Những vị vua canh giữ hòa bình Thái Lan

Kể từ thời điểm trở về Thái Lan và chính thức đăng cơ vào năm 1950, cho đến khi băng hà vào ngày 13-10-2016, quyền lực của nhà vua Bhumibol Adulyadej được xây dựng bởi tình yêu và sự tôn thờ như một tín ngưỡng của người dân Thái Lan. Họ xem ông như một người cha, một vị thánh sống. Quyền lực đó được cộng thêm sau hàng thập niên ông thể hiện một nhân cách đạo đức và lối sống đáng ngưỡng mộ và đặc biệt nhất là vai trò của ông trong việc giữ gìn hòa bình và nuôi dưỡng nền dân chủ tại Thái Lan.

Dũng tướng phải quỳ phục

Khi đài truyền hình Thái Lan ghi lại khoảnh khắc nhà vua Bhumibol ngồi trước hai vị tướng đang quỳ phục trên sàn gỗ hoàng cung Bangkok vào ngày 20-5-1992, họ đã ghi lại một bước ngoặt lịch sử của đất nước. Một trong hai người đàn ông quỳ phục trước mặt nhà vua Thái Lan chính là tướng Suchinda Kraprayoon. Ông từng tiến hành đảo chính bất thành vào những năm 1980, để rồi trong năm 1992 đã được chỉ định làm tân thủ tướng Thái Lan. Người quỳ phục còn lại là tướng Chamlong Srimuang, dẫn đầu một phong trào ủng hộ dân chủ chống lại chính phủ quân sự của Kraprayoon.

Nhiều cuộc đụng độ giữa người biểu tình và quân đội đã làm dân thường thiệt mạng. Tháng 5 đẫm máu năm đó, người dân Thái Lan gọi là “tháng Năm đen”, những tưởng không còn hy vọng để hàn gắn những chia rẽ khi mà cả hai phe đều nhất quyết không chịu lùi bước. Cuối cùng nhà vua Bhumibol Adulyadej đã triệu hồi lãnh đạo của hai phía đến hoàng cung và răn dạy: “Đất nước này thuộc về mọi người, không phải một hay hai người đặc biệt. Tất cả những ai đối đầu với nhau đều là những người thua cuộc. Và người thua cuộc nặng nề nhất sẽ chính là đất nước. Làm sao mà các ngươi có thể tự xem mình là kẻ thắng cuộc khi chỉ còn tro tàn và đổ nát dưới chân các ngươi?”.

Cuộc khủng hoảng chính trị không lâu sau đó nguội dần, khi hai bên bắt đầu chịu kiềm chế và tìm đến tiếng nói chung. Hai người tướng lĩnh, nắm trong tay sức mạnh to lớn, vẫn phải quỳ phục dưới chân của nhà vua Bhumibol, thừa nhận vị trí quyền lực của nhà vua. Giây phút đó đã chính thức hoàn thiện vị trí của nhà vua Bhumibol như một nhân tố hòa giải tối thượng cho một Thái Lan thường xuyên chia rẽ.

Đó không phải là lần duy nhất nhà vua Bhumibol can dự vào chính trị để cứu nguy cho đất nước, dù rằng về hiến pháp nhà vua chỉ mang tính biểu trưng. Năm 1973, hoàng cung đã mở cửa cho những người biểu tình đòi dân chủ tị nạn sau khi nhiều người bị quân đội xả súng. Năm 1981, nhà vua quyết định kêu gọi chống lại các tướng lĩnh đảo chính tại Bangkok. Ngay cả khi tướng Prayuth Chan-ocha tiến hành binh biến và nắm được chính phủ trong tay, đích thân ông cũng phải đến quỳ phục trước nhà vua và xin sự ủng hộ của ngài. Chính phủ của tướng Prayuth có thể đứng vững đến hiện nay phần nhiều vì người dân tin tưởng vào ý nguyện của nhà vua Bhumibol. Hình ảnh những vị tướng và những chính trị gia chia rẽ Thái Lan phải phủ phục dưới chân vị nhà vua đáng kính sẽ không bao giờ phai nhòa trong ký ức của người dân Thái, tờ Bangkok Post bình luận.

Người dân Thái giương cao ảnh thái tử Vajiralongkorn và vua Bhumibol phía trước cung điện hoàng gia ở Bangkok tháng 12-2016. Ảnh: AFP

Nhà vua Maha Vajiralongkorn sau buổi ký chấp thuận hiến pháp mới của Thái Lan vào ngày 6-4 vừa qua. Ảnh: REUTERS

Tiếp bước phụ vương

Vào ngày 26-10, Thái Lan sẽ cử hành lễ hỏa táng hoàng gia cho thi hài của nhà vua Bhumibol. Không lâu sau đó sẽ là lễ đăng cơ chính thức của nhà vua Maha Vajiralongkorn (sinh ngày 26-7-1952), con trai duy nhất của vua Bhumibol và hoàng hậu Sirikit. Ngày giờ chính thức của buổi lễ đăng cơ đến nay vẫn chưa được thông báo. Theo Straits Times, nhiều nhà quan sát chính trị Thái Lan đã sớm bày tỏ lo ngại lễ đăng cơ của nhà vua Maha Vajiralongkorn cũng sẽ báo hiệu sự trở lại của các biến động chính trị. Dự kiến cuộc tổng tuyển cử chấm dứt chính quyền quân sự của Thủ tướng Prayuth Chan-ocha sẽ được tiến hành vào năm 2018. Các phe phái chính trị sẽ quay trở lại đấu đá gay gắt sau khi năm để tang nhà vua Bhumibol đã chấm dứt.

Tuy nhiên, người dân Thái Lan vẫn có thể vững tin rằng nhà vua Maha Vajiralongkorn sẽ đủ sức tiếp bước phụ vương giữ gìn nền hòa bình tại đất nước nhiều bất ổn chính trị. Kể từ khi kế thừa ngôi báu, nhà vua Maha Vajiralongkorn đã thể hiện rõ nét được dấu ấn của mình trong đời sống chính trị Thái Lan, từ yêu cầu chỉnh sửa hiến pháp đến kêu gọi đoàn kết đất nước. Nhà vua cũng khẳng định rõ với các tướng lĩnh đang lèo lái đất nước rằng ông sẽ không chấp nhận “buông rèm”, giữ một vị trí lễ nghi hình thức, theo Reuters. Sự cân bằng quyền lực giữa chính trị gia, hoàng gia và quân đội vẫn không bị đe dọa trong suốt quá trình chuyển giao ngôi vua. Ngày 2-9 vừa qua, nhà vua Thái Lan đã tuyên bố ủng hộ quyết định thay đổi vị trí 990 sĩ quan quân đội cấp cao của nước này. Các chuyên gia đánh giá điều chỉnh nhân sự lần này đã giữ được sự cân bằng trong quân đội Thái Lan. Đại diện các phe trong quân đội đều được đề bạt đến các vị trí bước đệm để trở thành lãnh đạo quân đội, theo Reuters.

Dù từng hứng chịu nhiều chỉ trích về đời sống cá nhân khi còn là thái tử, quá khứ của nhà vua Maha Vajiralongkorn vẫn tồn tại nhiều điểm khiến ông “gần gũi” hơn với các tướng lĩnh quân đội Thái Lan. Ông đã từng được đào tạo tại nhiều học viện quân sự, từng tận mắt chứng kiến các cuộc giao tranh với phiến quân trong những năm 1970. Hoàng tử Maha đã từng phục vụ như một sĩ quan chuyên nghiệp trong quân đội hoàng gia Thái Lan. Ông từng là sĩ quan tham mưu trong bộ phận tình báo quân đội trước khi trở thành người đứng đầu tiểu đoàn vệ binh hoàng gia Thái Lan, thậm chí còn biết lái máy bay chiến đấu. Học giả Paul Chambers, Viện Các vấn đề Đông Nam Á (Chiang Mai, Thái Lan), nhận định: “Nhà vua đã chứng tỏ rằng ông thích nghi rất nhanh với công việc quản lý chính quyền quân sự và quân đội”.

TRUNG NHÂN