Chiều nay (24-11), Quốc hội (QH) sẽ thảo luận ở hội trường về dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi). Một trong những nội dung mới đáng chú ý, nhận được sự quan tâm tại Luật Báo chí sửa đổi lần này là quy định về mô hình tổ chức “cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện”.
Trao đổi với báo Pháp Luật TP.HCM, Ủy viên Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Đỗ Đức Hiển cho rằng dự thảo Luật Báo chí sửa đổi cần quy định cụ thể về tiêu chí, cơ quan có thẩm quyền thành lập các cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện, giúp quá trình triển khai trong thực tiễn được thuận lợi hơn.
Có tiêu chí cụ thể
Hiện nay, theo Quyết định 362 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025, có sáu cơ quan báo chí được thực hiện theo mô hình cơ quan truyền thông đa phương tiện, gồm: Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, TTXVN, báo Nhân Dân, báo Quân Đội Nhân Dân và báo Công An Nhân Dân. Tuy nhiên, sáu cơ quan này đang hoạt động với mô hình tổ chức, cấp quản lý và cơ chế tài chính khác nhau, chưa có sự thống nhất về nội hàm, tiêu chí.
Ông Hiển cho biết tiêu chí xác định cơ quan báo chí là các cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện theo dự thảo Luật Báo chí lần này được căn cứ vào ba đặc điểm chính: Có nhiều loại hình báo chí, cơ quan báo chí trực thuộc; có cơ chế đặc thù về tài chính và được thành lập phù hợp với chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Tinh thần kiến tạo của Nghị quyết 66
Thể chế hóa cứng nhắc, san bằng cho tất cả địa phương, từ lâu đã tạo ra điểm nghẽn và lực cản cho phát triển của nhiều địa phương. Chính vì vậy, vừa qua, Chính phủ đã đề xuất và QH đã thông qua nhiều cơ chế đặc thù cho một số địa phương, điển hình là Thủ đô Hà Nội và TP.HCM. Không có lý do gì mà hoạt động báo chí ở hai nơi này lại không được áp dụng một số quy định đặc thù để tiếp tục duy trì sự phát triển và đóng góp cho sự phát triển của địa phương. Như đã nói, theo tinh thần Nghị quyết 66-NQ/TW (về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới), thể chế hóa nên kiến tạo cho các nguồn lực xã hội đang có tiếp tục phát triển hơn nữa và tránh triệt tiêu hay hạn chế phát triển.
(Trích bài trả lời phỏng vấn báo Pháp Luật TP.HCM của Đại biểu Quốc hội TRƯƠNG TRỌNG NGHĨA)
Theo đại biểu Đỗ Đức Hiển, điều này cần được nghiên cứu kỹ bởi những căn cứ xác định như trên chưa bảo đảm tính bao quát, vừa thừa vừa thiếu. Đặc biệt là chưa làm rõ được những đặc thù về tiêu chí thành lập, cơ quan có thẩm quyền thành lập và địa vị pháp lý của mô hình báo chí lớn và quan trọng này.
Phân tích cụ thể, ông Đỗ Đức Hiển nói quy định thành lập cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện phải phù hợp với chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí là không có gì khác biệt so với cơ quan báo chí khác, bởi một trong những điều kiện được thành lập, cấp phép hoạt động của tất cả cơ quan báo chí là phải phù hợp với chiến lược này. Còn tiêu chí “có cơ chế đặc thù về tài chính” thì thực chất đó là chính sách mà cơ quan báo chí sẽ được hưởng khi được công nhận là cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện.
Ngoài ra, dự thảo luật quy định theo hướng giao Chính phủ quy định chi tiết về cơ chế đặc thù về tài chính với từng cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện nhưng chưa xác định nguyên tắc hay nội dung đặc thù đó là gì. Điều này khiến những quy định nêu trên chưa đủ rõ và cũng khó xác định…
Bảo đảm tính logic, không có khoảng trống khi vận hành
Đại biểu Đỗ Đức Hiển cũng cho rằng cần làm rõ khái niệm cơ quan báo chí trực thuộc. Đây là một trong những yêu cầu quan trọng để bảo đảm tính logic cũng như bảo đảm thể chế hóa phù hợp các quy định liên quan.
Theo ông, so với Luật Báo chí hiện hành thì khoản 1 Điều 16 của dự thảo luật đã bổ sung cụm từ “có cơ quan báo chí trực thuộc theo quy định của luật này”. Tuy nhiên, cụm từ này chỉ được đề cập đến tại khoản 6 Điều 16 quy định về cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện. Trong khi đó, tại khoản 1 Điều 21 dự thảo luật quy định cơ quan báo chí hoạt động theo loại hình đơn vị sự nghiệp công lập.
Quy định 373 của Ban Bí thư có nêu “cơ quan báo và phát thanh, truyền hình hoạt động theo loại hình đơn vị sự nghiệp có thu… trường hợp cần thiết, ban thường vụ tỉnh ủy, thành ủy xem xét, quyết định cho lập thêm… đơn vị sự nghiệp trực thuộc cơ quan báo và phát thanh, truyền hình tỉnh, TP”.
Đại biểu ĐỖ ĐỨC HIỂN, Ủy viên Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội
“Cần làm rõ khi cơ quan báo và phát thanh, truyền hình được thành lập thêm đơn vị sự nghiệp công lập thì đơn vị đó có thể là cơ quan báo chí hay không” - ông Hiển nói và nhấn mạnh việc làm rõ nội dung này là cần thiết.
Khi làm rõ được nội dung này và có quy định cụ thể trong dự thảo luật sẽ giúp bảo đảm thể chế hóa phù hợp quy định của Ban Bí thư và bảo đảm logic với quy định tại khoản 1 Điều 16. Phân tích thêm, ông nói tại Quy định 373 của Ban Bí thư có nêu “cơ quan báo và phát thanh, truyền hình hoạt động theo loại hình đơn vị sự nghiệp có thu… trường hợp cần thiết, ban thường vụ tỉnh ủy, thành ủy xem xét, quyết định cho lập thêm… đơn vị sự nghiệp trực thuộc cơ quan báo và phát thanh, truyền hình tỉnh, TP”.
Bên cạnh việc sửa đổi, bổ sung quy định về mô hình các cơ quan báo chí, theo vị ủy viên Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, yêu cầu đặt ra là phải có quy định chuyển tiếp phù hợp. Quy định này sẽ giúp việc áp dụng pháp luật sau khi luật có hiệu lực thi hành được liên tục, không có khoảng trống, gây ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của các cơ quan báo chí cũng như công tác quản lý nhà nước.
Phân tích thêm, đại biểu Đỗ Đức Hiển cho hay Điều 51 dự thảo luật quy định chuyển tiếp đối với các cơ quan báo chí trực thuộc tổ chức xã hội, tổ chức - xã hội nghề nghiệp. Tuy nhiên, theo ông, cần rà soát, bổ sung quy định này để tạo điều kiện sắp xếp phù hợp cho cả một số cơ quan báo chí khác thuộc địa phương đã được cấp giấy phép, đang hoạt động tốt và uy tín, có thương hiệu.
Quy định về cơ quan báo chí
1. Cơ quan báo chí thực hiện một hoặc một số loại hình báo chí, có một hoặc một số sản phẩm báo chí, có cơ quan báo chí trực thuộc theo quy định của luật này.
2. Cơ quan báo chí phải có giấy phép do cơ quan quản lý nhà nước về báo chí cấp mới được hoạt động.
3. Cơ quan báo chí có tư cách pháp nhân, có con dấu, tài khoản theo quy định của pháp luật. Cơ quan tạp chí khoa học do cơ quan chủ quản quyết định.
4. Cơ quan báo chí phải thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích quy định trong giấy phép hoạt động báo chí và nhiệm vụ được giao.
5. Cơ quan tạp chí khoa học được xuất bản nhiều tạp chí khoa học.
6. Cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện là cơ quan báo chí có nhiều loại hình báo chí, cơ quan báo chí trực thuộc; có cơ chế đặc thù về tài chính; được thành lập phù hợp với chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
7. Cơ quan báo và phát thanh, truyền hình là cơ quan báo chí thuộc tỉnh ủy, thành ủy, có nhiều loại hình báo chí, sản phẩm báo chí.
8. Chính phủ quy định chi tiết cơ chế đặc thù về tài chính đối với từng cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện phù hợp với mức độ tự chủ.
(Điều 16 dự thảo Luật Báo chí sửa đổi)
