Trong Bài 1 – Một quê hương, một gia đình và Bài 2 – Tham chiến lúc cờ tàn, Tướng Nguyễn Hữu Có đã chia sẻ những hồi ức của ông về những ngày tháng 4-1975 lịch sử. PLO tiếp tục gửi đến bạn đọc những tâm sự của ông về cuộc đời sau khi cuộc chiến kết thúc.
Tướng Nguyễn Hữu Có
Chúng tôi rời Bộ Tổng Tham mưu. Chiến tranh sắp kết thúc, chắc chắn là thế. Nhưng giờ này, chỉ cần một viên đạn cố tình hay đạn lạc từ phía nào, có thể sinh mạng của tôi và Nguyễn Hữu Hạnh sẽ kết thúc sớm hơn cả cuộc chiến.
Cả nội các hầu như có mặt đông đủ ở dinh Hoa Lan. Thật khó để diễn tả tâm trạng lúc ấy. Khi bạn đối mặt với những giờ khắc quyết định, sau một quãng dài chinh chiến khốc liệt, mỗi người đều có tâm thế chờ đợi nó kết thúc. Nhưng với chiến tranh, kết thúc có nghĩa là có chiến thắng và có chiến bại. Mỗi con người đều có hoài bão, sự nghiệp và trên hết là gia dình, vợ con. Ký ức như một dòng thác cuộn về, thật nhanh, thật dữ dội và mãnh liệt.
Tôi không bất ngờ với kết cục, nhưng sau nó là gì? Thân phận cá nhân, cuộc sống gia đình, thật khó để nói về tương lai. Lúc đó tôi chỉ nghĩ: chiến tranh sẽ kết thúc trong thời khắc rất ngắn, có thể đếm được.
Ông Dương Văn Minh cho biết Đại sứ Pháp vừa thông báo rằng hy vọng đàm phán với Hà Nội đã không còn. Thực ra, người ta chỉ đàm phán khi chúng ta có gì để đối trọng. Tình thế này, còn gì nữa để đàm phán. Thế cờ đã quá rõ. Những ngày trước, Xuân Lộc và Long Khánh đã mất, kết cục này đã được dự báo, dù cá nhân mỗi tướng lãnh vẫn còn hy vọng mong manh.
Quân giải phóng đã phá vỡ phòng tuyến Tây Bắc áp sát Sài Gòn từ hôm qua. Cầu Rạch Chiếc và nhà máy nhiệt điện Thủ Đức được mấy tiểu đoàn Trâu Điên liều chết bảo vệ cũng đã bị đặc công Việt Cộng chiếm. Không thể mong chờ nhiều ở sự chi viện từ miền Tây khi đường chi viện đã bị cắt đứt. Việt cộng đánh các phòng tuyến ngoại vi trong khi đặc công và các lực lượng khác của họ thọc sườn xé lẻ các mũi liên kết chi viện. Không cần có quá nhiều kiến thức quân sự để nhìn rõ thế cờ và dự đoán được kết cục.
Ông Dương Văn Minh tuyên bố đầu hàng ngày 30-4-1975.
Ngồi ở Dinh Hoa lan một lát, tất cả lên xe vào Phủ Tổng thống. Lúc này có mặt cả tướng Pháp Vanuxem, ông ta là người dạy quân sự cho tôi và Nguyễn Văn Thiệu từ năm 1952. Vanuxem nói rằng có thể nhờ lực lượng bên ngoài chi viện để cứu vãn tình thế, giúp giữ Sài Gòn. Thế nhưng lúc này chẳng ai có thể tin vào điều đó. Ông Dương Văn Minh hỏi tôi và tướng Nguyễn Hữu Hạnh: "Tình hình thế này, bây giờ nên làm gì?". Tôi nói: "về quân sự lúc này càng đánh càng tổn thất. Lúc này Đai tướng cần tuyên bố đơn phương ngừng bắn để tất cả binh sĩ buông súng chờ bàn giao chánh quyền!".
Ông Minh làm theo, cho thu âm lời tuyên bố rồi tất cả lên xe vào Dinh Độc Lập để chờ quân cách mạng tới.
Sau 11 giờ trưa 30-4-1975, tôi không còn chuyện gì để làm nữa. Rời Dinh Độc Lập, tôi quyết định về nhà. Việc ông Dương Văn Minh tuyên bố đầu hàng sau đó như mọi người đã biết.
Gần 40 năm từ một thiếu sinh quân Đông Dương, tôi đã lên đến nấc thang cao nhất của đời binh nghiệp. Và bây giờ, nó đã ở sau lưng, nói được thì cũng đã từng được, nói mất thì cũng mất hết rồi. Chỉ hai điều quý nhất còn nguyên: Một quê hương và một gia đình! Tôi thả lỏng người, nhắc mình: tất cả đều đã qua.
Những ngày sau đó, tâm trạng của tôi thật nặng nề. Là sĩ quan cao cấp nhất trong quân đội, tôi chắc chắn sẽ phải đi học tập cải tạo. Tôi có mười hai đứa con, một mình vợ tôi sẽ phải xoay xở lo cho chúng.
Thế rồi như những gia đình khác, chúng tôi cũng phải chia sẻ với cộng đồng những khó khăn của một thành phố mới giải phóng. Những năm tôi đi học tập, vợ tôi ở nhà làm đủ thứ nghề từ thêu thùa, may vá, gia công hàng để nuôi con.
Rồi tôi trở về, rất lâu mới trở về, thành công dân như mọi công dân khác, một người lao động đúng nghĩa. Với chiếc mô-bi-lết cà tàng, tôi đi giao hàng của gia đình gia công, rồi ra vũng Tàu thu mua chế biến mực, xuất khẩu đi nước ngoài.
Từ trái qua phải: Các ông Triệu Quốc Mạnh, Nguyễn Hữu Hạnh, Nguyễn Hữu Có và Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Đầu trong cuộc gặp gỡ báo chí quốc tế ngày 25-3-2005. Ảnh: Tuổi Trẻ
Cuộc sống dần trở về nhịp điệu bình thường của nó, ông Trung tướng Tổng trưởng Quốc phòng lại trở về làm dân, lao động chân chính để sống như muôn triệu người khác. Có những ngày chạy xe máy đi giao hàng tận Bình Dương, gió mát dọc đường khiến tôi thanh thản. Thanh thản trong sự lao động nuôi sống gia đình.
Quyền lực đã là dĩ vãng. Ra đường người ta chào mình là bác là ông, thật sự tôi thấy hạnh phúc của cuộc đời này nó bình dị và giản đơn nhất là khi ta làm một con người bình dị. Rồi tôi được bầu vào mặt trận tổ quốc. Ngoài giờ cho công việc, tôi tham gia chuyện từ thiện với bà con khu phố, chăm mấy chậu lan, an nhàn với tuổi già. Tôi là tín hữu đạo tin lành, đọc kinh, đi lễ với tôi là niềm vui lớn..
Không còn chiến tranh, không còn bom rơi đạn nổ trên quê hương mình là điều lớn nhất mà việc kết thúc chiến tranh mang lại.
NGUYỄN ĐỨC HIỂN
