bitcoin cũng như công cụ đầu tư khác - một hình thức tài sản mới, mua khi xuống bán khi lên. Đứng dưới góc độ cung cấp sản phẩm, đa số mọi người đổ xô vào thị trường chỉ để sinh lời, nói trắng ra là đầu cơ. Họ chỉ muốn mua, để lên giá thì bán.

“Nói về những hành vi đa cấp, trước khi Chính phủ có những luật hướng dẫn, mọi người nên biết tự bảo vệ mình. Nếu có ai đến nói rằng đầu tư tiền ảo có thể thu về hàng trăm triệu USD thì không nên tin vì không có khoản đầu tư nào mang lại lợi nhuận khổng lồ như vậy. Trước khi đầu tư, phải đọc nguồn tin chính thống, đừng tin vào lời hứa hẹn” - ông Dominik Weil khuyến nghị.

Ở góc độ pháp lý, LS Trương Thanh Đức đánh giá việc đầu cơ vào bitcoin trên thị trường hiện nay cũng có mặt tích cực là khuyến khích phát triển công nghệ blockchain, công nghệ mới là hứa hẹn.

“Bản thân tôi không ủng hộ việc áp luật hình sự cho hoạt động đầu cơ. Nhưng khi một người đã sở hữu bitcoin mà vì một yếu tố nào đó bị mất giá, biến mất thì luật không có quy định liên quan. Do vậy, đầu tư vào bitcoin không phải là đầu cơ mạo hiểm, mà là đầu cơ vô cùng mạo hiểm” - LS Đức cảnh báo.

Từ đó, vị chuyên gia này cho rằng không nên đi theo hướng xây dựng luật bao quanh để kiểm soát bitcoin mà trước tiên các tổ chức cần phải ngồi lại với nhau để định nghĩa rõ ràng bitcoin là gì, từ đó mới có thể đưa vào một luật cụ thể để kiểm soát. Nếu bitcoin là tiền thì sẽ dựa theo quy định về tiền để soát xét, nếu là công cụ tài chính thì sẽ theo luật tài chính.

Tán đồng với quan điểm này, Chủ tịch HĐQT SSI Nguyễn Duy Hưng cho rằng làn sóng đầu tư tiền ảo không hoàn toàn là ảo. Họ dùng tài nguyên thật, tổ chức kinh doanh thật nhưng chưa có khung pháp lý quản lý hay thu thuế. Đây là một lỗ hổng. Trong khi đó, rủi ro khi bong bóng nổ có thể ảnh hưởng đến nền kinh tế.

“Khi nhìn thấy rủi ro tiềm ẩn thì cần có quản lý nhà nước. Nếu không có khung pháp lý thì sẽ không quản lý, bảo vệ mọi người trước sự lừa đảo nếu có của hoạt động này” - ông Hưng nhấn mạnh.